ایران و همسایگانش

 کتاب «ایران و همسایگانش» با زیر عنوان «روابط دیپلماتیک ایران با بریتانیا و ترکیه و روسیه ۱۸۳۰ - ۱۸۱۵» نوشته فریدون آدمیت به تازگی از سوی نشر نو منتشر شده است.
دوره زمانی این بررسی (1830-1815) در تاریخ اخیر ایران اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. روسیه در جهت گسترش سلطه خود بر قفقاز و این سوی رود ارس می‌کوشید، بریتانیا به‌دنبال تفوق بر خلیج‌فارس بود، و ایران در آخرین نبردهای ازپیش‌باخته برای تأمین منافع خود جنگ و جدال می‌کرد. دهه سوم قرن نوزدهم شاهد تغییرات بنیادین در وضعیت قفقاز و دریای خزر و خلیج‌فارس بود، که هریک به‌ترتیب تبدیل شده بودند به استانی از روسیه، دریاچه‌ای در تملّک روسیه، و آخرین مورد، در عمل، دریایی تحت سلطه بریتانیا.
به‌علاوه، در آن دوره زمانی رقابت ایران و ترکیه برای آخرین بار به برخورد نظامی انجامید‌ و مهم‌تر اینکه نخستین تلاش‌ها برای حل علل درگیری‌های مکرر سابق صورت گرفت که در نتیجه مرحله‌ای جدید در روابط بین دو همسایه براساس تفاهم بیشتر آغاز شد؛ دورانی که ژئوپلیتیک منطقه شکل گرفت و تاثیرش تا به امروز پابرجاست.  فریدون آدمیت (1299- 1387) تاریخ‌نگاری مبتکر بود که تاریخ را رشته‌ای تخصصی و تحلیلی می‌انگاشت و مروج آن بود. او با استفاده گسترده از منابع دست‌اول بایگانی‌های ایران و خارج از ایران، آنها را به‌ترتیب اهمیت دسته‌بندی کرد و در این زمینه تسلطی بی‌چون و چرا از خود نشان داد. آدمیت سال ۱۳۱۹، زمانی که هنوز دانشجو بود، به استخدام وزارت امور خارجه درآمد. در سال ۱۳۲۱ از دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و رساله کارشناسی او بعدا اساس نخستین و پرآوازه‌ترین کتاب او امیرکبیر و ایران قرار گرفت. اثر حاضر ترجمه رساله دکتری اوست. نشر نو این کتاب 323صفحه‌ای را به بهای 290هزار تومان منتشر کرده است.