تحت نظر

روزی روزگاری جای اول و آخر مجرمان و تبهکاران زندان بود و آنها باید برای آزادی از زندان روزشماری می‌کردند و چوب‌‌خط می‌انداختند. حالا اما شرایط به کلی دگرگون شده است. با طبقه‌بندی زندانیان براساس جرمی که مرتکب شده‌اند بسیاری از آنها طبق قانون می‌توانند دوران محکومیت خود را خارج از زندان سپری کنند. بعضی از آنها که به رأی باز شناخته می‌شوند باید در کارگاه‌های معینی حاضر شده و کار کنند و بعد از پایان کارشان به خانه بروند و البته که در ازای کارشان دستمزد می‌گیرند و بعضی دیگر نیز بعد از اتصال پابند الکترونیکی به پای‌شان از زندان خارج می‌شوند اما فقط می‌توانند در محدوده‌ای که برای‌شان تعیین شده تردد کنند. در این گزارش به بررسی نحوه اجرای طرح پابند الکترونیک پرداخته‌ایم.

مراحل نصب پابند الکترونیک
1. اخذ وثیقه برای جبران خسارت وارده به تجهیزات و اجرای تعهدات مربوط؛
2.‌  ارائه آموزش‌های لازم به متهم یا محکوم‌علیه و اخذ تعهد مبنی بر رعایت ضوابط مربوط؛
3. نصب و راه‌اندازی تجهیزات؛
4. دریافت هزینه استفاده از تجهیزات از فرد تحت مراقبت مطابق تعرفه، هر‌ماه یا درصورت تمایل وی به‌صورت یکجا. ـ اخذ تأمین کیفری از محکوم‌علیه به‌عهده مرجع قضایی و تابع مقررات آیین دادرسی کیفری است.

شرایط نصب پابند
درصورتی که محکوم در زندان باشد مفاد تصمیم دادگاه به مرکز ارسال و با دستور قاضی اجرای احکام، زندان نسبت به اعزام محکوم علیه برای نصب و راه‌اندازی تجهیزات و آزادی زندانی اقدام می‌کند.
چنانچه محکوم آزاد باشد قاضی اجرای احکام، تصمیم دادگاه را به مرکز اعلام و محکوم را احضار و به مرکز معرفی می‌کند.

محدوده تردد با پابند
مرجع قضایی می‌تواند به درخواست شخص تحت مراقبت در مواردی ازجمله محدوده مراقبت را تغییر دهد:
الف ـ پیشنهاد قاضی اجرای احکام به لحاظ حسن رفتار یا اجرای کامل تدابیر نظارتی یا دستورات مراقبتی با موافقت فرد تحت مراقبت؛
ب ـ پیشنهاد شورای طبقه‌بندی زندانیان.
این درخواست یا پیشنهاد هر دو‌ماه یک‌بار قابل طرح است.

چه زندانیانی می‌توانند از پابند الکترونیکی استفاده کنند؟
1. متهمان مشمول بند چ ماده 217قانون. افراد این بند شامل این قرار‌های قانونی هستند:
الف - التزام به حضور با قول شرف
ب - التزام به حضور با تعیین وجه التزام
پ - التزام به عدم‌خروج از حوزه قضایی با قول شرف
ت - التزام به عدم‌خروج از حوزه قضایی با تعیین وجه التزام
ث - التزام به معرفی نوبه‌ای خود به‌صورت هفتگی یا ماهانه به مرجع قضایی یا انتظامی با تعیین وجه التزام
ج - التزام مستخدمان رسمی کشوری یا نیروهای مسلح به حضور با تعیین وجه التزام، با موافقت متهم و پس از اخذ تعهد پرداخت از محل حقوق آنان از سوی سازمان مربوط
چ - التزام به عدم‌خروج از منزل یا محل اقامت تعیین شده با موافقت متهم با تعیین وجه التزام از طریق نظارت با تجهیزات الکترونیکی یا بدون نظارت با این تجهیزات
ح - اخذ کفیل با تعیین وجه‌الکفاله
خ - اخذ وثیقه اعم از وجه نقد، ضمانت‌نامه بانکی، مال منقول یا غیرمنقول

2.محکومان مشمول ماده 62قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392؛ این افراد شامل جرائم تعزیری از درجه 5 تا درجه 8 می‌شوند که دادگاه می‌تواند محکوم به حبس را تحت نظارت سامانه‌های الکترونیکی قرار دهد.
3. زندانیان تحت نظام نیمه آزادی و شاغل در مراکز حرفه‌آموزی.
4. افرادی که به موجب قانون یا تصمیم مرجع قضایی تحت مراقبت بوده یا از ورود یا خروج از محدوده معینی منع شده‌اند، از قبیل مراقبت‌های مذکور در مواد 42و 43قانون مجازات اسلامی.
5. سایر افرادی که در قوانین برای آنها چنین شرایطی پیش‌بینی شده است.

نکات مهم:
درصورت ورود خسارت به تجهیزات از ناحیه استفاده کننده، میزان خسارات وارده از محل وثیقه وصول می‌شود. درصورت اعتراض، تعیین میزان خسارت با نظر کارشناسی است که مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه معین می‌کند.
‌‌به‌منظور نظارت، مراقبت، اجرای سریع دستورات مقامات قضایی توسط نیروی انتظامی و تسریع در رسیدگی به تخلفات احتمالی فرد تحت مراقبت، مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه مکلف است ارتباط برخط مقامات قضایی با ضابطان را برقرار کند.
‌نظارت و مراقبت الکترونیکی باید به‌نحوی باشد که حریم خصوصی اشخاص رعایت شود.
درصورتی که به دلایل فنی یا سایر موانع، ادامه مراقبت الکترونیکی ممکن نباشد، مراتب از طریق مرکز برای کسب تکلیف به مرجع قضایی ذیربط اعلام می‌شود.
هرگونه تغییر در محدوده مراقبتی وفق مقررات با تأیید مرجع صادرکننده حکم یا قرار مراقبتی است.
فرد تحت مراقبت الکترونیکی، مطابق مقررات از حقوقی مانند عفو، آزادی مشروط و مرخصی برخوردار می‌شود.
افرادی که به تشخیص سازمان توانایی پرداخت تمام یا بخشی از هزینه استفاده از تجهیزات را ندارند، در حدود اعتبارات و منابع مالی سازمان از پرداخت هزینه معاف می‌‌شوند.
واحدهای نظارت الکترونیکی، فرد تحت مراقبت را از طریق سما به‌صورت شبانه‌روزی تحت نظارت قرار داده چنانچه برخلاف مقررات یا تعهدات اخذ شده رفتار کند، مراتب توسط مأمور ناظر جهت اتخاذ تصمیم مقتضی حسب مورد به شورای انضباطی زندان یا مقام قضایی ذی‌ربط گزارش می‌شود.