گفت‌وگو
توسعه روابط اقتصادی ترکیه جدید با ایران
نتایج انتخابات یکشنبه ترکیه و پیروزی قاطع حزب عدالت و توسعه در مرحله اول بسیاری از تحلیلگران و رسانه‌ها را شگفت‌زده کرد، اما حمزه تکین، ازجمله تحلیلگران و نویسندگان ترکیه‌ای بود که احتمال شکست اردوغان را به جوسازی رسانه‌های مخالفان وی نسبت داده و این پیروزی را پیش‌بینی می‌کرد. به فاصله کمتر از یک روز از اعلام قطعی پیروزی اردوغان و ائتلاف مورد حمایت وی در انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه، با تکین درباره آینده روابط آنکارا با تهران و همچنین پیامدهای منطقه‌ای این رخداد گفت‌وگو کرده‌ایم.
یکی از مسائل قابل توجه درباره انتخابات اخیر ترکیه، رویکرد بخش بزرگی از رسانه‌های عرب‌زبان در قبال آن بود. سیاست این رسانه‌ها به روشنی نشان می‌دهد بسیاری از کشورهای عربی روی شکست حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان در انتخابات حساب باز کرده بودند به‌طوری که واکنش منفی نسبت به نتایج انتخابات داشتند. از دید شما علت این رویکرد چیست؟
ترکیه در روز یکشنبه شاهد رخداد دمکراتیک بسیار بزرگی بود که نتایج تاریخی را برای رجب طیب اردوغان و حزب عدالت و توسعه به همراه داشت. بسیاری از کشورهای عرب که اکنون از جزئیات این رخداد دمکراتیک انتقاد می‌کنند، تجربه حتی یک انتخابات را در کشورهای خود ندارند و به باور من بهتر است چنین کشورهایی دست‌کم یک انتخابات برگزار کرده و بعد از آن چنین مواضعی در قبال ترکیه و رئیس‌جمهور آن اتخاذ کنند.
با نگاهی به روابط دوگانه آمریکا با کشورهای منطقه می‌توان به پاسخ سؤال شما دست یافت.
دولت آمریکا هم‌اکنون تمام دولت‌های کودتایی، استبدادی و بی‌ارتباط با صندوق‌های رأی را در خاورمیانه تشویق کرده و مورد حمایت خود قرار می‌دهد درحالی‌که رفتار دیگری در قبال کشورهایی نظیر ترکیه دارد، چراکه می‌داند دولت‌های متکی به آرای مردمی آزاد و تصمیم‌ساز هستند و در مواضع مختلفی با سیاست‌های آمریکا مخالفت می‌کنند درحالی‌که گروه اول به‌دلیل بحران مشروعیت حاضر به پذیرش تمام سیاست‌های واشنگتن هستند. بر این اساس نه‌تنها برخی کشورهای عربی، بلکه دولت آمریکا نیز قویا از نتایج انتخابات ترکیه و دولتی که طی روزهای آینده تشکیل خواهد شد نگران است.
روابط ترکیه و آمریکا بعد از نتایج انتخابات اخیر را چگونه ارزیابی می‌کنید. در سال‌های اخیر و به‌ویژه بعد از روی کار آمدن ترامپ، آنکارا و واشنگتن بحران‌های کم‌سابقه‌ای را تجربه کرده‌اند.
آمریکا هم‌اکنون به صراحت از اسرائیل حمایت می‌کند، به‌دنبال سرقت تاریخ و جغرافیای فلسطین، تجزیه عراق و سوریه است و سازمان‌های تروریستی در شمال این 2کشور را مورد حمایت خود قرار می‌دهد. طبیعتا ترکیه با این سیاست‌ها مخالفت می‌کند و درصورت تداوم این رفتارهای غلط آمریکا در خاورمیانه، روابط واشنگتن و آنکارا وخیم‌تر خواهد شد.
اما اگر رویکرد دولت ترامپ تغییر کند می‌توان انتظار بهبود روابط را داشت، البته باز هم در چارچوب منافع و مصالح ترکیه و نه آمریکا. باید بدانند این منطقه به ما تعلق دارد و نه آنها. بر این اساس که بهترین راه برای ممانعت از این دخالت‌های خارجی، گفت‌وگو میان کشورهای منطقه عنوان می‌شود؛ چراکه درصورت حل مشکلات میان کشورهای منطقه، دیگر جایی برای حضور آمریکا در خاورمیانه وجود ندارد.
روابط ایران و ترکیه را بعد از ورود ترکیه به این مرحله تاریخی جدید چگونه ارزیابی می‌کنید. هم‌اکنون ایران در زمینه توافق هسته‌ای با آمریکا دچار بحران شده و انتظار می‌رود طی ماه‌های آینده در معرض فشارهای اقتصادی شدیدی قرار بگیرد. موضع ترکیه نسبت به این تحولات چیست؟
روابط ایران و ترکیه هم‌اکنون و فارغ از نتایج انتخابات به‌ویژه در حوزه اقتصادی در شرایط بسیار خوبی قرار دارد و بر این اساس می‌توان انتظار داشت این روابط در پی پیروزی حزب عدالت و توسعه بیش از پیش تقویت شود. باید توجه داشت که تعامل اقتصادی ایران و ترکیه در سایه همکاری‌های امنیتی این 2کشور در پرونده سازمان‌های تروریستی شمال عراق اهمیت و معنای عمیق‌تری پیدا می‌کند.
همانطور که پیش از این نیز گفته‌ام تهدید این سازمان‌های تروریستی تنها متوجه امنیت ترکیه نبوده و ایران را نیز در معرض خطر قرار می‌دهد. از سوی دیگر، ایران ازجمله کشورهای اندکی بود که در سطح بسیار بالا (رئیس‌جمهور) در 2نشست استانبول برای قدس شرکت کرد؛ امری که ازجمله نقاط بسیار مثبت سیاست خارجی این کشور به شمار آمده و اهمیت تعامل با آن را افزایش می‌دهد.
ترکیه همواره از حق ایران برای دستیابی به انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای استقبال کرده و اقدام ترامپ برای خروج از توافق هسته‌ای را به‌شدت محکوم کرد. از سوی دیگر این سؤال اساسی همچنان برای ما و افکار عمومی پابرجاست که چرا رژیم اسرائیل حق ساخت و نگهداری سلاح هسته‌ای را دارد اما دیگر کشورها در زمینه هسته‌ای با مشکل مواجه می‌شوند؟
به‌طور کلی معتقدم روابط ایران و ترکیه بعد از انتخابات اخیر عمیق‌تر شده و همکاری‌های میان 2کشور در زمینه‌های مختلف افزایش خواهد یافت. این تحول مربوط به روابط با ایران نبوده و شامل تمامی حوزه‌های مرتبط با ترکیه خواهد شد.
ترکیه از فردای انتخابات، دیگر مانند ترکیه پیشین نخواهد بود، امروز ترکیه با نظام ریاست‌جمهوری جدید و درحالی‌که نیروی بالایی از مردم خود گرفته، نقش و نفوذ منطقه‌ای بسیار بزرگ‌تری نسبت به گذشته خواهد داشت.
در همینه زمینه :
