نقشه راه گم نشود

سیدمحمدمهدی میرزایی‌قمی؛ مدیرعامل شرکت کنترل کیفیت هوای تهران

آلودگی هوا موضوعی نیست که یکی‌، دوروزه حل ‌شود و در این مسیر باید به نقشه راه دقت کرد. در این عرصه با انباشت تکالیف در اجرای قانون هوای پاک مواجه هستیم. بنابراین حل این مشکل زمان مقتضی خود را نیاز دارد. با این حال باید اقداماتی انجام داد. می‌تواند برنامه‌های بلندمدت در قالب توسعه حمل‌ونقل برقی و پاک، اصلاح کیفیت سوخت، وضعیت آلایندگی صنایع و نیروگاه‌ها در اولویت باشد و در کنار آن برنامه‌های کوتاه‌مدت یا اصلاحی برای کاهش اثرات آلودگی هوا داشت که ازجمله آنها می‌توان به نصب فیلتر دوده روی اتوبوس‌ها، تعویض کاتالیست، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده و ایجاد محدودیت‌های ترافیکی اشاره کرد. این اقدامات نیاز به زمان و هزینه‌های زیادی برای اجرا ندارند و بلندمدت هم نیستند. شهرداری تهران در این عرصه گامی اساسی با برقی‌سازی‌ ناوگان برداشته است که البته این موضوع نیز در چارچوب مسئولیت اجتماعی این نهاد است. شهرداری تهران در نظر دارد در این خصوص ۱۰۰۰دستگاه اتوبوس برقی، ۱۰هزار دستگاه تاکسی برقی، ۱۰هزار دستگاه ون برقی و ۱۰۰هزار دستگاه موتورسیکلت برقی را به حمل‌ونقل عمومی در شهر تهران تزریق کند تا شرایط، برای بهبود کیفیت هوا از طریق کنترل منابع فراهم شود.
طبق آخرین مطالعات دانشگاهی انجام شده، درحال حاضر تولیدکنندگان خودروهای برقی در جهان با استفاده از پلتفرم‌های مختلف سعی در هوشمند کردن این ناوگان نیز دارند. خودروهای خودران و خودروهای متصل از جمله امکاناتی است که همراه با توسعه خودروهای برقی گسترش می‌یابد. این امکانات با هوشمندسازی ترافیک شهری منجر به کاهش گره‌های ترافیکی و ناهنجاری‌های ترافیکی منجر به بهبود وضعیت ترافیک نیز می‌شوند. در این زمینه چندی پیش شهردار تهران سفری به چین داشت تا در حوزه نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی، تحولی چشمگیر برای تهران به ارمغان ‌آورد. این تحول همچنین اثرات کم‌نظیری بر کاهش آلودگی هوا خواهد داشت.
در تهران بیشترین سهم آلاینده‌های منتشره تهران، حاصل تردد وسایل نقلیه است که بخش زیادی از آن را وسایل نقلیه شخصی رقم می‌زنند و بخشی نیز حاصل تردد وسایل نقلیه عمومی است. اتوبوس‌ها و تاکسی‌ها به لحاظ تردد بالای روزانه در سطح شهر و نزدیک بودن به زمان فرسودگی، نیاز به نوسازی دارند. موتورسیکلت‌های کار نیز تردد بالایی دارند که درصورت برقی‌سازی این ناوگان، تا 65هزار تن از آلاینده‌های سالانه تهران کاسته خواهد شد.
البته نباید فراموش کرد که در حوزه برقی‌سازی‌ حمل‌ونقل هم عمده‌ترین وظایف مربوط به وزارتخانه‌های صمت و نیروست. وزارت صمت وظیفه تشویق تولیدکنندگان خودرو و موتورسیکلت به تولید محصولات برقی را دارد. همچنین در حوزه واردات نیز تسهیلات لازم ازجمله صفر کردن سود بازرگانی باید از طریق وزارت صمت انجام شود. در کنار این موضوع وزارت نیرو متولی اصلی ایجاد زیرساخت شارژ وسایل نقلیه برقی است. همچنین تأمین برق این ایستگاه‌ها و بار اضافی ناشی از فعالیت وسایل نقلیه برقی بر عهده وزارت نیروست، اما در کنار این موارد برای تسهیل در توسعه وسایل نقلیه برقی و جبران اختلاف قیمت آن با نوع بنزینی و گازوئیلی جهت ترغیب مصرف‌کنندگان، ارائه تسهیلات و کمک‌های بلاعوض از جانب دولت ضروری است و این موضوع باید از طریق وزارتخانه‌های نفت، اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه پیگیری شود. در کنار متولیان اصلی حوزه برقی‌سازی‌، وزارت کشور و شهرداری‌ها نیز که مسئولیت توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی را دارند، درصورت مهیا بودن شرایط و زیرساخت‌ها می‌توانند از ناوگان برقی در حمل‌ونقل عمومی درون شهری استفاده کنند.
در انتها این نکته را یادآور می‌شوم که طبق قانون هوای پاک، براساس آمارهای دیوان محاسبات و سازمان بازرسی کل کشور، همه دستگاه‌های مسئول شناسایی شده، اما عمده مسئولیت‌ها بر عهده دستگاه‌های اجرایی است و نامی از شهرداری تهران در قانون هوای پاک برده نشده است. برای همین رسانه‌ها، افکار عمومی و نهادهای مسئول باید مطالبه جدی خود را برای بهبود کیفیت هوای شهرهای خود به‌نحو مؤثرتری پیش ببرند.