ردپای خودروسازان در آلودگی هوا

سیدمحمد فخار-روزنامه‌نگار

نیاز تهران به اتوبوس‌های جدید بر کسی پوشیده نیست. توسعه حمل‌ونقل عمومی در این شهر پس از سال‌ها تأخیر، دیگر به امری ضروری و فراموش‌نشدنی تبدیل شده است. شهروندان روزانه 19میلیون و 300هزار سفر (براساس آمار سایت شهرداری تهران) شهری انجام می‌دهند و اگر نبض اتوبوسرانی در خدمت‌رسانی نزند، عملا ترددهای روسطحی تهران قفل می‌شود.

عدم همخوانی نیاز تهران به اتوبوس و حجم تولیدات داخلی
بازسازی، نوسازی و به‌روزسازی اتوبوس‌های تهران در دوره قبل دچار عقب‌افتادگی شدیدی بود و تعداد اتوبوس‌ها در دوره پنجم به کمترین تعداد در دهه اخیر رسید؛ به‌طوری که در دوره چهارم نزدیک به ۴هزار اتوبوس فعال تحویل دوره پنجم ۱400-۱396 شده بود، اما در ابتدای سال1400، 1867اتوبوس در این شهر فعال بودند. در عین حال تهران دست‌کم به ۵هزار اتوبوس نیاز داشت. نیاز فعلی تهران اما 7هزار دستگاه اتوبوس جدید است. در عین حال این نیاز با سرعت ساخت تولیدات داخلی به هیچ‌وجه همخوان نیست. شهرداری تهران با هدف حمایت از تولید داخل طی 2سال اخیر سراغ شرکت‌های تولیدکننده اتوبوس رفت تا با ثبت سفارش و تامین مالی بتواند به این بازار کم‌رونق کمکی در حد توان خود انجام دهد و مردم تهران نیز از نتایج شرکت‌های تولیدکننده داخلی در سایه افزایش تولید ملی بهره‌مند شوند.

سرعت لاک‌پشتی تولید فعلی اتوبوس در داخل
در این مسیر شهرداری تهران توانست با یکی از شرکت‌ها از محل منابع نقد و غیرنقد تسویه حساب کند و قرار شد هزار دستگاه اتوبوس به تهران تحویل داده شود. شرکت دیگر نیز وعده داد که ۲۰۰دستگاه اتوبوس بسازد. از سوی دیگر در تابستان امسال قرارداد 3‌هزار دستگاه اتوبوس با تولیدکنندگان داخلی نهایی شد، اما آنچه در این میان اهمیت دارد، عمل به وعده‌هایی است که خودروسازان داخلی تاکنون موفق به انجام آن نشده‌اند. در این زمینه گروه بهمن توانست پس از 5ماه، 48دستگاه اتوبوس اسنا به شهرداری تهران بدهد، اما این شرکت باید تا خرداد1403یعنی تا 7ماه دیگر 500دستگاه اتوبوس نو به تهران تحویل دهد که این وعده عملا با سرعت لاک‌پشتی تولیدات فعلی ممکن نخواهد شد.

انعقاد قرارداد با 4شرکت داخلی در دوره فعلی مدیریت شهری
از ابتدای دوره شهری حاضر برای رفع نیاز تهران در حوزه اتوبوس با 4شرکت‌ داخلی قراردادی به ارزش 28همت امضا و مبلغ 3همت پیش‌پرداخت شد، اما طی 10‌ماه بعد از امضای این قراردادها، تعداد کمی اتوبوس به شهرداری تهران تحویل داده‌ شده است. طی روزهای گذشته نیز 25دستگاه اتوبوس نو از شرکت تولید‌کننده اسنا تحویل گرفته شده که با احتساب ۲۳دستگاه پارت قبلی تا‌کنون ۴۸دستگاه از قرارداد 500دستگاهی با این تولید‌کننده تحویل شده است. علاوه بر این شرکت، شرکت عقاب‌افشان از 100دستگاهی که طبق قرارداد باید طی 18‌ماه تحویل شهرداری تهران شود، تاکنون 70دستگاه اتوبوس را تحویل داده و 2شرکت دیگری که در این تفاهمنامه شریک بوده‌اند، هنوز خروجی نداشته‌اند که در یک فقره قرارداد دیگر که میان یک شرکت داخلی و شهرداری تهران بسته شده بود، قرار بود که هزار دستگاه اتوبوس داخلی برقی صفر به شهرداری تهران تحویل داده شود که در حال حاضر تنها چند دستگاه به‌صورت آزمایشی در خطوط اتوبوس در حال فعالیت است.

استقبال شهرداری از تولیدات داخلی
شاید تعبیر علیرضا زاکانی در گزارشی که پس از سفر چین به شورای شهر داد، به وضوح میزان رضایت مدیریت شهری از روند قراردادهای تامین اتوبوس برای تهران را مشخص کند، آنجا که گفت: «برای ما تولید داخلی اهمیت دارد، اما سفر به چین پشت‌پا‌زدن به تولید داخلی نیست؛ این هیچ نسبتی با کار ما ندارد. بیان ما این است تفاهمنامه 3‌هزار دستگاه اتوبوس را منعقد کرده‌ایم که تبدیل به قرارداد شده و هرچه تأمین شود، ما استقبال می‌کنیم. شهر حداقل ۱۰هزار اتوبوس نیاز دارد و ما فاصله 7هزار دستگاهی با نیاز شهر داریم. ما نمی‌توانیم مردم را زندانی کنیم و بگوییم منتظر باشید تا یک شرکت 2اتوبوس تا پایان سال به ما بدهد. این موضع رئیس‌جمهور است که مردم، مردم، مردم.»