شوربختی نخل‌ها

 حالا دیگر تنها کم‌آبی مشکل نخل‌ها نیست. شوری آب، نخل‌ها را کله‌پا می‌کند. مردم محلی می‌گویند نخل در برابر تشنگی و کم‌آبی خیلی مقاوم است و تاب می‌آورد، اما شوری نه. آب شور، نخل را از پا درمی‌آورد. نخلی هم که خیلی صبورتر و مقاوم‌تر باشد محصولش از بین می‌رود و دیگر بار نمی‌دهد.


نخل‌های تشنه« ابوحسین‌ها»

نخیلات «ابوحسین» مدت‌هاست که از بی‌محبتی اطرافیانش قهر کرده و لقمه نانی که به پیرمرد شادگانی می‌داد، روز به روز در حال کمتر شدن است. نخل جرعه‌ای آب می‌خواست و دیگر هیچ، اما از همان یک جرعه آب هم دیگر خبری نیست. آبی که هست، شور است و نخل‌افکن.
به گزارش قدس‌آنلاین، امروز حال و هوای باقی نخل‌دارهای خوزستان بهتر از ابوحسین نیست و محصول کم‌بار، کیفیت پایین نسبت به سال‌های گذشته و ضررهایی که به کشاورزان ضعیف
 رسانده است.

درخت خرما از دسته گیاهان تک‌لپه‌ای است و ریشه مستقیم دارد که به منابع آب‌های زیرزمینی دسترسی پیدا می‌کند. نخل سه تا پنج سال نیاز به نگهداری دارد و پس از آن تقریبا خودکفا می‌شود، به شرطی که دستکاری‌های انسانی آب‌های زیرزمینی را از بین نبرده باشد. این دستکاری‌ها می‌تواند شامل شور کردن آب و از بین بردن منابع آبی که منجر به تغییر اکوسیستم منطقه‌ای و در نهایت آسیب دیدن مهم‌ترین عضو که همان گیاهان هستند، باشد؛ کاری که به گفته نخل‌داران و کارشناسان در حال انجام است.


حساسیت نخل در برابر شوری

یک کارشناس کشاورزی و منابع طبیعی در خصوص نیاز آبی نخل‌ها می‌گوید: نخل از جمله گیاهان تقریباً آب‌دوست محسوب می‌شود؛ یعنی نیاز آبی نخل برای رشد مطلوب و تولید محصول اقتصادی نسبت به گیاهان و درختان دیگر بیشتر است.

«هاشم ادیبی اصل» می‌افزاید: در سال‌های اخیر به دلیل خشکسالی‌های متوالی مشکل عمده نخلستان‌های خوزستان، عدم ‌تامین نیاز آبی تابستانه است، به‌خصوص نخلستان‌های شادگان که به دلیل خشکی رودخانه منبع (رود جراحی) با مشکل جدی و تهدید به نابودی آنها روبه‌رو هستند. از جهت دیگر، آب شور در صورتی که EC (شوری) آن بیشتر از حد مجاز باشد، برای اکثر گیاهان زراعی و باغی مناسب نیست.

وی اضافه می‌کند: همچنین آب شور به خودی خود تشنگی فیزیولوژیکی برای گیاه به وجود می‌آورد؛ یعنی با وجود فراهم کردن رطوبت، گیاه در حالت تشنگی به سر می‌برد. علاوه بر این‌که وجود شوری در آب باعث تخریب بافت و ساختمان خاک می‌شود، نمک برای گیاه یک ماده سمی به شمار می‌آید و بر رشد و عملکرد گیاه اثر منفی دارد.

ادیبی تخصیص آب شور برای نخیلات را کاری ناشایست می‌داند و بیان می‌کند: اختصاص آب شور برای پرورش نخل از نظر علمی و اقتصادی کار درستی نیست. نخل در مقابل خشکی مقاوم است، اما در برابر شوری حساسیت دارد، به‌خصوص در سال‌های اولیه رشد.

او تاکید می‌کند: تحقیقات نشان داده که کاهش رطوبت یا به طور عموم عدم ‌تامین آب آبیاری در تابستان که مصادف با فاز زایشی نخل است، تا ۷۰ درصد باعث کاهش تولید این درخت  می‌شود.


 آب کارون به جراحی منتقل می‌شود

حالا در میان این همه ناامیدی و نگرانی نخل‌داران، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان خبری را اعلام کرده که اگر تحقق یابد، می‌تواند چراغ امید را در دل نخل‌داران روشن کند.
«کیخسرو چنگلوایی» در گفت‌وگو با ایسنا اعلام کرده است که به منظور حل مشکل تامین آب مورد نیاز 12 هزار هکتار نخیلات شادگان، آب کارون به رودخانه جراحی منتقل می‌شود. 

وی گفت: حدود 12هزار هکتار از نخیلات شادگان از رودخانه جراحی تامین آب می‌شوند و در چند سال گذشته به دلیل خشکسالی و کاهش آورد آب رودخانه جراحی، این نخیلات دچار مشکل کم‌آبی و گاه بی‌آبی شده‌اند. این مشکلات باعث شد تا خسارات فراوانی به نهال‌های تازه کشت‌شده و درخت‌های مثمر قدیمی شادگان وارد شود. این مشکلات باعث شد کیفیت میوه نخل‌ها هم کاهش پیدا کند.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خوزستان ادامه داد: بر این اساس و با توجه به استمرار خشکسالی و عدم امکان تامین آب و حل مشکل نخل‌داران شهرستان شادگان، مجموعه وزارتخانه جهاد کشاورزی به این جمع‌بندی رسید که از طریق انتقال آب بین‌حوضه‌ای مشکل را حل کند.
چنگلوایی با بیان این‌که به منظور حل مشکل تامین آب مورد نیاز 12هزار هکتار نخیلات شادگان، آب کارون به رودخانه جراحی منتقل می‌شود گفت: در این زمینه طرح انتقال آب بین‌حوضه‌ای از رودخانه کارون به جراحی با دبی 9 متر مکعب در ثانیه در دستور کار قرار گرفته است. 
به گفته این مسئول، برای این کار 70 میلیارد تومان اعتبار در نظر گرفته شده و قرار است با احداث کانال‌های خاکی، آب از رودخانه کارون به جراحی منتقل شود.
*** 
تولیداتی که زمانی چنان نان‌آور بودند که حکم نفت را برای سفره صاحبانشان داشتند اکنون مانند بسیاری از گزینه‌های دیگر بر اثر بحران بی‌آبی، به در بسته خورده‌اند. بحرانی که بسیاری معتقدند سوءمدیریت در انتقال آب و سدسازی‌ها منجر به این واقعه شده است، به گونه‌ای که اقلیم سخت این استان را سخت‌تر از گذشته کرده است.

پیش از این، مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی در خبر‌های خود گفته بود که خوزستان در صادرات خرما به کشورهایی مانند امارات، قزاقستان، روسیه، استرالیا، ترکیه، چک، لهستان، تاجیکستان، سنگاپور، رومانی و کانادا سهم ۵۰ درصدی دارد. بنابراین به‌وضوح می‌توان به این نتیجه رسید که به مشکل برخوردن نخیلات از حقابه خود و نداشتن رشد در تولید، نه‌تنها به جمعیت آماری بیکاران استان می‌افزاید، بلکه برتری خوزستان در صادرات را نیز کمرنگ می‌کند.