نگاه
ما با یک انسان مواجه هستیم
حسین کاظم‌زاده؛ پژوهشگر دین و اندیشه
گاهی تلقی ما این است که نوزاد ما تا به‌اصطلاح به دنیا نیامده و از شکم مادرش متولد نشده، هنوز گویا انسان نیست و با او مثل یک شیء برخورد می‌کنیم.
آمار جهانی که نزدیک به 60میلیون سقط عمدی جنین در سال رخ می‌دهد، شاهد بر همین نکته است و الا محبت والدین به فرزندشان که قابل انکار نیست. آمار کشور ما 550هزار سقط عمدی جنین است که واقعا یک فاجعه است. تنها کمتر10هزار مورد از این سقط‌ها قانونی و با اجازه پزشک است.
نکته بسیار مهم این است که در نگاه قرآن کریم و شارحان کتاب الهی یعنی 14معصوم علیهم‌السلام، به محض شکل‌گیری نطفه در رحم مادر، ما با یک انسانی که شعور و فهم انسانی دارد، مواجه هستیم؛ به همین جهت هم هست که سقط عمدی آن، هم حرمت و هم دیه دارد. دیه در فرهنگ فقهی ما برای انسان معنا پیدا می‌کند.
برخلاف تصور بسیاری از مردم و حتی نخبگان و خواص ما، ولوج روح هم بعد از 4ماهگی نیست و ماه‌ها قبل از این، این جنین دارای روح است و یک انسان؛ نه اینکه نطفه منشأ انسان می‌شود، بلکه خود انسان است.
اگر پدران و مادران ما و پزشکان و مسئولان درمانی کشور به این نکته توجه داشته باشند که در طرح‌های مختلف و اظهارنظرهایشان در مورد این جنین، در مورد یک انسان صحبت می‌کنند که بناست با سقط عمدی آن، دستور به قتل او را درواقع صادر کنند، به‌نظر می‌رسد گونه دیگری صحبت خواهند کرد. این جنین ولو مبتلا به عقب‌ماندگی باشد، سندرم داون داشته باشد، تالاسمی ماژور داشته باشد و... انسان است و حرمت دارد.
در روایات متعددی هم به این نکته اشاره شده:
فردی خدمت امام سجاد رسیده و از ایشان سؤال کرده که حرکت و تکان خوردن جنین در شکم مادر آیا به سبب این است که او دارای روح شده است؟ امام هم در پاسخ او می‌فرمایند که جنین در همه این مراحل (حتی قبل از 4ماهگی) دارای روح است و همین سبب حرکت او در شکم مادر است و به یک نکته مهمی اشاره دارند که به همین سبب است که درصورت سقط عمدی که امام از آن تعبیر به قتل می‌کنند بر فاعل این کار دیه ثابت می‌شود؛ «إذاً علی من یقتله دیه».
در این صورت مصداق این آیه شریفه می‌شود که اگر کسی را بی‌گناه به قتل برساند فَکأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمیعاً، گویا همه افراد روی زمین را به قتل رسانده است.
روایات ما و فتاوای مراجع تقلید ما تنها درصورتی اجازه سقط جنین را می‌دهند که ماندن فرزند خطر جانی قطعی برای مادر داشته باشد و هیچ راه‌حلی برای نجات مادر جز سقط فرزند وجود نداشته باشد؛ مثل برخی مسمومیت‌های بارداری که البته این مورد بسیار نادر اتفاق می‌افتد. اسلام کرامت حقیقی برای انسان قائل است و عقبه این انسانیت نه به روز تولد او، بلکه به تشکیل نطفه او برمی‌گردد. سقط عمدی این موجود، حکم قتل یک انسان را دارد. بر حاکمیت اسلامی واجب است که با تنویر افکار عمومی و حمایت‌های مادی و معنوی از خانواده‌ها جلوی این فاجعه عظیم که ضربه جبران‌ناپذیری به کشور می‌زند را بگیرد.
