جمهوری اردوغان

سیاوش فلاح پور | خبرنگار:

سرانجام نخستین انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه بعد از رفراندوم سال2017 به همراه انتخابات پارلمانی این کشور برگزار شد. در نتیجه رفراندوم سال گذشته، نظام پارلمانی ترکیه به نظام ریاستی تغییر کرد، مقام نخست‌وزیر برچیده شد و ریاست قوه مجریه و دولت به‌طور همزمان در اختیار کسی قرار گرفت که مستقیما با رأی مردم به قدرت رسیده است. رئیس‌جمهور ترکیه اکنون می‌تواند بودجه سالانه را تعیین کند، وزرای کابینه و قضات را عزل و نصب کند و حتی در برخی زمینه‌های عمومی نیز فرمان صادر کند. همزمان او اجازه دارد تا پیوند خود با یکی از احزاب سیاسی را حفظ کند؛ اختیارات گسترده و بی‌سابقه‌ای که تمامی آنها براساس نتایج انتخابات روز یکشنبه ترکیه، اکنون در اختیار رجب طیب اردوغان قرار گرفته است. انتخابات روز یکشنبه در شرایطی برگزار شد که بسیاری از رسانه‌ها با توجه به فشارهای اقتصادی اخیر علیه ترکیه و سقوط ارزش لیر پیش‌بینی می‌کردند دوران حاکمیت 16ساله عدالت و توسعه بر این کشور به پایان رسیده و ائتلاف‌های مخالف این حزب می‌تواند با کسب آرای اکثریت در پـارلمان و کشانـدن انـتـخابات ریاست‌جمهوری به مرحله دوم، واقعیت جدیدی را در صحنه سیاسی ترکیه رقم بزنند. با چنین تصوری، انتخابات براساس زمانبندی اولیه آغاز شد و بدون هیچ حاشیه چشمگیری راس ساعت مقرر به پایان رسید.

فرایند شمارش آرا به فاصله اندکی بعد از تعطیلی مراکز رای‌گیری و البته سرعت قابل ملاحظه‌ای آغاز شد، به‌گونه‌ای که کمتر از 5ساعت بعد از پایان اخذ رای، نتایج قطعی انتخابات مشخص شد. از همان آغاز اعلام نتایج به‌صورت تدریجی، مخالفان اردوغان مدعی شدند شمارش آرا از مراکزی شروع شده که دولت مطمئن است در آنها رأی بالایی آورده است؛ امری که اگرچه با توجه به نتایج نهایی به‌نظر درست می‌آمد اما تأثیری در نتایج کلی انتخابات نداشت.

تنها اعتراض قابل توجه به نتایج انتخابات روز یکشنبه، تشکیک ستاد محرم اینجه در نتایج اعلام شده بود. براساس بیانیه این ستاد در ساعات اولیه شمارش آرا، رأی اردوغان 10درصد کمتر از آن چیزی بود که توسط کمیسیون عالی انتخابات اعلام شده بود. البته این اعتراض کمی بعد کنار گذاشته شد و محرم اینجه به‌عنوان اصلی‌ترین رقیب اردوغان نیز پیروزی وی در انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی را تبریک گفت.

در انتخابات اخیر ترکیه، 87درصد از مردم این کشور مشارکت کردند که میزان کم‌‎نظیری در مقایسه با سایر انتخابات‌ها در کشورهای منطقه به‌حساب می‌آید. براساس نتایج، در انتخابات ریاست‌جمهوری، اردوغان با کسب نزدیک به 53درصد آرا در همان دور اول پیروز شده و محرم اینجه، نزدیک‌ترین رقیب وی 31درصد رأی آورده است. وی در پایان با وجود تبریک پیروزی به اردوغان، نتایج انتخابات را با توجه به صلاحیت‌های جدید رئیس‌جمهور نگران‌کننده خواند و گفت: این انتخابات از آغاز ناعادلانه بود، امیدوارم اردوغان به جای اینکه رئیس‌جمهور حزب خود باشد رئیس‌جمهور 80میلیون مردم ترکیه باشد. در مقابل با قطعی شدن نتایج انتخابات، اردوغان با حضور مقابل پایگاه حزب عدالت و توسعه در استانبول این پیروزی را تاریخی خواند و اعلام کرد: انتخابات کاملا دمکراتیک برگزار شده و هیچ‌کس حق تشکیک در نتایج آن را ندارد. به گفته رئیس‌جمهور جدید ترکیه، این کشور وارد مرحله تاریخی جدیدی شده که با تکیه به رأی قاطع مردمی با موفقیت در آن به حرکت خود ادامه خواهد داد. امیر قطر و محمود عباس ازجمله نخستین چهره‌های بین‌المللی بودند که این پیروزی را به رجب طیب اردوغان تبریک گفتند. این در حالی است که رسانه‌های کشورهایی نظیر امارات و عربستان واکنش چندان مثبتی به این رخداد از خود نشان ندادند.

از سوی دیگر، اگرچه حزب عدالت و توسعه این بار نتوانست به تنهایی اکثریت را در پارلمان ترکیه به‌دست آورد، اما در قالب ائتلاف با جریان ملی‌گرای ترکیه اکنون نسبت به سایر احزاب این کشور دست بالاتر را در پارلمان ترکیه دارد.

اگرچه بعد از کودتای سال2016 فضای ترکیه تا حد زیادی امنیتی شده و بسیاری از نیروهای سیاسی و غیرسیاسی این کشور زندانی شده‌اند، اما انتخابات اخیر در فضایی باز و با مشارکت همه گروه‌های سیاسی، حتی آن دسته از گروه‌هایی که رهبرانشان در زندان هستند برگزار شد؛ انتخاباتی که با توجه به تغییر نظام سیاسی ترکیه، سرآغاز ورود این کشور به مرحله‌ای جدید در تحولات داخلی و خارجی به شمار می‌رود.