گزارش
خانواده‌ها به‌جای دهک‌بندی، «صدک‌بندی» می‌شوند
علیرضا عسگریان، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در گفت‌وگو با همشهری توضیح می‌دهد
احمد میرخدائی- روزنامه‌نگار
با تغییر ساختار دسته‌بندی خانوارها، جامعه به‌جای تقسیم شدن به 10دهک 10درصدی، به 100صدک یک‌درصدی تبدیل خواهد شد. با این کار، جایگاه اقتصادی افراد و به‌تبع آنها خانوارها به‌طور دقیق‌تر و عادلانه‌تر مشخص خواهد شد و سیاستگذار می‌تواند عادلانه‌تر برای اجرای سیاست‌های حمایتی وارد عمل شود.
به‌گزارش همشهری، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌خواهد ظرف یک ماه، صدک‌بندی افراد را جایگزین دهک‌بندی خانوارها کند. معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، می‌گوید: این کار برای تحلیل دقیق‌تر، اطلاع‌رسانی مؤثرتر و عدالت معقول‌تر انجام می‌شود و به الزامی که قانون برای حذف یارانه پردرآمدها ایجاد کرده است، ارتباطی ندارد.
صدک‌بندی چیست؟
در شرایط فعلی، کل خانوارهای ایرانی به 10دهک تقسیم شده‌اند و به‌واسطه متغیر بودن اندازه (بُعد) خانوارها، هر دهک تقریبا 10درصد جمعیت کشور را در برمی‌گیرد، اما در صدک‌بندی، دیگر خانوار ملاک نیست و افراد دسته‌بندی می‌شوند و کل جمعیت کشور به 100صدک که هر یک دقیقا یک‌درصد جمعیت کشور را دربرمی‌گیرد، تقسیم خواهند شد. معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه صدک‌بندی، یک روش دقیق‌تر برای تحلیل و اطلاع‌رسانی مؤثر است، گفت: ما مبنای دسته‌بندی جمعیت را تغییر می‌دهیم تا عدالت معقول‌تری اعمال شود، اما صدک‌بندی جای تحلیل و داده را نمی‌گیرد و همچنان دسته‌بندی افراد بر مبنای اطلاعات و آزمون وسع انجام خواهد شد. علیرضا عسگریان در گفت‌وگو با همشهری، افزود: نکته اصلی برای دسته‌بندی‌های اجتماعی براساس آزمون وسع، اطلاعات دقیق، جامع‌ومانع است و در هیچ جای جهان این تقسیم‌بندی‌ها با دقت 100درصدی انجام نمی‌شود؛ چراکه اطلاعات کاملا دقیق، جامع‌ومانع نیست.
دسته‌بندی ایرانیان با هوش مصنوعی
سال‌هاست که پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان راه‌اندازی و تجهیز شده و اکنون بخش قابل‌توجهی از اطلاعات افراد در این بانک وجود دارد که به سیاستگذار اجازه می‌دهد برای اجرای سیاست‌های حمایتی، دسته‌بندی خاص و موردنظر خود را به بهترین وجه ممکن ایجاد کند. معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، با اشاره به اینکه صدک‌بندی افراد طبق اطلاعات این پایگاه انجام می‌شود، گفت: این اطلاعات با هوش مصنوعی تحلیل می‌شود و برای هر اطلاعاتی هم وزن خاصی برای اثرگذاری تعیین شده است که یک داده بیش‌ازحد روی آزمون وسع اثر نگذارد؛ به‌عنوان‌مثال در حوزه مالی، همه تراکنش‌های فرد اعم از شاپرک، ساتنا، پایا، بورس، سود بانکی و... تحلیل می‌شود، اما هرکدام از اینها وزن خاصی دارد که به مشخص شدن چارچوب درآمد و هزینه فرد کمک می‌کند.
اصلاح نتایج هوش مصنوعی با تحلیل اجتماعی
نکته قابل‌توجهی که معاون رفاه و امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌گوید این است که بعد از مشخص شدن نتایج هوش مصنوعی در آزمون وسع افراد، این نتایج با تحلیل اجتماعی سنجیده می‌شود و این عامل در آزمون وسع اثرگذار است؛ به‌عنوان‌مثال، فردی که در آزمون وسع به‌واسطه درآمد و دارایی‌های زیاد، در صدک‌های بالا جای گرفته، اگر خود یا خانواده‌اش دارای معلولیت یا بیماری خاص باشند، آزمون وسع او تغییر می‌کند؛ چراکه این عامل به‌شدت روی معیشت او و خانوار اثرگذار است.
مشکل آزمون وسع با حوزه ملک
نکته دیگری که در مورد آزمون وسع افراد و خانوارها براساس اطلاعات پایگاه رفاه ایرانیان وجود دارد، این است که اطلاعات حوزه املاک در کشور جامعیت لازم را ندارد و بر همین اساس در آزمون وسع، میزان اثرگذاری املاک در حدی تعریف شده که لزوما قادر به عادلانه‌سازی آزمون نیست؛ به‌عنوان‌مثال، املاک قولنامه‌ای و املاک قدیمی فاقد سند رسمی، باوجود اینکه می‌توانند دارایی مهمی برای افراد باشند، در آزمون وسع وزن لازم را ندارند و همین مسئله دقت و عدالت آزمون را کاهش می‌دهد. عسگریان با اشاره به اینکه تمرکز آزمون وسع بر تحلیل داده‌های سالم و پاک است، می‌افزاید: تلاش تحلیل‌ها این است که رابطه واقعی درآمد و هزینه افراد را مشخص کند و تا اینجای کار نتایج خوب بوده است. به‌گفته او، در آخرین آزمون وسع سال گذشته، 70درصد مددجویان نهادهای حمایتی در 3دهک اول حضور داشتند و با آزمون وسع براساس اطلاعات جدید، این رقم به 90درصد می‌رسد که بسیار قابل‌توجه است.
مکث
تأثیر صدک‌بندی روی یارانه
از ابتدای هدفمندی یارانه‌ها، قانون دولت را مکلف به قطع یارانه پردرآمدها کرده بود و باید یارانه دهک‌های 8، 9 و 10 را قطع می‌کرد، اما در هیچ دوره‌ای این تکلیف به‌طور کامل اجرا نشد. در جریان صدک‌بندی نیز آنگونه که معاون وزیر کار می‌گوید قرار نیست این قانون اجرا شود و یارانه کسی به‌خاطر این الزام قانونی حذف نمی‌شود، اما به‌واسطه بالا رفتن دقت آزمون وسع با اطلاعات جدید، خانوارها با دقت بسیار بالاتری دسته‌بندی می‌شوند و خانوارهایی که شرایط نزدیک به هم دارند و مثلا قبلا در 2دهک 7 و 8 قرار می‌گرفتند، این بار با واقعیت ملموس‌تری دسته‌بندی می‌شوند و مثلا در صدک‌های 79 و 81 قرار می‌گیرند. نکته قابل‌توجه در صدک‌بندی این است که چنانچه یارانه‌بگیران فعلی در 10صدک بالا که مشمول یارانه نیستند، قرار بگیرند، یارانه آنها قطع خواهد شد و در عوض کسانی که قبلا یارانه نمی‌گرفتند، اگر با صدک‌بندی جزو 90صدک پایین درآمدی قرار بگیرند، مشمول دریافت یارانه خواهند شد.
در همینه زمینه :
