وحید میهنپرست/ مشاور معاون صنایعدستی:
عدماستفاده از بستهبندی مناسب از اصلیترین مشکلات در صنایعدستی ایران است. این مشکل چنان تأثیر مخربی دارد که حتی ممکن است بقای صنایعدستی در عصر کنونی را با مشکل مواجه کند. صنایعدستی برخلاف گذشته بافت عملکردی خود را تا حدود زیادی از دست داده است؛ یعنی بافتی که اجازه میداد معیشت بخش بزرگی از نیروی کار بر پایه صنایعدستی باشد و از تهیه مواد خام و آموزش تا فروش و مصرف صنایعدستی را شامل میشد. در دنیای معاصر با وجود کالاهای ماشینی و از دست رفتن بافتی که صنایعدستی در آن رونق داشت شاهد زوال تدریجی جنبههای مختلف صنایعدستی و چندین رشته بودیم. صنایعدستی برای بقا باید خود را با بافت عصر نوین و ذائقه انسان معاصر تطبیق دهد. باید درک شود که یکی از مقتضیات اساسی عملکرد درست در عصر نوین ایجاد بستهبندی است.
باید با توجه به مقتضیات دوران جدید با ایجاد بستهبندی مناسب ، سطح درآمد صنعتگران و هنرمندان را ارتقا داد. از اصلیترین راهکارها در این زمینه ایجاد گروههای هنری و ترویج رابطه و همکاری بین این گروهها و ایجاد شبکههای تجاریسازی است. چنین گروهها و شبکههایی در همه زمینههای تجاریسازی ازجمله تولید، بستهبندی، برندسازی، شناسنامهدار کردن آثار و بازاریابی میتوانند بسیار راهگشا باشند. به همینخاطر است که بسیاری از کشورهای جهان اشکال متفاوتی از شبکهسازی را در صنایعدستی پیاده کردهاند. اما متأسفانه در ایران فرایند شبکهسازی در صنایعدستی آنگونه که شایسته است، پیش نرفت. تشکلها و تعاونیهای صنایعدستی نتوانستهاند تجاریسازی صنایعدستی را بهجریان اندازند. سیاست خوشهسازی نیز که قبلا معرفی شده بیشتر یک اسم وارداتی است تا برنامه ملی منسجم و بهنظر نمیرسد تأثیر چندانی ایجاد کرده باشد. در دوره جدید بهمنظور افزایش قدرت رقابت محصولات صنایعدستی و تطابق محصولات با سطوح مختلف بازارهای بینالمللی و داخلی همکاری بین هنرمندان و تولیدکنندگان کالاها در قالب گروهها و شبکههای تجاری ضروری است.
در بستهبندی صنایعدستی چندین مشکل اساسی وجود دارد. بسیاری از هنرمندان و تولیدکنندگان به تأثیر قاطع و تعیینکننده بستهبندی در فروش محصولات تولید شده واقف نیستندو این امر فرهنگسازی گسترده و ایجاد قوانین ترویجی میطلبد. اساسیترین مشکل در بستهبندی صنایعدستی به ماهیت بستهبندی و ماهیت صنایعدستی و مسئله تیراژ مربوط است. صنعت بستهبندی معمولا بهدنبال تیراژ بالا ست. در بستههای لوکس و تشریفاتی صنایعدستی با تیراژ اندک البته کارهایی صورت گرفته است اما قیمت این قبیل بستهبندیها بالاست و برای هنرمندان صرفه اقتصادی ندارد؛ بنابراین وظیفه معاونت صنایعدستی است که با تأکید بر نقش حیاتی بستهبندی در رونق بازار صنایعدستی مسئله تیراژ را حل کند. با توجه به اهمیت حیاتی بستهبندی در صنایعدستی باید شبکه سراسری تجاریسازی صنایعدستی با تأکید بر بستهبندی صنایعدستی تشکیل شود. می توان ساختارهای مختلفی برای این شبکه ایجاد کرد و سطوح مختلف آن را بهگونههای متفاوت مورد چینش قرار داد. اما باید توجه داشت که ساختار باید بهگونهای چیده شود که بهترین عملکرد را داشته باشد و در کمترین زمان ممکن بتواند اطلاعات و آمار بستههای هنرمندان و گروههای مختلف را اخذ کند و قدرت مذاکره با شرکتها و نهادهای مختلف را داشته باشد.