آردتوت؛ خوراکی ویژه شمرونی‌ها

اگرچه مراسم شب یلدا در دیگر نقاط تهران و ایران شام خاص و ویژه‌ای ندارد، اما شب یلدا برای اهالی قدیمی شمیران یادآور عطر فسنجان و گردوهای ناب این گستره از پایتخت است.سید مهدی اعرابی، شمیران‌پژوه دراین ‌باره می‌گوید: «شمیران پر بود از باغ‌های گردو یا به قول خود شمیرانی‌ها باغ جوز. در روزگاری که خبری از دستگاه‌های برقی نبود، شمیرانی‌ها گردو یا همان جوز را در هاون می‌کوبیدند. این کار توسط بانوان انجام می‌شد. شب یلدا که فرامی‌رسید آنها گردوهای خردشده را همراه با روغن طبیعی گردو برای طبخ خورش فسنجان یا همان خورش جوز آماده می‌کردند. به همین دلیل فسنجان، شام رایج شب یلدا در آبادی‌های شمیران بود.»
پذیرایی بعد از شام شب یلدا مطول‌ترین بخش این مراسم بود. از آنجا که شمیران پر بود از باغ‌های میوه و کشتزارهای محصولات مختلف کشاورزی، بنابراین شمیرانی‌ها سعی می‌کردند از محصولات اراضی خود برای برگزاری این مراسم و پذیرایی از مهمان‌ها استفاده کنند. اعرابی به یکی از خوراکی‌های ویژه شب یلدا به نام «آردتوت» که تنها در شمیران رایج بود، اشاره می‌کند: «آردتوت همان توت آرد شده بود که شمیرانی‌ها آن را در ظرف می‌ریختند و با یک قاشق مقابل مهمان‌ها روی سفره یلدا می‌گذاشتند. اما از آنجا که شمیران باغ‌های توت و گردوی فراوان داشت، شمیرانی‌ها با ترکیب گردو و توت یک خوراک منحصربه‌فرد دیگر به مهمان‌ها می‌دادند. نام این خوراک که در شمیران هواخواه بسیار داشت، مغز کفک بود. روش مهیا‌کردن این خوراکی هم به این صورت بود که ابتدا توت را در هاون می‌کوبیدند و پس از مخلوط‌کردن آن با گردوی کوبیده‌شده، این ترکیب جادویی را در ظرف می‌ریختند. ظرف‌های حاوی آردتوت و مغز کفک هم به تعداد مهمان‌ها روی کرسی قرار می‌گرفت تا پس از صرف شام میان گفت‌وگوها، خاطره‌گویی‌ها و شعرخوانی‌ها مصرف شود.» شمیرانی‌ها روی سفره شب یلدا نان هم داشتند. اعرابی درباره نحوه پخت نان توتک که علاوه بر شب یلدا در دیگر مراسم خاص سال هم توسط شمیرانی‌ها طبخ می‌شد می‌گوید: « نان توتک یکی از رکن‌های سفره شب یلدا در شمیران بود. توتک، نانی کوچک بود که با شیر، آرد، زعفران، شکر و... طبخ می‌شد. این نان در سینی‌های مسی چیده می‌شد و به‌عنوان پای ثابت سفره شب یلدای شمیرانی‌ها روی کرسی قرار می‌گرفت.»