همهچیز با حکم عزل شروع شد!
سال 1307وزیر معارف وقت، اعتمادالدوله قراگزلو، محمود خلیلی را از کار در مدرسه دارالمعلمین خیابان ناصرخسرو بیکار و حکم عزلش را صادر کرد.
محصول مشترک منوچهرخان و زینالعابدین
وقتی خبر چاپ نسخهای از گلستان سعدی در تبریز دهان به دهان چرخید و به دربار قاجار رسید، فتحعلیشاه دستور احضار زینالعابدین، صاحب نخستین چاپخانه تبریز را به تهران صادر کرد تا سنگ بنای تاسیس چاپخانه را در تهران بگذارد. زینالعابدین کسی بود که با حمایت عباس میرزا نایبالسلطنه که از شاهزادگان قاجار بود، ماشین چاپ به تبریز آورد و با چاپ کتاب، نگاه سرمایهدارها را به صنعت چاپ معطوف کرد و از طرف دیگر موجب اشتغال دهها کارگر و تربیت تکنسین شد. فتحعلیشاه که از علم و اندوخته زینالعابدین آگاه شده بود حوالی سالهای 1203شمسی و از طریق دربار فرمان داد به تهران بیاید و با منوچهرخان معتمدالدوله در تکیه منوچهرخانی در شمال غربی بازار تهران چاپخانه بزرگی تاسیس کند.
فتحعلیشاه به توسعه فرهنگی پایتخت نظر داشت، اما عملا بستری برای چاپ کتاب در تهران وجود نداشت. به همین دلیل برای انتقال صنعت چاپ از تبریز به تهران، معتمدالدوله را که از افراد مورد وثوق دربار بود مأمور کرد. فتحعلیشاه از گرانی سرسامآور تجهیزات چاپ در مملکت خبر داشت و میدانست با این وضع، چاپ کتاب در تهران، بدون وجود یک حامی قدرتمند امکانپذیر نخواهد بود. بر این اساس، در هر صورت معتمدالدوله گرجی نقش حامی واقعی را برای زینالعابدین تبریزی که قبلا چرخهای چاپخانه دارالسلطنه تبریز را به حرکت درآورده بود ایفا کرد.مطابق اسناد، بالغ بر 100عنوان کتاب در دوره فتحعلیشاه در تهران منتشر شد که اگر نیمی از آن به چاپخانه معتمدی تعلق داشته باشد و تیراژ هر کتاب را هزار نسخه فرض کنیم، 50هزار جلد کتاب سربی با سرمایه معتمدالدوله در تهران به چاپ رسید و آثاری که در این چاپخانه چاپ شد، به چاپهای معتمدی شهرت یافت. قرآن معتمدی که در سال 1205به چاپ رسید، یکی از ماندگارترین آثار چاپخانه معتمدی، نخستین قرآنی است که با حروف سربی در چاپخانه معتمدی چاپ شد. حیاتالقلوب علامه مجلسی هم در سال 1204در چاپخانه معتمدی چاپ شد. در موخره این کتاب از زینالعابدین تبریزی و منوچهرخان گرجی بهعنوان بانیان چاپخانه نام برده شده است.به این ترتیب این دونفر را میتوان از کارآفرینان پیشگام در تهران قدیم نامید که توانستهاند یک صنعت نوپا را با به کار گماردن مجموعهای از نیروهای کار بومی راهاندازی کنند و نامشان را در تاریخ ماندگار سازند.
کودک 10سالهای که قهرمان قهرمانان شد
یکی از موفقترین کارآفرینهای صنایع غذایی هم فعالیت اقتصادی را با کسبوکارهای خرد شروع کرد. بهروز فروتن، بنیانگذار کارخانه بهروز، در 10سالگی پدرش را از دست داد و مجبور شد برای گذران زندگی وارد بازار کار شود. او در خاطراتش تعریف میکند که با فروش بادبادک، روروک، فانوس و تعمیر دوچرخه به تحصیلاتش ادامه داده است. فروتن بعد از فارغالتحصیلی در رشته مدیریت بازرگانی، شغل دبیری را انتخاب میکند اما پروژه تاسیس مرکز آموزش، بعد از مدتی شکست میخورد و او با بهرهگیری از دوره تخصصی فنی که در وزارت اقتصاد پشتسر گذاشته بود وارد فضای کارهای فنی مثل قالبسازی و ریختهگری میشود که در این زمینه هم با شکست اقتصادی مواجه میشود. کارآفرین موفق تهرانی برای پرداخت بدهی و نجات از ورشکستگی کامل خانه مسکونیاش در میرداماد را میفروشد، اما مدتی بعد با پیشنهاد همسرش محصولات خانگی تولید میکند و با پخت شلهزرد و تهیه انواع ترشی و مربا در آشپزخانه منزل شخصیاش وارد عرصه تولید مواد غذایی میشود. بهروز فروتن در بخش دیگری از خاطراتش تعریف میکند که نخستین محصولات خانگی در سال 1356در زیرزمین خانهاش بستهبندی میشد و آنها را با ژیان توزیع میکرد.
تلاش برای دریافت مجوزهای لازم و ثبت برند، سختترین بخش فعالیتهای تجاری بهروز فروتن بوده و او از این مرحله بهعنوان مبارزه بزرگ یاد میکند. به این ترتیب بهروز فروتن و کسبوکار و بهعبارتی برند نوپایش وارد رقابت با سایر کارخانههایی شد که سالها در زمینه تولید محصولات غذایی فعالیت میکردند. ایده تولید سس مایونز در همان برهه و بعد از آزمون و خطاهای بسیار مثل شاهکلیدی بود که هر قفلی را باز میکرد. او محصولاتش را در کارگاه کوچک حوالی شهرک اکباتان تهران تولید میکرد که این کارگاه هم در آتش سوخت، اما آن را از نو ساخت و فعالیتش را از سر گرفت.
برای درک ماموریت مهمی که بهروز فروتن در عرصه اقتصادی به سرانجام رسانده کافی است به آمار و ارقامی که درباره کارخانه بهروز منتشر شده دقت کنیم. بهروز فروتن کارش را با 11نفر شروع کرد، اما هماکنون حدود 2هزار نفر پرسنل دارد. نخستین کارگاه او 12مترمربع بود و واحد شماره یک کارخانهاش هماکنون بیش از 60هزار متر مربع مساحت دارد. کارخانه بهروز کارش را با تولید سالاد الویه شروع کرد و حالا بیش از 70نوع محصول غذایی تولید میکند. کارآفرین تهرانی با یک ژیان محصولاتش را توزیع میکرد و الان بیش از 40هزار واحد پخش و توزیع در سراسر ایران دارد. کتابهای «همیشه برخاستن» و «کارآفرینی» بهروز فروتن این روزها در برخی دانشگاههای تهران به جوانان معرفی میشود. او به واسطه تلاشهایش برای کاهش نرخ بیکاری از طرف 4رئیسجمهور مورد تقدیر گرفته و در صدها کنفرانس داخلی و بینالمللی درباره راه و رسم کارآفرینی سخنرانی کرده است. برخی فعالان اقتصادی هم به او لقب قهرمان قهرمانان دادهاند.