تبلیغات روی اعصاب

چرا این همه تبلیغات؟ چرا بیشتر از اینکه فوتبال ببینیم، مجبوریم تبلیغاتی را تماشا کنیم که نه کیفیتی دارند و نه جذابیتی. از همان بازی اول روسیه و عربستان در جام‌جهانی2018، مشکل بیننده‌ها و تلویزیون آغاز شد، مشکلاتی که در تورنمنت‌های مهم فوتبالی دیگر هم با آن مواجه شده بودند.
مخاطبانی که در یک ماه جام‌جهانی، بیننده ثابت تلویزیون می‌شوند، می‌خواهند از تماشای همه لحظات 90دقیقه بازی لذت ببرند، اما در بعضی از صحنه‌ها کلافه می‌شوند. تبلیغات، قبل از شروع بازی‌ها آغاز می‌شود، در حین بازی، بین دو نیمه و دقایق بعد بازی ادامه دارد و از همه مهتر این که مجری برنامه هم در نقش مبلغ ظاهر می‌شود.
اغراق نیست اگر گفته شود هیچ برنامه تلویزیونی به اندازه فوتبال نمی‌تواند جمعیتی را به پای تلویزیون بکشاند و طبیعی است که مدیران تلویزیون از این موقعیت بهترین استفاده را ببرند اما به‌نظر می‌رسد این مدیران کمترین توجه‌ای به مخاطبان داشته‌اند و فقط روی درآمدزایی متمرکز شده‌اند، چرا که آنها در لحظات حساس بازی هم تبلیغات را متوقف نمی‌کنند. در شروع بازی، جایی که مخاطب انتظار دارد، کارشناسان اطلاعاتی را از تیم‌ها ارائه بدهند، تبلیغات می‌بینند، یا زمانی که مخاطب منتظر تصویری از استادیوم‌ است تا لحظات گرم کردن تیم‌ها پخش شود، یا حتی سرود ملی تیم‌ها، مجبور است تبلیغات ببیند. در حین بازی، زیرنویس‌ها مدام در حال پخش شدن هستند، زیرنویس‌هایی که بنا به پولی که داده اند، نازک و ضخیم می‌شوند، روی زمان پخش شدنشان هم حساسیتی وجود ندارد، چرا که در حساس‌ترین لحظه‌ها بخشی از تصویر را می‌گیرند و مخاطب به جای لذت بردن و هیجانی شدن، باید عصبی شوند و حرص بخورد. با سوت پایان هر بازی، تبلیغات دوباره جای فوتبال را می‌گیرند و حسرت دیدن لحظه‌های ناب شادی تیم برنده و گریه‌های تیم بازنده را به دل مخاطب می‌ماند. مخاطب فوتبالی دوست دارد، بعد هر بازی نظر کارشناسان را هم بداند اما بعد هر چند جمله کارشناس باید چند تبلیغ را هم ببیند.
شاید گفته شود این فرصتی است که همه شبکه‌های تلویزیونی استفاده می‌کنند اما دسترسی راحت به شبکه‌های تلویزیونی این ادعا را رد می‌کند. کسانی که بازی‌ها را از شبکهTRT ترکیه تماشا می‌کنند، یا از شبکه‌RTS سوئیس، ZDFآلمان و یا حتی شبکه فارسی زبان پلاس200 و... می‌گویند حجم تبلیغات در این شبکه‌ها با تبلیغاتی که در تلویزیون ایران می‌شود، قابل مقایسه نیست. در این شبکه‌ها زیرنویسی دیده نمی‌شود، تبلیغات قبل و بین دو نیمه هم به چهار‌پنج دقیقه محدود می‌شود و در بقیه دقایق یا کارشناسان صحبت می‌کنند یا آیتم‌های فوتبالی پخش می‌شود. 
    عادل هم شاکی است
عادل فردوسی‌پور تهیه کننده بیست‌هجده، ویژه‌ برنامه جام‌جهانی است و او با همان تیمی که برنامه90 را تولید می‌کند، این برنامه را روی آتن برده است. تصور بعضی از مخاطبان این است که تبلیغات هم زیر نظر خود تیم عادل انجام می‌شود اما این‌طور نیست. در این برنامه مثل دیگر برنامه‌های تلویزیونی تبلیغات ربطی به برنامه‌ساز ندارد و بخش بازرگانی صداوسیماست که مسئولیت همه تبلیغات را به عهده دارد. جالب است که خود فردوسی‌پور و همکارانش به تبلیغات زیادی که در این ویژه‌برنامه پخش می‌شود، معترض بوده‌اند. چند شب وقتی بود که بین دو نیمه یکی از بازی‌ها محمدرضا احمدی شاکی شد. او که در این جام در کنار گزارش بازی‌ها، مجری هم هست، تند تند متن تبلیغاتی ‌یکی از برندها را خواند، لحن او بیشتر از این که برای این برند تبلیغ کند، ضد تبلیغ بود. احمدی بعد از خواندن متن گلایه کرد: «من دیگر شبیه هفت‌هشتاد، روبیکا و آپ شده‌ام.» عادل هم با تکان دادن چند‌باره سر این اعتراض را تایید کرد. روز جمعه هم نوبت خود عادل فردوسی‌پور بود که خودش را در کنار معترضین به این تبلیغات قرار دهد، او وعده داد با مدیران شبکه سه صحبت می‌کند تا تعداد آگهی‌ها و زیرنویس‌ها کم شود تا بیننده‌ها کمتر اذیت شوند.
مشکل عادل و دوستانش فقط اذیت شدن بیننده‌ها نیست، با طولانی شدن زمان تبلیغات، بخش زیادی از زحماتی که آنها برای این برنامه کشیده‌اند، به هدر می‌دهد. نه قبل از بازی و نه بعد بازی، فرصت برای تحلیل وجود ندارد،‌ صحبت کارشناس یا مهمان برنامه جدی نشده، زمان تبلیغات می‌شود و این دلیلی شده تا برنامه‌ها انسجامی نداشته باشد. حتی گفته می‌شود بعضی از آیتم‌هایی که تیم فردوسی‌پور از قبل تولید کرده‌اند، هنوز روی آنتن نرفته‌اند. دقت در زمان پخش بعضی از آیتم‌ها این ادعا را تایید می‌کند. آیتم معرفی تیم‌ها باید قبل از بازی اول هر تیم پخش می‌شد اما به‌دلیل کم بودن زمان،  آیتم معرفی بعضی از تیم‌ها قبل از بازی دوم پخش شد.
    برای تلویزیون فقط پول جذابیت دارد 
فقط زمان و تعداد تبلیغات نیست که مخاطب را اذیت می‌کند، شکل و اندازه تبلیغاتی هم که می‌شود، جذاب نیست. محمد خرم که دکترای پژوهش و هنر در حوزه تبلیغات را دارد، به مدل تبلیغاتی که موقع پخش بازی‌های جام‌جهانی از تلویزیون پخش می‌شود، ایراد گرفته است: «این از جذابیت فوتبال است که می‌تواند در یک بازی هفتاد‌هشتاد میلیون نفر را در یک زمان مشخص جلوی تلویزیون بنشاند. این اتفاق فقط هر 4سال یک‌بار می‌افتد و تلویزیون هم می‌خواهد بهترین استفاده را داشته باشد ولی هیچ  جای دنیا به این شدتی که از تلویزیون ایران موقع پخش بازی‌ها زیرنویس و‌آگهی  پخش می‌شود، پخش نمی‌شود. در فوتبال دور زمین برای تبلیغات به فروش می‌رسد و به همین دلیل موقع پخش تلویزیونی آگهی دیگری اضافه نمی‌شود. اما در ایران سازمان صدا و سیما در پخش آگهی‌ها انحصار دارد و چون از تبلیغات دور زمین منفعتی نمی‌برد، سعی می‌کند از آگهی‌های خودش درآمد داشته باشد. اما مدل تبلیغاتی که تلویزیون دارد، مدل درستی نیست. اگر قرار است تبلیغاتی در بازی‌های فوتبال زیرنویس‌ شود، نباید به دفعات پخش شود و مخاطب را اذیت کند. در هر نیمه پخش سه زیرنویس تبلیغاتی معمول است اما در تلویزیون ایران، در هر بازی در هر سه‌چهار دقیقه یک زیرنویس تبلیغاتی داریم. ابعاد این تبلیغات هم بزرگ هستند و چشم مخاطب را اذیت می‌کنند. در فضاهایی مثل سینما که بازی‌ها روی پرده پخش می‌شود، اندازه این تبلیغات افتضاح می‌شود و یک چهارم تا یک سوم پرده را می‌گیرد. در این تبلیغات و به خصوص زیرنویس‌ها اصول زیباشناسی هم رعایت نمی‌شود. توجه‌ای نمی‌کنند که بازی روی چمن سبز برگزار می‌شود و تبلیغات باید با این زمین هارمونی داشته باشد. هر برندی، هر تبلیغی را با هر رنگ و مدلی که می‌خواهد، به تلویزیون می‌دهد و آنها هم رندومی پخش می‌کنند، بدون این که این رندوم منطقی داشته باشد. به هر حال برای تلویزیون جذابت‌ترین مورد، جذابیت پول است. قیمت‌هایی که برای این تبلیغات داده شده، سنگین است و هر برندی نمی‌تواند از این موقعیت استفاده کند. در باکس تبلیغاتی شروع بازی که یک برند بازی را تقدیم می‌کند، فقط همراه اول و ایرانسل حضور دارند. این تقدیم، نزدیک به 500میلیون تومان هزینه دارد و در سه بازی ایران باید حدود دو میلیارد تومان هزینه شود. به‌خاطر همین است که هیچ شرکت دیگری نمی‌تواند در باکس تبلیغات داشته باشد.»