گزارش
سرپناهی برای ترنس‌های آسیب‌دیده
شهرداری تهران قصد دارد فضایی برای ترنس‌های بی‌خانمان و معتاد ایجاد کند
زینب زینال‌زاده-روزنامه‌نگار
دچار ملال جنسیتی هستند و در جامعه با عنوان ترنس شناخته می‌شوند. این افراد با توجه به شرایط روانی خاصی که دارند، نیازمند توجه و برخی از خدمات و امکانات هستند. در این میان ترنس‌هایی که به نوعی گرفتار آسیب‌های اجتماعی (اعم از معتادان متجاهر و بی‌خانمان ...) شده‌اند شرایط دشوارتری را تجربه می‌کنند، چرا که از یک‌سو خانواده، پذیرای آنها نیست و از سوی دیگر در شهر، سرپناه و جای امنی برای گذران شب ندارند. به همین دلیل ناچارند در پارک‌ها، کلونی‌ها و ... بیتوته کنند که از این بابت آسیب‌های دیگری بر آنها تحمیل می‌شود. مدیریت این موضوع، وظیفه وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی است، اما گویا متولیان امر چشمان خود را به روی مطالبه این شهروندان و حق و حقوق آنها بسته‌اند. پس از انتخاب علیرضا زاکانی، شهردار تهران به‌عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور در حوزه آسیب‌های اجتماعی، مدیریت شهری گام‌های بزرگی برای کاهش آسیب‌های اجتماعی برداشته و آنطور که احمد احمدی‌صدر، مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی عنوان کرده: «اگر سازمان بهزیستی و وزارت بهداشت درخصوص معتادان متجاهر ترنس اقدام نکنند، شهرداری تهران فضایی برای آنها ایجاد یا پیش‌بینی می‌کند.» در واقع این اقدام شهرداری تهران به مثابه قرار دادن مرهمی روی آسیب این افراد است و می‌تواند زمینه‌ساز مددکاری‌های مؤثر در حوزه ترنس‌ها شود.
بلاتکلیف در شهر
گشت‌های حامی شهر با هدف جمع‌آوری معتادان متجاهر و بی‌خانمان‌ها و انتقال آنها به مراکزی چون یاور شهر و مددسرا، راه‌اندازی شده است. این گشت‌ها در طول سال فعال هستند، اما در فصول سرد سال برای جلوگیری از یخ‌زدگی آسیب‌دیدگان اجتماعی در گوشه خیابان، فعالیت آنها مستمر و گسترده‌تر می‌شود. براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده معتادان متجاهر براساس وضعیت‌شان یعنی صغر سنی، کبر سنی، بیماران اعصاب و روان، زنان معتاد متجاهر، معتادان دارای زخم باز و ... به یاورشهرها منتقل می‌شوند و بی‌خانمان‌ها هم به مددسرا یا همان گرمخانه می‌روند. نکته مهمی که مدتی پیش در همراهی با گشت‌های حامی شهر در محلات شوش و هرندی، با آن مواجه شدیم، این بود که معتادان متجاهر ترنس به دلیل نبود فضای مناسب در اولویت جمع‌آوری قرار نداشتند. یکی از آنها تمایل زیادی برای رفتن به یاورشهر داشت، اما مددکاران اجتماعی توضیح دادند که با توجه به ملال جنسیتی، امکان اسکانشان در یاورشهرها نیست. به‌گفته خودشان (ترنس‌ها) در کلانشهر تهران با این همه فضا همچنان بلاتکلیف هستند و هیچ ارگانی هم مسئولیت خدمت‌رسانی به آنها را نمی‌پذیرد. علاوه بر معتادان متجاهر، ترنس‌های بی‌خانمان هم با توجه به محدودیت‌های موجود سهمی در گرمخانه‌های پایتخت ندارند. درصورتی‌که بنا به گفته مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران «ساماندهی این معتادان (ترنس‌ها) علاوه بر بهداشت محیطی می‌تواند آسیب‌های اجتماعی را هم کاهش دهد.»
اقدام شهرداری ارزشمند است
مطرح شدن این موضوع (ایجاد فضای مناسب برای معتادان متجاهر ترنس) یا افراد آسیب‌دیده اجتماعی ازجمله بی‌خانمان‌ها، توسط شهرداری تهران اقدام ارزشمندی است و قطعا مطالبه برای این کار وجود دارد. فرشید مسعودی، مددکار اجتماعی و مدیرعامل انجمن حمایت از بیماران ملال جنسیتی، با بیان این مطلب به همشهری می‌گوید: «این افراد چون سازمانی ندارد و به‌عنوان یک هویت اجتماعی به رسمیت شناخته نمی‌شوند، نمی‌توانند مطالبه‌شان را به‌طور سیستماتیک مطرح کنند، اما رویکرد شهرداری تهران در راستای احقاق حقوق شهروندی این افراد قطعا کار باارزشی است و امیدواریم شاهد اتفاقات خوبی در این موضوع باشیم.»
مطالعه، محور اصلی برنامه‌ها
برنامه شهرداری در حوزه ترنس‌های آسیب‌دیده اجتماعی (معتادان متجاهر و بی‌خانمان‌ها) برای تحقق موفقیت نیازمند مطالعه است. مسعودی با اشاره به این موضوع تأکید می‌کند: «نباید به این موضوع ساده نگاه شود، چرا که صرفا ایجاد یک فضای اسکان، گره‌ای از مشکلات باز نمی‌کند و فقط خدمت‌رسانی اجتماعی است. درحالی‌که این افراد نیازمند مددکاری اجتماعی هستند و از این‌رو اقدامات شهرداری می‌بایست در راستای فرایند مددکاری اجتماعی صورت گیرد تا بتوانیم شاهد پذیرش این افراد در جامعه و تغییر نگرش اجتماع به آنها باشیم.» او عنوان می‌کند که شهرداری در این مسیر زمانی می‌تواند موفق باشد که مطالعات در این زمینه را انجام و موضوع از ابعاد و سطوح مختلف بررسی شود.
استقبال از پیشنهاد مدیریت شهری
به‌هرحال تا‌کنون در این سطح اقدامی برای بیماران ملال جنسیتی انجام نشده است و از این کار شهرداری تهران استقبال می‌کنیم. فرشید مسعودی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «این کار آغازی است در راستای خدمت‌رسانی به ترنس‌هاست و امیدوارم همگی برای تحقق این موضوع همکاری کنیم تا کارها عملیاتی و با جدیت پیگیری شود.»
