دولتمردان خاموش

محسن تولایی | خبر‌نگار:

عید رمضان گذشت؛ 2ماه از روزی هم که حسن روحانی، رئیس‌جمهور به مدیران دولتی خود خرده گرفته چرا روزه سکوت گرفته‌اند و مردم را با گفت‌وگو قانع نمی‌کنند سپری شده و هنوز این مدیران روزه سکوتشان را افطار نکرده‌اند؛ نشان به آن نشان که محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت می‌گوید:«آقای رئیس‌جمهور مرتب از وزرای محترم این مطالبه و انتظار را تکرار می‌کنند که همه باید با مردم صحبت کنیم». در جلسات هیأت دولت نیز انتقاداتی از سوی شخص رئیس‌جمهور و معاون اولش نسبت به وزیرانی که میل به خاموشی دارند مطرح شده است اما دولتی که این روزها علاوه بر تحریم‌های خارجی، گرفتار مسائل داخلی هم شده است بیش از هر چیز به گفت‌وگو نیاز دارد. با شکستن این سکوت پرهیاهوی دولت شاید رضایت مردم هم جلب شود و بتوان آسان‌تر از گردنه بحران عبور کرد.

برخی از وزرای کابینه دولت تدبیروامید خیلی قبل‌تر از نواخته شدن آهنگ مجدد جنگ  اقتصادی آمریکا علیه ایران به سایه خلوت رفته‌اند و با التهابات روانی جامعه در هفته‌های اخیر این سکوت آنها عمیق‌تر هم شده است. موفقیت دریافت بلیت حضور در جمع اعضای کابینه شاید خیال آنان نسبت به تصدی امور تا پایان دولت دوم حسن روحانی را راحت و احساس نیاز به پاسخگویی در آنها را کمرنگ می‌کرد. اتفاقات اما به‌گونه دیگری رقم خوردند. به سالگرد انتخابات 29اردیبهشت96نرسیده، رئیس‌جمهور اول اردیبهشت‌ماه97 زبان به گلایه  گشود و به مدیران ارشد دولت دوازدهم در نشست هم‌اندیشی با آنها تاخت که: «ما باید به مردم توضیح بدهیم مشکل چیست. اگر مردم اطلاع کافی نداشته باشند دیگران می‌توانند آنها را تحریک کنند. ما با مردم کم حرف می‌زنیم. مدیران دولتی ما روزه سکوت گرفته‌اند. نمی‌دانم از چه می‌ترسند. هر کس درپست مدیریتی خود باید بداند طبق قانون اساسی و وظیفه شرعی، دارای توانمندی بالایی است و باید به وظیفه خود عمل کند و اگر می‌ترسد و از اخم این و آن هراس دارد، باید کنار برود.» روحانی آن روز فهرست مشکلات کشور در حوزه‌های آبی، محیط‌زیست و بیکاری را یادآور شده بود و بعد از آن تهدیدهای ناشی از خروج دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از برجام نیز به این مشکلات اضافه شد. محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت روز چهارشنبه در پاسخ به سؤال همشهری درباره علت قطع شدن ارتباط برخی اعضای کابینه با مردم گفت: «بنده بر ارتباط مستمر اعضای کابینه با مردم تأکید می‌کنم، آقای رئیس‌جمهور هم مرتب از وزرای محترم این مطالبه و انتظار را تکرار می‌کنند که همه باید با مردم صحبت کنیم. اتفاقا گاهی اوقات تأکید می‌کنند که چرا با مردم کمتر صحبت می‌شود. بنده هم از تک‌تک دوستان در هیأت دولت می‌خواهم با مردم در ارتباط باشند. همه باید صحبت کنند. این به نفع ماست تا از فرصتی که در اختیار ما گذاشته می‌شود استفاده کنیم، چون دولت می‌تواند به شبهات پاسخ دهد. اعضای کابینه باید از هر فرصتی استفاده کنند تا با مردم صحبت کنند و پاسخ بدهند؛ به‌ویژه اینکه اعتقاد داریم درارتباط با عملکردمان جواب داریم و داریم کار می‌کنیم.»

خلوت دولت، صحبت اغیار

حاشیه‌نشینی و سکوت برخی اعضای کابینه در بطن تحولات پرسرعت کشور نتیجه‌ای جز دامن زدن به شایعات و اضطراب آینده نداشت. تشدید واسطه‌گری و اقتصاد «دست به دست» ماهیگیری از آب گل‌آلود را آسان کرد؛ آن هم در شرایطی که مردم عطش امیدبخشی دولت نسبت به آینده کشور و توضیح درباره اقدامات پیش‌بینی شده از آنها داشتند. در این شرایط مشخص بود که منافع اقلیتی افراد بیگانه با ملت راه خود را در خلوت و سکوت دولت باز می‌کند و آنها را از حداکثر منافع منتفع می‌کند. آنچنان که به گفته ناصر سراج رئیس سازمان بازرسی کل کشور در التهابات طلا «50نفر مجموعا 380هزار قطعه سکه خریده‌اند». درنهایت اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور گفت: «باید بیشتر بعد از‌ماه رمضان در مورد شرایط کشور با مردم صحبت کنیم تا مردم در جریان شرایط دولت قرار بگیرند.»

چالش فعالیت مؤسسات غیرمجاز و اعتراضات دی‌ماه96کشور تازه به‌سامان و آرامش رسیده بود که موج اتفاقات بعدی یک به یک آمدند. با خروج آمریکا از برجام، نگرانی از آینده و میل روانی به انباشت ارز، سکه و طلا، بازار را از حالت تعادل خارج کرد و موج التهابات قیمتی به بخش خودرو و لوازم خانگی هم رسید. همزمان خبر نشست اعضای گروه ویژه اقدام مالی موسوم بهFATF در تیرماه و سکوت چهره‌های اقتصادی کابینه در دفاع از لوایح مرتبط و ضرورت تصویب آن در مجلس افکار عمومی را نسبت به سرنوشت نادیده گرفتن چنین لوایحی بدون پاسخ گذاشت.

چهره‌های ساکت و پاسخگوی کابینه

کابینه تدبیروامید 31عضو دارد که مراجعه به فهرست اسامی آنها برخی نام‌ها را بیش از دیگران در پاسخگویی فعال نشان می‌دهد. معاون اول رئیس‌جمهور، رئیس‌دفتر رئیس‌جمهور، وزیر امور خارجه، وزیر ارتباطات، وزیر آموزش و پرورش، رئیس سازمان برنامه و بودجه و معاون پارلمانی رئیس‌جمهور بیشترین ارتباطات رسانه‌ای را براساس مطالعات میدانی به‌خود اختصاص می‌دهند و وزرای صنعت، معدن و تجارت، راه و شهرسازی، اقتصاد، اطلاعات و رئیس بانک مرکزی کمترین میزان ارتباطات مردمی را دارند و با وجود هشدار تحریم‌ها درباره برنامه‌های آتی وزارتخانه‌ها و سازمان‌هایشان توضیح نمی‌دهند. محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت روز گذشته در نشست خبری خود گلایه کرد؛ «هنوز جنگ تحریمی شروع نشده و تازه هشدار آن داده شده، برخی از این آزمون سربلند بیرون نیامدند.» افکار عمومی اما حداقل برخی اعضای کابینه را هم در این آزمون سربلند نمی‌بیند. آنها توقع پاسخگویی اعضای کابینه و ترسیم آینده کشور از زبان آنان را دارند. رئیس‌جمهور پیش‌تر با اشاره به ابرچالش‌های کشور گفته بود: «من می‌فهمم در کشور کم‌آبی داریم، می‌دانم مردم نگران برخی رفتارهای دشمنان هستند. می‌دانم مشکل محیط‌زیست و بیکاری داریم، اما این مشکلات با برنامه‌ریزی و همکاری حل می‌شود. ما برای حل این مشکلات باید از مردم کمک بگیریم. آنها را قانع کرده و با خود همراه کنیم تا مردم پشتیبان ما شوند.»

   به روحانی گفتم به مردم توضیح بده

مصطفی کواکبیان، نماینده مردم تهران با اشاره به چالش‌های کشور به ایرنا  گفت: من قبل از درگیری‌های دی‌ماه96 در مجلس گفتم، «آقای روحانی، همشهری عزیزمان، بعضی از مشکلات باید جدی پیگیری شود، حالا اگر نمی‌گذارند، بیا به مردم توضیح بده، بگو ما داریم اقدام می‌کنیم ولی چوب لای چرخ ما می‌گذارند.» عضو فراکسیون امید مجلس افزود: «ما در روی کارآمدن این دولت نقش داشته‌ایم. در دوران انتخابات ریاست‌جمهوری طی 10روز در 43شهر سخنرانی کردم و به 12دانشگاه رفتم و اصلا هم پشیمان نیستم و الان هم با کمال افتخار به این دولت رأی می‌دهم.»