رضا زندی
خبرنگار و تحلیلگر نفتی- وین
یک روز مانده به صد و هفتاد و چهارمین اجلاس وزرای اوپک، بازی‌ها در وین پیچیده و چند لایه شده است. یک منبع آگاه، دیروز در حاشیه هفتمین سمینار اوپک، به همشهری گفت: «حامیان افزایش تولید سازمان اوپک، سناریوهای مختلفی را با یک هدف، پشت سر هم روی میز می‌گذارند.
در این شرایط باید کاملا باهوش بود.» عربستان و امارات از حامیان اصلی پایان دادن به توافق کاهش تولید نفت و افزایش تولید اوپک هستند. زنگنه تأیید کرد که امروز در جلسه کمیته وزارتی نظارت بر توافق کاهش تولید اوپک و غیراوپک شرکت می‌کند. این برای نخستین بار است که ایران در این کمیته شرکت می‌کند. عربستان، روسیه، عمان، ونزوئلا و الجزایر ازجمله اعضای این کمیته هستند. کنفرانس فردای اوپک، جایی نیست که ایران اجازه دهد ترامپ بر آن حکومت کند.
از همین جا بود که زنگنه در سمینار اوپک، رئیس‌جمهور آمریکا را مستقیم مخاطب قرار داد و گفت: «شما نمی‌توانید هم خدا را بخواهید هم خرما را!» و ادامه داد: «آمریکا نمی‌تواند از اوپک انتظار داشته باشد که علیه۲عضو بنیانگذار خود اقدام کند؛ برعکس، اوپک یک سازمان مستقل، جاافتاده و مسئولیت‌پذیر است که از آن انتظار می‌رود انسجام و اقتدار خود را طبق اساسنامه تقویت، از سیاست‌زدایی در بازار حمایت و چنین اقدامات یکجانبه را که روند طبیعی بازار نفت را مختل می‌کند، محکوم کند.»
وزیر نفت در سخنرانی‌اش در سمینار اوپک درباره قیمت مناسب نفت گفت: «از دید من، قیمت نفت در جایی مطلوب است که یک توازن حساس میان سه عنصر بنیادین «تضمین سرمایه‌گذاری آینده در کشورهای تولیدکننده نفت»، «تضمین عرضه به‌موقع و کافی نفت برای تأمین تقاضا» و «تضمین رشد پایدار و مقبول برای اقتصاد جهانی» ایجاد شده باشد.» او مخالف خود را با قیمت بالای نفت را چنین اعلام کرد: «اعتراض من به قیمت بالای نفت از این باور عمیق نشأت می‌گیرد که قیمت‌های بالا در میانمدت و بلندمدت، به تولیدکنندگان و مصرفکنندگان سودی نمی‌رساند.»
وزیر نفت ریشه قیمت‌های بالای نفت را در شرایط فعلی، دلایل سیاسی دانست و افزود: «دلیل قیمت‌های بالای کنونی نفت به‌طور عمده نبود تعادل میان عرضه و تقاضای نفت نیست.»
وزیر انرژی امارات: راهی پیدا می‌کنیم
شرایط ایران باعث شده است تا هیأت ایرانی در هفتمین سمینار اوپک، مورد توجه اغلب خبرنگاران باشد. دیروز، رئیس اماراتی کنفرانس اوپک، با زنگنه ملاقات کرد اما دو طرف ترجیح دادند چیزی از این ملاقات به خبرنگاران نگویند. پیش از این دیدار سهیل المزورعی کنار زنگنه ایستاده بود که گفت: «اوپک یک سازمان سیاسی نیست. ما یک سازمان اقتصادی هستیم. بالاخره راهی پیدا می‌کنیم.» طبق برنامه منتشر شده، ملاقاتی هم برای وزرای نفت هند و ایران طراحی شده بود. وزیر نفت هند در این سمینار تأکید کرد که فشارهای سیاسی و عوامل پرنفوذ نباید بر قیمت نفت تأثیر بگذارند. سمینار اوپک، یکی از بزرگ‌ترین کنفرانس‌های بین‌المللی در سطح دنیاست. دبیرکل اوپک در سخنرانی افتتاحیه سمینار تأکید کرد که توافق جهانی کاهش تولید نفت سبب شد تا صنعت نفت بدترین دوران افت قیمت‌ها را پشت سر بگذارد: «تأثیر همکاری تاریخی (میان تولیدکنندگان نفت عضو و غیرعضو اوپک) حتی از خوشبینانه‌ترین پیش‌بینی‌ها نیز فراتر بوده است.» محمد بارکیندو اضافه کرد: «گرد آوردن ۲۴ کشور تولیدکننده نفت در کنار هم، در تاریخ صنعت نفت بیسابقه بوده است. توافق جهانی کاهش تولید نفت، این صنعت را از بدترین دوران افت قیمت نجات داد و اکنون آینده‌ای بنیادین و ضروری را برای جهانی تازه از انرژی بنیان می‌نهد.» دیروز، وزیر نفت عربستان به سمینار اوپک نیامد تا عبدالعزیز بن سلمان، پسر پادشاه و معاون وزیر نفت در مراسم افتتاحیه سخنرانی کند: «رشد تقاضای نفت 5/1درصد است. ما باید کاری کنیم تا مطمئن شویم نفت کافی در بازار نفت وجود دارد. اما نه بیشتر از حد.»
موضع مهم ضد‌آمریکایی زنگنه
وزیر نفت سه‌شنبه شب، وقتی وارد وین شد، طوفانی شروع کرد. او از همان اول کسانی را مخاطب قرار داد که بدنبال توییت ترامپ، برخلاف توافقی که تا پایان 2018معتبر است، می‌خواهند تولید نفت اوپک را از ابتدای‌ماه آینده میلادی افزایش دهند؛ «اوپک سازمانی مستقل است و یک سازمان آمریکایی نیست. اوپک سازمانی نیست که دستور کارش را از آمریکا بگیرد و آن را اعمال کند. اوپک بخشی از وزارت انرژی آمریکا نیست.» این جملات زنگنه همان لحظه در رسانه‌های بین‌المللی انعکاس وسیعی یافت؛ «هیچ چراغ سبزی مبنی بر عملیاتی کردن تصمیم ترامپ، نباید به آمریکا نشان داد. نفت سلاح نیست.» وزیر نفت با اشاره به اینکه اعضای اوپک هم‌اکنون مجموعا یک میلیون بشکه بیشتر از توافق کاهش تولید، تولیدشان پایین آمده است گفت: «آنها می‌توانند این میزان را به بازار بازگردانند. قرار نبود اوپک و غیراوپک حدود 3میلیون بشکه از بازار خارج کنند.» یک منبع آگاه در این‌باره به همشهری گفت: «البته کسی از اعضا نمی‌تواند کاهش تولید عضو دیگر را جبران کرده و به جای آن تولید کند. مثلا عربستان نمی‌تواند بجای ونزوئلا که تولیدش پایین آمده است، تولیدش را افزایش دهد.» زنگنه اعلام کرد که بیش از یک کشور مخالف افزایش تولید نفت اوپک هستند. ونزوئلا و عراق با سیاست عدم‌افزایش تولید نفت همراهی می‌کنند.
سناریوها چیست؟ چرا پیگیری تحولات مهم است؟
امروز کمیته وزارتی نظارت بر توافق اوپک و غیراوپک تشکیل می‌شود و صبح فردا اجلاس 174اوپک برگزار خواهد شد. زنگنه بعد از این اجلاس به تهران بر می‌گردد و منتظر جلسه اوپک و غیراوپک نمی‌ماند. اگر عربستان و همراهان او بپذیرند که در بیانیه پایانی اوپک، تحریم اعضای اوپک از سوی آمریکا به نوعی محکوم و منافع ایران پس از لغو تحریم‌ها رعایت شود، ممکن است موضع ایران نرم‌تر شود. در غیراین صورت ایران با هر طرحی که بوی افزایش تولید اوپک از آن به مشام رسد، مخالفت خواهد کرد. همهچیز بستگی به شرایط دارد. سناریوهایی برای افزایش 300 ، 400، 600هزار بشکه در روز برای تولید اوپک روی میز گذاشته شده است. حتی برخی منابع از افزایش یک و نیم میلیون بشکه‌ای تولید اوپک و غیراوپک سخن گفته‌اند. هیأت ایرانی هم در تلاش است «آدم بد» اوپک نباشد و هم با تمام قدرتش تلاش می‌کند جلوی اعمال نفوذ آمریکا و محدود شدن منافعش را بگیرد. همهچیز در وین، به بازی‌های امروز و فردا بستگی دارد. در حاشیه سمینار اوپک، تعدادی از مقامات و کارشناسان خارجی، موضع ایران را در اجلاس اخیر اوپک قابل درک دانسته و تأیید کردند. قرار شد نامشان را نیاورم. تحولات اوپک، پول را به خزانه کشورها می‌ریزد یا منافع مالی‌شان کاهش می‌دهد و پول در طولانی مدت قدرت می‌آورد. پیگیری تحولات اوپک از این‌رو مهم است.
سیاسی‌ترین نشست اوپک
زنگنه در وین: اوپک یک سازمان آمریکایی نیست
در همینه زمینه :
گشتی در اقتصاد جهان
گشتی در اقتصاد جهان
گشتی در اقتصاد جهان