پدر ترکیه جدید
جواد نصرتی | خبرنگار:
پیروزی رجب طیب اردوغان در انتخابات اخیر ریاست‌جمهوری ترکیه، سرآغاز مرحله جدیدی از حیات سیاسی این سیاستمدار کارکشته به شمار می‌رود. موافقانش، انتخاب او را فرصت مغتنمی برای توسعه ترکیه می‌دانند و مخالفانش، نتیجه انتخابات را مستحکم‌ترشدن پایه‌های دیکتاتوری نوین ترکیه می‌دانند. اردوغان، با وجود مخالفان نسبتا زیادش، چهره‌ای اثرگذار در تاریخ ترکیه به شمار می‌رود. او در تمام 14انتخاباتی که شرکت کرده، از جمله 2انتخابات ریاست‌جمهوری، برنده بوده است و تا حالا طعم شکست را نچشیده. با این حال مخالفانش، از نوع دیگری از اثرگذاری او در تاریخ ترکیه احساس نگرانی می‌کنند. از نظر این بخش از مردم ترکیه، اردوغان بیشتر و بیشتر روی تصویر مصطفی کمال پدر ترکیه نوین سایه می‌اندازد و دستاوردهای سکولار او را پس می‌زند.
صحبت‌های خود اردوغان هم، به‌خصوص در سال‌های اخیر، بر تغییر چهره ترکیه تأکید می‌کنند. او صراحتا گفته که ترکیه، به‌زودی در دورانی نو از خواب بیدار خواهد شد. تعریف او از دوران نو اما ابهام‌های زیادی دارد. اونور آنت خبرنگار بلومبرگ در آنکارا می‌گوید: «این تعریف، به‌خودی خود نیاز به توضیحات زیادی دارد. ما سال‌هاست این تعریف را شنیده‌ایم اما هیچ کدام‌مان نمی‌دانیم ترکیه جدید چطور خواهد بود.» این البته تنها ابهام درباره اردوغان نیست. اونور می‌گوید: «واقعا شگفت‌انگیز است که ما باوجود 3دهه حضور او در سیاست در ترکیه، چیزهای کمی درباره شخصیت او به‌عنوان یک انسان عادی می‌دانیم.»
از استانبول به تمام کشور
قدرت‌گیری اردوغان در سیاست به ابتدای دهه 90برمی‌گردد، یعنی زمانی که به‌عنوان شهردار استانبول انتخاب شد. او خیلی زود به‌خاطر سخنرانی‌های آتشینش معروف شد. اما در سال 1999به‌خاطر خواندن یک شعر مذهبی که قوانین سکولار ترکیه را نقض کرد به زندان فرستاده شد. زندان، فرصتی به او داد تا تفکراتش را روی هم بریزد و همین دوره، شخصیت سیاسی او را که ما حالا می‌شناسیم شکل داد. او در سال 2002با حزبش - عدالت و توسعه - به یک پیروزی بزرگ دست پیدا کرد. به‌عنوان نخست‌وزیر، او دورانی را سپری کرد که از آن به‌عنوان دوران طلایی یاد می‌کنند. در این دوران مدارس و جاده‌های زیادی ساخته شدند، سیستم خدمات درمانی عمومی به مردم ارائه شد و مذاکرات صلح با اقلیت کرد حاضر در جنوب شرقی کشور شروع شد. او همچنین بهبود شرایط اقتصادی در کشورش را رهبری کرد و در این دوران بود که تورم کاهش پیدا کرد و نرخ رشد به 5.8درصد رسید. او همچنین وعده داد که فساد و فقر از کشور برچیده خواهد شد. آنطور که اصلی کاندمیر خبرنگار اقتصادی بلومبرگ می‌گوید اردوغان در آن دوران کاملا تأثیرگذار بود. اما این تمام کارهای اردوغان در دوران طلایی نبود؛ «او همچنین ایده‌های اسلامی‌اش را تدریجا و به آرامی پیش برد و تغییرات مشخصی را مانند توسعه مدارس اسلامی، قوانین سختگیرانه‌تر درباره مصرف الکل و سختگیری‌هایی در زندگی اعمال کرد.» این تغییرات، شکاف میان طبقه‌های مذهبی و افرادی را که گمان می‌کردند او بنیان سکولار ترکیه را تضعیف می‌کند عمیق‌تر کرد. سال 2013، نقطه عطفی در زندگی سیاسی اردوغان به شمار می‌رود. در این سال، هواداران محیط‌زیست در قلب استانبول دست به اعتراض زدند. اردوغان که این اعتراض را ادامه بهار عربی می‌دانست، به‌شدت با معترضان برخورد کرد. این ماجرا خیلی زود به نمایشی وسیع‌تر از خشم عمومی تبدیل شد و منتقدان از اردوغان خواستند که استعفا بدهد. اما یکی از جدی‌ترین آزمون‌های رهبری اردوغان، همچنان پیش روی او بود. در جولای 2016، بخشی از ارتش ترکیه کودتا و پارلمان را بمباران کرد و باعث کشته شدن 250نفر شد. اردوغان در تماس ویدئویی با مردم از طریق یک کانال تلویزیونی، از آنها خواست به خیابان‌ها بریزند. کشوری که از دهه 60به بعد شاهد 4کودتای موفق نظامی بود، این بار مغلوب کودتا نشد. بعد از کودتا، محبوبیت اردوغان اوج گرفت و در چشم بسیاری، او به حافظ دمکراسی در کشورش تبدیل شد. پیامد این کودتا، اعلام وضعیت اضطراری در کشور بود و دست دولت را برای انجام کارهایی که در حالت عادی ممکن نبود باز گذاشت. از آن زمان، ده‌ها هزار ترک زندانی شده‌اند و افراد بسیار زیادی شغل خود را از دست داده‌اند. دسترسی به برخی وب‌سایت‌ها ازجمله توییتر، فیسبوک و یوتیوب بارها مسدود شده و امروز ترکیه، بزرگ‌ترین زندان روزنامه‌نگاران دنیا به شمار می‌رود. این وضعیت، انتقادهای زیادی را به‌خصوص از سوی کشورهای غربی و جامعه مدنی در ترکیه برانگیخته است و اردوغان متهم شده که از وضعیت اضطراری برای هدف قرار دادن مخالفانش استفاده می‌کند. برای هوادارانش، او یک اصلاح‌طلب و رهبر انقلابی است که چشم‌انداز ترکیه را تغییر داده است. اما برای مخالفان، اردوغان رهبری خودکامه است که تلاش می‌کند بنیان‌های سکولار ترکیه را تضعیف کند.
در همینه زمینه :
