گزارش
یادی از سینماهای لاله‌زار
شبنم عرفی‌نژاد-روزنامه‌نگار
ناصرالدین‌شاه قاجار در سال1252 خورشیدی برای نخستین بار و به‌عنوان نخستین شاه ایرانی به اروپا سفر کرد. یکی از نتایج سفر او تبدیل باغ لاله‌زار به خیابانی بود که بعدها مدرن‌ترین خیابان تهران شد؛ خیابانی با نخستین کافه‌ها، تماشاخانه‌ها و سینماهای تهران.باغ لاله‌زار به دستور فتحعلی‌شاه قاجار و بیرون از حصار طهماسبی ساخته شده بود و محلی بود برای تفریح شاه و گاه سکونت‌های مهمان‌های بلندپایه خارجی ازجمله هیأت اعزامی ناپلئون بناپارت. لاله زار با الهام از خیابان شانزه‌لیزه در وسط باغ لاله‌زار ساخته می‌شود.
به‌زودی پارکی در این خیابان ساخته می‌شود و در کنار آن مغازه‌هایی با اجناس لوکس شروع به‌کار و ثروتمندان پایتخت از آنها خرید می‌کنند. به‌تدریج در لاله‌زار تماشاخانه‌ها و بعدتر نخستین سینماهای تهران ساخته می‌شوند. در روز ملی سینما نگاهی داریم به سینماهایی که ساخته شدند، کار کردند و امروز فقط مخروبه‌ای از آنها مانده است در خیابانی که قبرستان سینماها لقب گرفته است.
سینما الکترادی اکراف
یکی از اولین سینماهای لاله‌زار، سینمایی است در عمارت و چاپخانه فاروس در خیابان لاله‌زار که مهدی‌خان روسی آن را تأسیس کرد. اعلان افتتاح این سینما در 9شعبان1327 قمری در روزنامه ایران نو به این شکل منتشر می‌شود: «تماشاخانه الکترادی اکراف مسیو بومر و روسی‌خان در خیابان لاله‌زار در عمارت فاروس همه شب از اول مغرب دایر است و هر 4 شب به 4 شب پرگرام تجدید می‌شود و بعدها هم در این روزنامه شریف پرگرام‌های تماشاخانه همه وقت درج خواهد شد.»
سینما عالی
اردیبهشت 1295 خورشیدی سینمای عالی در لاله‌زار شروع به‌کار می‌کند. متن اعلان افتتاح سینمای عالی در خیابان لاله‌زار (آپارتمان باقراف، صاحب «گراند هتل») در روزنامه رعد اینطور خبر می‌دهد: «مطابق وعده که به آقایان محترم داده بودیم اینک به وعده خود وفا نموده و به‌تازگی سینمای تازه جنگی بین‌المللی دنیا به‌اضافه پرده‌های درام و کومدی وارد شده و به‌همین نزدیکی به‌توسط اعلان جدید وقت نمایش را اعلام خواهیم کرد.»
سینما ایران
یک سال بعد از سینما عالی، سینما ایران در روز دوشنبه 27فروردین1296 خورشیدی توسط سیدحسین، مدیر مهمانخانه ایران، در خانه ناظم‌السلطنه افتتاح می‌شود. در اعلانی با امضای سیدحسین، خبر افتتاح این سینما منتشر شده است: «مهمانخانه ایران خواطر محترم آقایان را مستحضر می‌دارد که کارکنان این تأسیس ملی پس از تهیه انواع خوراک و بوفه و... برحسب دستورهای صحی برای تفریح آقایان محترم از لیله سه‌شنبه 24شهر جاری (امشب) پرده‌های سینمای جدید جنگی که هنوز به معرض نمایش گذارده نشده به صحنه تماشا خواهد گذارد.»
سینما ایران متعلق به آرنولد یاکوبسون و الکساندر لوین بود. آنها همراه امیل زورکوف، اسحاق قزلباش‌زنجانی و علی وکیلی، شرکت سهامی ایران را تأسیس کردند و این شرکت از طریق اجاره یا تأسیس چند سینمای دیگر ازجمله سینما ملی (سینما نادر فعلی واقع در لاله‌زار، کوچه ملی، باربد فعلی)، «میهن» (میدان حسن‌آباد)، «نور» (بالاتر از پل امیربهادر) و «اخبار» (لاله‌زار، پاساژ رزاقمنش) به‌کار نمایش فیلم در تهران پرداخت. بعد از به قتل رسیدن الکساندر لوین، دوست و شریک آرنولد یاکوبسون، در 12تیر1316 در مقابل سینما ایران، یاکوبسون با شرکای دیگرش محلی را که مدتی تئاتر دائمی نکیسا متعلق به ارباب افلاطون شاهرخ بود، در اختیار می‌گیرند و بعد با خریدن خانه‌های آقای دکتر نوذری و دکتر گوهر خاکپور و تخریب آنها، سینمای فعلی ایران را در سوم اسفند1319 افتتاح می‌کنند.
سینما متروپل
متروپل یکی از معروف‌ترین سینماهای لاله‌زار بود. ساخت ساختمان سینما متروپل را شرکت متروپل در شهریورماه۱۳۳۱ با معماری وارطان هوانسیان آغاز کرد. هوانسیان که از معماران نوگرای آن دوره است پیش از آن هم ساختمان جیپ، هتل لاله در لاله‌زار و سینما دیانا را ساخته بود که امروز با نام سپیده در خیابان انقلاب فعال است.
6 سینما در یک کوچه
در کوچه باربد در لاله‌زار تا دهه‌های پیش ۶ سینما فعال بودند؛ نادر، شهرزاد، جهان، مترو، اطلس و فردوسی.همه این سالن‌ها هم تماشاگر داشتند و این یعنی مخاطب بود و این نشان می‌دهد که سینما و فیلم دیدن در آن زمان چه رونقی داشت. اما امروز جای همه این سینماها را فروشگاه‌های لوازم الکتریکی گرفته‌اند.
