شبکه نمایش خانگی در لانگ شات

مسعود میر
خبرنگار

اتحادیه شرکت‌های ویدئورسانه 10سالگی‌اش را جشن گرفت.حمیدرضا نوروزی رئیس این اتحادیه است. حرف‌های او درباره احوالات این روزهای اتحادیه متبوعش و روزگار 10ساله سپری‌شده در این اتحادیه بهانه یک گفت‌وگوی مفصل شد؛ گفت‌وگویی که متن کاملش را گذاشته‌ایم برای یک فرصت کاغذی دیگر و فعلا بسنده کرده‌ایم به آن بخش از حرف‌های او که می‌تواند شمایی روشن از وضعیت نمایش خانگی را در کشور به تصویر بکشد.



در نیمه دهه 80 سیاست کلی کشور این بود که تشکل‌ها در اتاق بازرگانی متمرکز شوند، به همین دلیل پیشنهاد داشتن اتحادیه در اتاق بازرگانی را پیگیری کردیم و بالاخره با آن موافقت شد. این موضوع مربوط به 10سال قبل است که این تشکل زیرنظر اتاق بازرگانی ایران مشغول به‌کار شد  و هنوز هم سرپاست. قبل از تاسیس اتحادیه شرکت‌های ویدئو رسانه (نمایش خانگی)، انجمن ویدئو رسانه در کشور وجود داشت که زیرنظر وزارت کشور فعالیت می‌کرد.


هدف اول این اتحادیه مثل همه اتحادیه‌ها ساماندهی صنف بود. آن روزها چهار پنج کمیته داشتیم که البته الان دیگر فعال نیستند. یکی کمیته مبارزه با جرایم کپی بود که آن روزها مشکل مهمی به شمار می‌رفت. چاپ هولوگرام مشترک توسط اتحادیه برای فیلم‌های همه مؤسسات یکی دیگر از برنامه‌های ما بود. مؤسسات موظف بودند که برای همه تعداد محصولاتشان از اتحادیه هولوگرام بخرند. این اتفاقات سبب شده بود ساماندهی مناسبی در بحث کنترل فیلم‌های قاچاق و کپی‌های غیرمجاز صورت بگیرد. کمیته حقوقی برای حل اختلاف بین مؤسسات و تهیه‌کنندگان هم در اتحادیه فعال بود. این کمیته باعث می‌شد اختلافات به دادگاه نرسد و درون صنف حل شود. کمیته ساماندهی محتوا هم در حوزه کیفیت محتوای فیلم‌های خارجی و ایرانی نظارت داشت. آن روزها تأیید اصالت رایت‌های خارجی را هم ما انجام می‌دادیم.یک عضو از فارابی(آقای اسفندیاری)، یک عضو از صدا و سیما (برای جلوگیری از تشابه و تداخل در خرید آثاری چون تلویزیون هم در خرید رایت آثار بسیار فعال بود) و یک حقوقدان، تشخیص اصالت رایت را در اتحادیه بر عهده داشتند.  در ابتدای تاسیس اتحادیه حدود 33مؤسسه به عضویت اتحادیه درآمدند که این تعداد هنوز هم عضو اتحادیه هستند اما اکثرشان دیگر فعال نیستند.


در روزهای شکوفایی اتحادیه، دربدترین حالت ما آمار خرید حق رایت 600فیلم ایرانی و خارجی را توسط مؤسسات داشتیم که در اتحادیه پروانه گرفتند. البته رکورد 2000اثر هم در کارنامه کاری اتحادیه ثبت شده است.


در دوره ریاست آقای ایوبی در سازمان سینمایی دو اتفاق بد برای اتحادیه شرکت‌های ویدئو رسانه افتاد. 
تأیید اصالت رایت به فارابی بازگردانده شد چون گروهی ترجیح می‌دادند مسیرشان خیلی به راه سختگیرانه اتحادیه ما درباره اصالت خرید آثار نیفتد.
هولوگرام از دستور کار خارج شد و مدیرکل وقت نمایش خانگی ارشاد اعلام کرد همین که مؤسسات پروانه می‌گیرند کافی است و نیازی به خرید هولوگرام برای تأیید اصالت محصول نیست. حتی اتحادیه ما پیشنهاد داد که خود ارشاد متولی این ماجرا شود ولی از داشتن هولوگرام حمایت کند که چنین نشد. همین موضوع حذف هولوگرام باعث شد بسیاری از شرکت‌های پخش‌کننده به‌خصوص در شهرستان‌ها از این عدم‌کنترل سوءاستفاده و محصولات غیراورجینال عرضه کنند.


در کشور آمریکا 12شرکت کار ویدئو رسانه انجام می‌دهند. ایران یک مارکت خوب در بخش نمایش خانگی بوده است. عمده دلایل آن از این قرار است: 
  کمبود سالن سینما در کشور
  کمبود تعداد سینماروها
  قیمت مناسب محصولات نمایش خانگی 
  علاقه عمومی به ویدئو و تماشای محصولات در خانه


قهوه تلخ نخستین و موفق‌ترین سریال نمایش خانگی ایران است.
تیراژ قهوه تلخ در یک مقطع میلیونی بود. حتی آمار تولید 2میلیون نسخه هم در روزهای توزیع این فیلم ثبت شده است.


نمی‌توانم خیلی دقیق نام یک سریال را ببرم و تیراژ دقیق آن را هم اعلام کنم اما همین‌قدر بگویم که سریال‌های موفق ما که به‌صورت هفتگی عرضه می‌شدند و می‌شوند حدود 300هزار نسخه تیراژ دارند.
حالا بعضی سریال‌ها حدود 90درصد تیراژشان فروش دارند و بعضی حدود 40درصد فروش را تجربه می‌کنند.


در یک سال و نیم گذشته 90درصد از فعالیت ما کم شده است. 10درصد هم همان کارهای جاری و حل اختلاف است و شرکت در جلسات هفت نفره ارشاد برای بررسی درخواست افرادی که قصد تاسیس مؤسسه ویدئو رسانه دارند. دولت باید از بخش خصوصی و تشکل‌ها و اصناف حمایت کند. این خواسته اتاق بازرگانی هم هست اما عملا اتفاقی که در حوزه ویدئو رسانه افتاده این است که کار به‌طور کامل از دست اتحادیه خارج شده و به بخش دولتی و در واقع مؤسسه رسانه‌های تصویری سپرده شده است.


حق رایت فیلم‌های الف و ممتاز برای مؤسسات نمایش خانگی معمولا بین 500میلیون تا یک میلیارد تومان است. البته فیلم‌هایی هم هستند که حتی کپی‌رایت صد میلیونی‌شان هم مشتری ندارد.


درخصوص سریال شهرزاد باید اعلام کنم که آقای محمد امامی با یکی از مؤسسات اتحادیه ما(تصویرگستر پاسارگاد) همکاری کرد و بعد از مدتی این مؤسسه را هم خرید. این مؤسسه حدود 7سال سابقه کار داشت و جزو شرکت‌های نسبتا موفق اتحادیه ما بود. الان هم تغییر مالک در این مؤسسه اتفاق افتاده است و به مسیر خودش ادامه می‌دهد.
شهرزاد از نظر آماری در فصل اول بسیار موفق‌تر بود.


در فیلم‌های سینمایی پخش‌شده در شبکه نمایش خانگی رکورد فروش در اختیار فیلم اخراجی‌های2 است. 1800000نسخه دی‌وی‌دی برای این فیلم تکثیر شد که بیش از 1500000نسخه آن فروش رفت.
فروش این فیلم در شبکه نمایش خانگی در همان سال و با وجود پخش شدن کپی غیرقانونی و با کیفیت فیلم بسیار بالا بود. حق رایت اخراجی‌های 2 در آن روزها 900میلیون تومان بود که بسته به تیراژ هم این مبلغ افزوده می‌شد. البته این رکوردشکنی منهای درنظر گرفتن سریال‌های نمایش خانگی است.


با قاطعیت می‌توان گفت در 2دهه گذشته که اوضاع سینمای ایران چندان از نظر مالی مساعد نبوده و به‌اصطلاح حال سینما خوب نبوده است 50درصد هزینه‌های فیلم توسط مؤسسات نمایش خانگی با خرید رایت فیلم‌ها تأمین شده است.