دودستی، برند سلامت و پزشکی‌مان را بچسبیم

عیسی محمدی- روزنامه‌نگار

وقتی از ایران امروز صحبت می‌کنیم، لاجرم ناچاریم از برخی مزیت‌های آن هم گفت‌وگو کنیم؛ اینکه بگوییم در این قسمت پیشرفت داشته‌ایم و در این قسمت‌ها، هنوز اتفاقی نیفتاده و... . به اذعان خیلی‌ها، بدنه پزشکی و سلامت ایران، جزو مواردی است که به قول علی آقامحمدی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، از افتخارات و مفاخر زبانزد امروز ایران محسوب می‌شود.
برای کشوری که روزی، وابسته به پزشکان و کادر سلامت غیرایرانی بود و امروزه خودش مقصد گردشگران سلامت قرار گرفته، چنین عناوینی نباید هم مبالغه‌آمیز باشد؛ ضمن اینکه نگاهی به دستاوردهای پزشکی و علمی ایران و عمل‌های جراحی انجام شده منحصر به فرد و تجهیزات پزشکی و سلامت ساخته شده و... نشان می‌دهد که چنین ادعایی، کاملا درست و بجاست.
خب، این همه را گفتیم که به کجا برسیم و چه نتیجه‌ای داشته باشیم؟ مدتی است که بحث‌ها و آمارهایی درباره مهاجرت‌های بدنه پزشکی و پرستاری کشور مطرح شده و می‌شود. این آمارها، غالبا توسط دست‌اندرکاران وزارت بهداشت و دیگر دست‌اندرکاران رسمی مطرح می‌شود. پس اینجا بحث سیاه‌نمایی را نمی‌توانیم مدنظر داشته باشیم و موضوع، باید نکته‌ای دیگر باشد. حقیقت امر این است که در حوزه‌ای مثل پزشکی و سلامت، خوش‌بینی جایگاه خاصی ندارد. تعجب می‌کنید؟ از این‌منظر منظورمان است که شما با کمترین نشانه‌ها، باید پیگیری‌های پزشکی و درمانی را کاملا جدی بگیرید؛ حتی اگر این نشانه‌ها در نهایت درست نباشند. این، قاعده پیشگیری است که با کوچک‌ترین احتمالی از اتفاقات منفی سلامت، خودتان را به متخصصان این حوزه نشان بدهید تا تشخیص بدهند چه اتفاقی خواهد افتاد. نکته اینجاست که گاهی حتی بدون هیچ نشانه‌ای، شما باید چکاپ‌های منظم را انجام بدهید. اینجاست که اشاره می‌کنیم خوش‌بینی و اینکه حالا ان‌شاء‌الله سالم هستیم و ‌ مشکلی پیش نمی‌آید، جایی ندارد. در حوزه مهاجرت‌های پزشکان و پرستاران و... نیز وضعیت چنین است. اگر بخواهیم نسبت به این موارد خوش‌بین باشیم و بگوییم حالا مشکل خاصی نیست، نتیجه‌اش را با بحران نیروی انسانی بیمارستان‌ها و درمانگاه‌ها و... خواهیم دید.
به قول معروف، هرچه در اینجا کوتاهی‌کنیم، در زمینه مدیریت بیمارستانی و مراکز درمانی، سخت تر ضربه خواهیم خورد.
حقیقت امر این است که همین الان هم، برخی از پروژه‌های درمانی و بیمارستانی ما و بخشی از تخت‌های بیمارستانی که آماده بهره‌برداری هستند، لنگ نیروی انسانی‌اند. اگر خاطرتان مانده باشد سابق بر این، گفته می‌شد که در برخی از گرایش‌های تخصصی پزشکی، تعداد داوطلبان خیلی نگران‌کننده بوده؛ حالا هم وضعیت چنین است. در همین چند روزه، رئیس انجمن علمی ژنتیک پزشکی گفته بعد از ایام کرونا مهاجرت پزشکان 180درصد افزایش را ثبت کرده است. سیدمحمد اکرمی، اشاره کرده که در نیمه اول سال‌جاری، ‌آمار مهاجرت پزشکان از 6هزار نفر هم عبور کرده؛‌ دقت کنید که این رقم برای  نیمه اول سال‌جاری است؛ یعنی حساب کنید تا پایان سال این رقم به چه عددی خواهد رسید. آمار دیگری که حسابی نگران‌کننده است، مهاجرت پرستاران است؛ درحالی‌که امروز با کمبود 70هزار پرستار در کشور روبه‌رو هستیم، به روایت محمد میرزابیگی، رئیس سازمان نظام پرستاری کشور، ‌«روزانه ۵ تا ۶ پرستار و ماهانه بین ۱۰۰تا۱۵۰پرستار از کشور مهاجرت می‌کنند.» این پرستاران عموما به کشورهای غربی یا اگر دست‌شان نرسد، به قطر و امارات و تازگی‌ها عمان می‌روند.
خب، مسئله اصلی ما در این میان چیست؟ اول اینکه، گاهی حتی باید نگاه مثبتی به این ماجرا هم داشته باشیم؛ اینکه بدنه پزشکی و سلامت ایران، به قدری می‌تواند منابع تخصصی و انسانی تولید کند که به این شکل، راهی کشورهای دیگر شده و مورد قبول هم باشند. یادتان باشد که کوبایی‌ها، اساسا با همین روش، دارند درآمدزایی ارزی بالایی را تجربه می‌کنند و برند پزشکی کشورشان را هم روزبه‌روز بیشتر رشد می‌دهند.اما نکته مهم‌تر بعدی آن است که در اینجا، ما با 3مقوله مهم روبه‌رو هستیم: برند پزشکی ایران، برندینگ پزشکی ایران و اعتماد عمومی به مدیریت سلامت در ایران. در بخش اول، ما برند پزشکی و سلامت قدرتمندی داریم که در جهان زبانزد است، اما این چیزی است که داریم؛ نه چیزی که الزاما خواهیم داشت. در نکته دوم، با برندینگ سلامت و پزشکی روبه‌رو هستیم؛ یعنی که باید فعل‌ها و کارهایی را انجام بدهیم تا کماکان، این برند پزشکی ما بهتر و بهتر باشد؛ چراکه در غیراین صورت، عقبگرد خواهد داشت.
نکته مهم‌تر بعدی هم، آن است که مردم به بیمارستان و درمانگاه می‌روند و نقص‌ها را می‌بینند. همه اینها روی هم رفته، می‌تواند تصور کلی از جامعه پزشکی و سلامت ما را خدشه‌دار کند. اگر بدنه سلامت و پزشکی‌مان را یک کالبد درنظر بگیریم، این کالبد نشانه‌هایی از بیماری‌های سخت را از خود بروز داده است. به جای نفی و کتمان این بیماری یا نشانه‌های زودهنگام آن، بهتر است کاری برایش انجام بدهیم. اینجا، شاید جای خوش‌بینی مفرط نباشد و بهتر است کمی با بدبینی به مداوای این کالبد بیمار برخیزیم. به قول معروف، موارد مثبت خودشان مراقب خودشان خواهند بود؛ وظیفه ما آن است که از موارد منفی مراقبت کنیم تا به نتیجه‌ای مثبت ختم شوند. روی سخن در اینجا، با مسئولان و متولیان رسمی حوزه سلامت ماست؛ کسانی که می‌توانند کاری کنند تا برند پزشکی و سلامت ایران، کماکان به حرکت و رشد خودش ادامه بدهد و خدا‌ی ناکرده، زمینگیر نشود.‌