آغاز به‌کار بازار ارز از شنبه در بورس تهران

بعد از سال‌ها تلاش بالاخره به‌دنبال بروز تلاطم‌های ارزی؛ دوشنبه‌شب دولت به انجام معاملات توافقی ارز در بازار ثانویه رأی داد. براساس اظهارنظر وزیر اقتصاد قرار است معاملات ارز از روز شنبه در بورس تهران آغاز شود.

به گزارش همشهری، بانک مرکزی بالاخره به مبادلات ارزی در قالب بورس تن داد. دوشنبه‌شب بعد از بروز هیجان‌ها و آشوب‌های ارزی در بازار تهران مقامات مسئول دور هم جمع شدند و جنس عرضه و تقاضای ارز را در ایران شناسایی و از یکدیگر تفکیک کردند تا از این طریق نیازهای ارزی را مرتفع کنند و مانع از التهاب بازار شوند. این اتفاق‌ها همه بعد از آن افتاد که قیمت هر دلار آمریکا سر به فلک کشید و صدای همه ازجمله بازاریان تهران را هم درآورد.

در طول سال‌های گذشته در بیش از ده‌ها جلسه تأکید شده بود که تا قبل از بروز تلاطم‌های ارزی باید مکانیزمی با ساختار بورس که در آن مقدار عرضه و تقاضا و جنس تقاضاهای ارزی مشخص باشد تشکیل شود تا مانع از بروز تلاطم‌های ارزی شود اما عمده این راهکار را بانک مرکزی رد کرده بود، نتیجه اینکه مبادلات ارزی کف خیابان که برآورد می‌شود کمتر از 5درصد از کل مبادلات ارزی کشور باشد قیمت واقعی ارز را تعیین کرده و منجر به تلاطم‌های شدید ارزی شده است.

در طول چند سال گذشته بارها تأکید شده بود بورس ارز به‌دلیل ساختار رقابتی‌اش به ایجاد تعادل در قیمت ارز منجر خواهد شد و با اجرای یک مکانیزم اطلاعاتی شفاف مانع از تعیین قیمت غیرواقعی و تلاطم‌های ارزی می‌شود زیرا با شفاف بودن مقدار عرضه و تقاضا قیمت تعادلی به راحتی مشخص می‌شود و مبادلات 5درصدی کف بازار نمی‌تواند برای کل بازار ارز کشور تعیین تکلیف کند. این راهکار عموما مورد اختلاف نظر مسئولان بازار پولی و مالی کشور بود اما در جلسه دوشنبه‌شب بالاخره با تفکیک 4بخشی عرضه و تقاضای بازار، زمینه تفاهم و تاسیس طرحی نزدیک به مدل بورس ارز فراهم شد.

در نشست دوشنبه‌شب هیأت دولت و بانک مرکزی که با حضور مقامات ارشد اقتصادی کشور برگزار شد در نهایت تصمیم گرفته شد بازار توافقی ارز در قالب یک بازار معاملات ثانویه، میان صادرکننده‌های خرد غیرنفتی و بخش خصوصی آغاز شود. اگرچه هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست که چه کسانی قادرند در این بازار به دادوستد اقدام کنند اما براساس اطلاعات دریافتی همشهری قرار است درگام نخست این معاملات به‌صورت خریدو فروش حواله‌های ارزی صادرکننده‌های خرد انجام شود و شرکت‌های بخش خصوصی که به ارز نیاز دارند می‌توانند این حواله‌های ارزی را خریداری کنند.اطلاعات ارائه‌شده نشان می‌دهد این بخش از معاملات که براساس آنچه دولت اعلام کرده، بخش سوم مبادلات ارزی کشور است اتفاقا همان بخشی است که تعیین‌کننده واقعی قیمت ارز در کف خیابان است.

مطابق آنچه که در ابلاغیه معاون اول رئیس‌جمهوری دوشنبه‌شب منتشر شده، عرضه و تقاضای ارزی کشور به 4بخش تقسیم شده که قرار است بخش سوم آن در بورس و با قیمت‌های واقعی (توافقی) انجام شود. در این زمینه گروه اول کالاهای اساسی و صادراتی هستند که ارزش آنها 18میلیارد دلار برآورد می‌شود و ارز مورد نیازشان را دولت با فروش نفت تأمین می‌کند و بخش دوم کالاهای مصرفی و واسطه‌ای تولید هستند که ارز مورد نیاز آنها از طریق صادرات غیرنفتی شرکت‌های پتروشیمی، معادن و فلزات ازطریق سامانه نیما تأمین می‌شود. قیمت همه این ارز‌ها همان نرخ مصوب 4200تومان است اما بخش سوم که هنوز مشخص نیست عرضه‌کننده‌ها و متقاضیان آن به‌طور دقیق چه کسانی هستند، از طریق بورس و به قیمت توافقی انجام می‌شود. این قیمت توافقی که قرار است سازوکار معاملاتی آن تا آخر امشب مشخص شود به‌احتمال زیاد قیمت‌ها را به شکل واقعی‌تری تعیین می‌کند و از طریق مکانیزم عرضه و تقاضای بورس تعیین خواهد شد.

دولت اعلام کرده است عرضه‌کننده‌های ارز در این بخش صادرکننده‌های خرد غیرنفتی و بخش خصوصی هستند و متقاضیان هم از همین جنس هستند. این بخش از عرضه و تقاضا همان بخشی است که در طول سال‌های گذشته بیش از سایر بخش‌ها درگیر تلاطم‌های ارزی شده‌اند و اتفاقا در بسیاری از اوقات بیشتر از سایر بخش‌ها در تأمین ارز مورد نیازشان در مضیقه بوده‌اند. براساس برآورد‌های انجام‌شده از سوی بانک مرکزی این بخش معاملات ارزی جمعا 5.6میلیارد دلار از کل مبادلات ارزی کشور را شامل می‌شود که قرار است از این پس با مکانیزم‌ها و دستورالعمل‌های بورس انجام شود. البته سابقه چنین مبادلاتی قبلا در دهه 70در بورس تهران وجود داشته است.


عرضه ارز صادراتی در بورس تهران از هفته آینده

مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد با بیان اینکه ارز صادراتی از ابتدای هفته آینده در بورس تهران عرضه خواهد شد، گفت: از این پس وارد‌کنندگان پس از ثبت سفارش، می‌توانند ارز مورد نیاز خود را با مراجعه به بورس تهران تأمین کنند. او افزود: ارائه ارز در بورس، به نفع صادر‌کنندگان نیز هست و آنها از محل مابه‌التفاوت ارز اظهارنامه با قیمت فروش آن در بورس، منتفع می‌شوند.