آزادی به سبک فرانسوی

رضا عمویی-روزنامه‌نگار

گابریل آتال، وزیر آموزش و پرورش فرانسه یکشنبه گذشته و چند روز پیش از آغاز فصل بازگشایی مدارس در این کشور اعلام کرد که پوشیدن عبای اسلامی (ردای گشاد و تمام قد) برای دختران مسلمان در مدارس دولتی فرانسه ممنوع است.
 این اقدام پس از ماه‌ها بحث و جدل میان جناح‌های مختلف در فرانسه صورت می‌گیرد، در جریان این بحث و جدل‌ها جناح‌های راست و راست افراطی برای این ممنوعیت فشار آورده بودند، ولی جناح‌های چپ معتقد بودند که این ممنوعیت، آزادی‌های مدنی را زیر پا می‌گذارد؛ ولی در نهایت این جناح‌های راست افراطی بودند که حرف خود را بر کرسی نشاندند.
با ممنوعیت حق انتخاب نوع لباس برای دانش‌آموزان فرانسوی، گویی اصل و مبنای حق تحصیل برای دانش‌آموزان فرانسوی همان لباس است و تن دادن به لباس غیراسلامی مجوز تحصیل مسلمانان در فرانسه است. روش و منشی که در تقابل کامل با منشورهای حقوق بشری و شعارهای آزادی خواهانه است.

حقوق اولیه مسلمانان بازیچه سیاستمداران
هدف اولیه محدودیت‌ها درباره نوع پوشش در مدارس فرانسه، مسلمانان هستند. در همه سال‌های گذشته همواره مسلمانان فرانسوی در معرض اعمال این محدودیت‌ها قرار گرفته‌اند. بحث‌ بر سر حجاب در مدارس به‌ویژه زمانی آغاز شد که در سال1989 در مدرسه راهنمایی گابریل هاوز از ورود 3 دانش‌آموز مسلمان محجبه جلوگیری شد. در سال1992 فرانسوا بیرو، وزیر وقت آموزش و پرورش فرانسه از جناح راست، موضوع حجاب را پیش کشید و بخشنامه ممنوعیت حجاب در مدارس را ابلاغ کرد. این بحث و جدل‌ها باعث شد تا در سال2004 مجلس ملی فرانسه که تحت کنترل نمایندگان راستگرا بود، ممنوعیت حجاب در اماکن عمومی ازجمله مدارس را به تصویب برساند. طی سال‌های گذشته همواره این قانون با نقدهایی روبه‌رو بوده و به‌طور عمده گروه‌های سیاسی چپگرا در فرانسه با قانون ممنوعیت حجاب مخالفت کرده و راستگرایان از آن دفاع کرده‌اند. در واقع موضوع حجاب در فرانسه بازیچه گروه‌های سیاسی شده است و در این میان به‌ نظر می‌رسد حقوق اولیه مسلمانان فرانسوی که بیش از 10درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‎‌دهند، به محل بازی و رقابت‌های سیاسی در فرانسه تبدیل شده است.

موج اخراج دانش‌آموزان مسلمان
طی حدود 2دهه گذشته، قانون ممنوعیت حجاب در فرانسه بهانه‌ای برای اخراج صدها دانش‌آموز مسلمان از مدارس شده است. ازجمله در نوامبر2004 در اوج بحث و جدل‌ها درباره ممنوعیت حجاب در مدارس، رادیو خبری «فرانس انفو» گزارش داد که 5دختر دانش‌آموز مسلمان به‌دلیل رعایت پوشش اسلامی از مدارس‌شان در استراسبورگ فرانسه اخراج شدند. یک‌ماه قبل از آن در اکتبر2004 نیز مقامات فرانسه اعلام کرده بودند که دست‌کم 6دختر دانش‌آموز مسلمان به‌دلیل بر سر گذاشتن رو سری، اخراج شده‌اند. دیده‌بان اسلام‌هراسی (CCIF)نیز در گزارشی اعلام کرده است که سال2014 حدود 130دانش‌آموز مسلمان به‌دلیل پوشش ظاهریشان، اجازه حضور در کلاس درس را پیدا نکردند. همچنین روزنامه «ایندیپندنت» انگلیس در نیمه سال2015 در گزارشی افشا کرد که طی 18ماه گذشته، 150دختر مسلمان به‌دلیل داشتن حجاب و پوشش اسلامی از مدارس اخراج شده‌اند. براساس گزارش سی‌بی‌اس نیز در آوریل2015، یک دختر 15ساله مسلمان فرانسوی به‌دلیل پوشیدن دامن بلند مشکی از حضور در کلاس درس منع شد. دامنه اخراج‌ دانش‌آموزان محجبه حتی تا همین چند روز پیش نیز ادامه یافته است.

خصومت ورزی تاریخی فرانسه با حجاب
مسلمانان فرانسوی که بیش از 6میلیون نفر از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، بزرگ‌ترین جمعیت مسلمانان اروپا هستند. گزارشی از مجله تایم انگلیس در سال2019 نشان داد که 42درصد از مسلمانان فرانسه به‌ دلیل مذهب خود، تبعیض را تجربه کرده‌اند. این آمار برای زنان محجبه فرانسه به 60درصد نیز می‌رسد. علیا الساجی، دانشیار فلسفه در دانشگاه مک گیل کانادا به مجله تایم می‌گوید: «ممنوعیت حجاب در فرانسه به تاریخ استعمار فرانسه علیه مسلمانان بازمی‌گردد و در همان دوران حجاب وسیله مقاومت در برابر نوع پوشش استعمارگران فرانسوی بود.» به‌گفته این استاد دانشگاه، درحالی‌که یهودیان الجزایری در سال1870 با فرمان کرمیو به‌عنوان شهروند فرانسوی شناخته شدند، اما مسلمانان الجزایری تا سال‌ها بعد همچنان واجد شرایط دریافت تابعیت فرانسه نبودند، مگر اینکه دین و فرهنگ خود را کنار بگذارند و هویت فرانسوی اتخاذ کنند. فرانتس فانون، فیلسوف فرانسوی نیز در کتابش با نام «استعمارزدایی» معتقد است که حجاب ابزاری برای مقاومت ضد‌استعماری در مستعمرات اسلامی فرانسه بوده و ازاین‌رو سیاستمداران فرانسوی همواره به حجاب به‌عنوان ابزار مقاومت در برابر پاریس نگاه می‌کنند. از این‌رو سیاستمداران فرانسوی همواره ممنوعیت حجاب را در دستور کار خود قرار می‌دهند.