شهرداری؛ میدان‌دار بازگشت آسیب‌دید‌گان به جامعه

محمدامین توکلی‌زاده،  معاون اجتماعی فرهنگی شهرداری تهران

ظرفیت‌های نهفته‌ای در قانون اساسی برای کاهش و مدیریت آسیب‌های اجتماعی وجود دارد که کمتر از آن استفاده شده است، اما با عملکرد خوبی که قرارگاه اجتماعی شهرداری تهران ظرف 2سال گذشته داشته و اتفاقات خوبی که با مشارکت دستگاه‌های مختلف در این قرارگاه رخ داده، رئیس‌جمهوری تشخیص دادند که توان جدیدی را در عرصه مدیریت آسیب‌های اجتماعی تهران وارد میدان کنند و این اتفاق با تفویض اختیارات هیأت وزیران به شخص ‌آقای زاکانی رخ داد. پیرو این اتفاق، جلسات شورای سیاستگذاری این مجموعه شکل گرفت، قرارگاه اجتماعی با توان و اختیارات جدیدی کار خود را آغاز کرد و کمیته‌های تخصصی و کمیته‌های علمی پیرو قرارگاه شکل گرفتند و قرار عملیاتی ما برای اینکه تا پایان سال بتوانیم در یک برنامه کوتاه‌مدت، شیب نزولی به آسیب‌های اجتماعی تهران بدهیم، مورد توافق قرار گرفت. در ادامه، لایه‌های اجرایی و میدانی این کار که درواقع خط مقدم کاهش آسیب‌ در تهران هستند گردهم آمدند.
آنچه در قرارگاه اجتماعی شهرداری تهران مدنظر قرار گرفت 5اولویت آسیب‌های اجتماعی شهر تهران بود. این اولویت‌ها شامل ساماندهی معتادان متجاهر، کودکان کار، زباله‌گردی، تکدی‌گری و فساد بود و اینکه مجموعه خانواده‌های این عزیزان نیز باید مورد توجه قرار گیرند.
 در حوزه معتادان متجاهر آنچه از سال‌های گذشته باقی مانده و رفع نشده بود، ظرفیت‌های ماده 16بود؛ به این شکل که مراکز ماده 16تهران کفایت نمی‌کرد و آسیب‌های تهران در این زمینه از مرحله آسیب عبور کرده و به بحران تبدیل شده بود. در 2سال گذشته با همکاری دیگر دستگاه‌ها تخت‌های مورد نیاز مراکز ماده‌16تامین شد. شهرداری تهران از دستگاه‌هایی بود که موظف بود 5هزار تخت را در حوزه ماده 16تامین کند که بیش از 7هزار تخت تدارک دیده شد و الان در 6مجموعه یاورشهر، میزبان عزیزانی هستیم که قصد دارند از آسیب‌ خارج شوند و به دامان خانواده و جامعه بازگردند. عملکرد شهرداری در حوزه تامین زیرساخت، بیش از 100درصد تکلیف بوده و ما علاوه بر تامین 5هزار تخت که تکلیف شهرداری بود، با افتتاح مرکز جاجرود و فاز 2این مجموعه، از 100درصد هم عبور کرده‌ایم.حوزه دیگری که برای کاهش آسیب‌های اجتماعی شهر تهران مدنظر قرار گرفت، منع پذیرشی‌ها بودند.
مراکز تخصصی منع پذیرشی‌ها در تهران کافی نبود؛ به همین دلیل خیلی از طرح‌ها و غربالگری‌هایی که انجام می‌گرفت به‌دلیل حوزه منع پذیرش، بازگشت به خیابان داشتند و آزادسازی می‌شدند. در طرح جدید، مراکز منع پذیرش تهران هم بر‌عهده شهرداری تهران گذاشته شد و با اینکه این یک ماموریت دشوار و بر زمین مانده تاریخی بود، شهرداری این ماموریت را برعهده گرفت و مجموعه‌های منع پذیرش صغر سنی، کبر سنی، معتادان زخم باز، معلولان و افراد آسیب‌دیده و 2مرکز تخصصی ویژه بانوان را ایجاد کردیم. در کنار ایجاد مراکز و ایجاد ظرفیت هم برای عموم معتادان و هم منع پذیرشی‌ها، تلاش کردیم در کنار سایر دستگاه‌ها هم باشیم و در همین راستا مرکز شفق بهزیستی را بازسازی و آماده جذب کردیم و مرکز طراوت را در اختیار سپاه پاسداران قرار دادیم که آنها خودشان مرکز تخصصی بانوان را ایجاد کردند.
عملکرد مجموعه اجتماعی شهرداری در این مدت بسیار قابل توجه بوده است. مجموعه اتفاقات رقم خورده در 2سال گذشته توانست کمک کند که ما زیرساخت‌های مدیریت آسیب‌های اجتماعی تهران را فراهم و طرح‌ها و غربالگری‌ها را اجرا کنیم، در حوزه منع پذیرش به‌صورت تخصصی‌تر مراکز مورد نیاز را ایجاد کنیم و بتوانیم به سمت ایجاد مراکز تخصصی‌تر در حوزه تکدی‌گری و کودکان کار حرکت کنیم.