اصلاح‌طلبان در مسیر تکامل

فرزانه آیینی | خبر‌نگار:

درست از زمانی که خیل عظیم هواداران اصلاحات در انتخابات اردیبهشت‌ماه سال گذشته برای شرکت در دو انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری و پنجمین دوره شوراهای شهر و روستا مقابل شعب اخذ رأی صف بستند و ساعت‌ها برای حمایت از لیست امید و کاندیدای مطلوب اصلاحات در صفوف رأی‌گیری منتظر ماندند، بحث حفظ سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان مورد توجه صاحب‌نظران و فعالان سیاسی اصلاح‌طلب قرار گرفت.

انتخابات تمام شد اما سودای گرد‌آوری و ساماندهی و حتی سازماندهی پشتوانه اجتماعی اصلاح‌طلبان نقل محافل غیررسمی و حتی رسانه‌ای اصلاح‌طلبان شد.

صاحب‌نظران اصلاح‌طلب نقاط ضعف و ایرادات حضورشان در کارزار انتخابات اردیبهشت‌ماه 96و حتی 2 سال قبل از آن یعنی دهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفند‌ماه 94را بر می‌شمردند و با تأکید بر آن ضعف‌ها یعنی سبک فهرست‌بندی و ارائه لیست‌های انتخاباتی، نحوه نظارت‌پذیر کردن و متعهدکردن اعضای فهرست‌ها به تبعیت از برنامه اصلاحات که در شورای‌عالی سیاستگذاری مورد تأیید بزرگان این جریان قرار گرفته بود و ضرورت توجه به شعارهای انتخاباتی که مورد توجه مردم واقع شد و جامه عمل پوشاندن به آنها ازجمله مهم‌ترین نکاتی بود که چهره‌های اصلاح‌طلب ورای برند حزبی‌شان یعنی اعتماد ملی، اتحادملت، کارگزاران و... بر آن تأکید می‌کردند.

در آن سوی میدان و در مقابل تأکید چهره‌های شاخص اصلاحات چون مصطفی تاج‌زاده، عبدالله رمضان‌زاده، محمدرضا خاتمی، عباس عبدی و... بر لزوم محقق شدن وعده‌های اصلاحات به مردم، عمر مجلس دهم به میانه می‌رسید و حسن روحانی در مقام ریاست‌جمهوری به‌عنوان کاندیدای مورد وثوق اصلاحات آنچنان که باید و شاید نه از چهرهای اصلاح‌طلب در کابینه‌اش بهره برد و نه شرایط سیاسی اقتصادی کشور بستری را برای توجه بیشتر او به وعده‌های سیاسی – اجتماعی انتخاباتی‌اش فراهم آورد.

در چنین فضایی بود که موج انتقادات در شبکه‌های اجتماعی علیه رویه اصلاح‌طلبان در انتخابات اسفند 94و اردیبهشت96به‌شدت مورد توجه مردم قرار گرفت؛ اینکه سبد رأی اصلاحات در اختیار جریانی گذاشته شود که ورای شعارهای سیاسی نماد دیگری از جریان اصلاحات را دنبال نکند به‌شدت مورد نقد عامه مردمی قرار گرفت که در ماراتن انتخابات گذشته رأی‌شان را در حمایت اصلاحات به سبد ائتلاف اصلاحات و اعتدالگرایان ریخته بودند، گام اولشان را در اسفند 94و گام دوم‌شان را در اردیبهشت 96برداشته بودند. در چنین فضایی در حالی عقلای اصلاحات سعی در توجیه فضای سیاسی کشور برای پشتوانه اجتماعی‌شان داشتند که بحث اصلاح اصلاحات، ایده تشکیل پارلمان اصلاحات به‌عنوان نظام دمکراتیک این جریان و لزوم پاسخگو کردن منتخبان 2انتخابات گذشته به جریان اصلاحات به بحث جدی درون جبهه‌ای اصلاحات بدل شد. در این فضا انتشار سخنان رئیس‌دولت اصلاحات در دفاع از حسن روحانی و تعبیر وی «اگر روحانی از عارف اصلاحات‌طلب‌تر نباشد، کمتر نیست» موج شکل گرفته در نقد گام اول و دوم امید را بیش از هر زمان دیگری داغ کرد. در این فضا بود که جمعی 100نفره از جوانان اصلاح‌طلب دست به قلم شدند و در نامه‌ای به سران اصلاحات خواستار اعمال اصلاحات و تغییراتی در جبهه اصلاحات شدند تا این جبهه پویا‌تر و محبوب‌تر از قبل در سیاست کشور نقش‌آفرین باشد.

 اصلاح اصلاحات،  برنامه می‌خواهد

در همین راستا با مصطفی درایتی، مشاور رئیس دولت هفتم و هشتم به گفت‌وگو نشستیم و از او درباره چرایی طرح مطالبه اصلاح اصلاحات از سوی فعالان سیاسی این جریان پرسیدیم .

درایتی با اعتقاد به اینکه اصلاح اصلاحات امری دور از ذهن و یا خارج از عرف در جریان اصلاحات نیست و همانطور که از نام اصلاحات بر می‌آید، اصلاح جزء جدا ناشدنی این جریان است و خواهد بود به همشهری می‌گوید: باید دقت کنیم اصلاح نیازمند سازو کار وی‍ژه و مهم‌تر از آن برنامه مدون و مفید است چرا که بدون برنامه و هدف سراغ اصلاح رفتن نه شدنی است و نه نتیجه‌بخش است.  او ادامه می‌دهد: انتقاداتی که این روزها جریان اصلاحات را هدف گرفته یکی بحث عملکرد شورای‌عالی سیاستگذاری است و دیگرخروجی لیست‌های بر آمده از این شورا در انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره شوراهای شهر و روستاست که این روزها به‌شدت مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است.

درایتی می‌افزاید: در بحث نخست و نقدهایی که به شورای‌عالی سیاستگذاری حواله می‌شود باید روشن شود که آیا این شورا جایگزنی دارد؟ آیا انتقادات به رویه شورا در انتخابات اخیر است یا کل کارکرد شورا مورد نقد جمعی قرار گرفته؟ این نقدها دلسوزانه است؟ اگر پاسخ همه این ابهامات روشن شد نتیجه‌گیری مناسبی که نقدها را جوابگو باشد می‌تواند اصلاحات مطرح شده را پاسخگو باشد و نواقص را اصلاح کند.

این فعال سیاسی اصلاح طلب همچنین در پاسخ به نقدهایی که خروجی فراکسیون امید در مجلس را نشانه گرفته است می‌گوید: ببینید کسانی که نیزه انتقاداتشان را به سوی شورای سیاستگذاری اصلاحات نشانه گرفته‌اند یادشان رفته که شعار اساسی لیست امید پرهیز از تندروی و جلوگیری و گرفتن حاکمیت پارلمانی از طیف تندروی اصولگرایان بود که انصافا هم در این مهم موفق شده‌اند.  او با بیان اینکه شاید فراکسیون امید از حداقل‌های موجود حداکثر استفاده را نکرده باشد، تأکید می‌کند: یادمان باشد که لیست امید چگونه در یک فرایند جبهه‌ای و ائتلافی انتخاب شد و با عنایت به این روند تهیه فهرست اینکه انتظار ما از فراکسیون امید انتظار یک فراکسیون اصلاح طلب 6دانگ باشد انتظاری نا بجا و غیرصحیح است چون اعضای این فهرست اصلاح‌طلب 6دانگ نبودند که بخواهند اقدامات یک اصلاح طلب کامل را در دستور کار داشته باشند. درایتی ادامه می‌دهد:‌ در مجموع نقدهایی که مطرح می‌شود قطعا اگر از سر دلسوزی و در جهت سازندگی جبهه اصلاحات باشد روی مثبت ماجراست که نباید از آن غافل شد بلکه باید فرصت پیش آمده را برای تجدید قوا در جبهه اصلاحات غنیمت شمرد و در جهت تقویت اصلاحات دست به‌کار شد چرا که اصلاح و تجدید روش‌ها اصل اصلاح طلبی است.

   نقدها بوی رقابت‌های جناحی و گروهی می‌دهد

در مقابل درایتی که دلسوزانه و درون جناحی بحث اصلاح اصلاحات را مورد بررسی قرار می‌دهد، ابوالقاسم رئوفیان، چهره شناخته شده اصولگرایان کارشناسانه و بدون تعارف ماجرای شکل‌گیری این موج را در جریان اصلاحات مورد بررسی قرار داده و به همشهری می‌گوید: نقدهای مطرح شده نقدهایی است که بوی گروه‌بندی و جناح بندی جدید در جریان اصلاحات می‌دهد و بیشتر از آنکه دلسوزانه و کارشناسانه باشد احساساتی یا از روی خواسته‌های گروهی است. دبیرکل حزب ایران زمین ادامه می‌دهد:‌ کافی است انتقاداتی را که در این میدان به فراکسیون امید در مجلس مطرح می‌شود محل نقد و ارزیابی قرار دهید، نقدها بدون اینکه دامنه عملکرد و وظایف نمایندگی را شامل شود روانه عملکرد نمایندگان این جریان می‌شود، گو اینکه منتقدان از نقش قانونگذاری و نظارت برحسن اجرای قانون به‌عنوان دو کارکرد نمایندگان مجلس غافلند و انتظارات‌شان از نمایندگان فراکسیون امید ورای جایگاه نمایندگی است. او با بیان اینکه به باور من پیروزی در انتخابات دو گام دارد یک گام تصاحب اکثریت آرا در کارزار رقابت‌هاست و دیگری قانع نگه داشتن پشتوانه اجتماعی جناح یا گروه پیروز در انتخابات است، تأکید می‌کند: اصلاح‌طلبان در انتخابات مجلس دهم و ریاست‌جمهوری دوازدهم پیروز گام اول رقابت‌ها شدند اما عملکرد فراکسیون امید و حسن روحانی آنچنان که باید و شاید جمعی از هواداران آنها را راضی نگه نداشته است و سبب بروز گلایه‌ها و نقدهایی از سوی آنها شده است.  او می‌افزاید: منتقدان ورای نگاه منصفانه به جایگاه ریاست‌جمهوری و نمایندگی مجلس و شناخت درست دایره عملکرد آنها به‌خاطر عدم‌شعارهای سیاسی اعضای لیست امید و حتی رئیس‌جمهور به آنها منتقدند و هر از گاهی عملکرد آنها را نشانه می‌گیرند. این در حالی است که نگاه عامه مردم که تعلق جناحی ندارند نسبت به این نقدها بی‌اعتنا هستند و فقط به پیشبرد امور فکر می‌کنند.