گزارش
شهادت دروغ به‌خاطر یک مشت پول
شاهدان قلابی؛ آفتی که جامعه را بیمار کرده است
مژگان مهرابی- روزنامه‌نگار
اینکه برای حل دعاوی گاهی نیاز به حضور شاهد در دادگاه می‌شود، موضوع عجیبی نیست. مربوط به عصر امروز هم نمی‌شود. آنچه در قانون و شرع آمده اگر طرفین دعوا نتوانند ادله کافی برای اثبات حرف خود به دادگاه ارائه دهند از کسانی که شاهد ماجرا بوده‌اند دعوت می‌شود تا به قاضی برای صدور رأی درست کمک کنند. تا این جای ماجرا خلافی رخ نداده است، اما آنچه امروز زیر پوست این شهر اتفاق می‌افتد و آفت سلامت جامعه شده، جولان شاهدان قلابی جلوی دادگاه‌هاست؛ آدم‌هایی که برای یک مشت پول بدون اینکه از درستی یا نادرستی موضوعی اطلاع داشته باشند، حق را ناحق کرده و با شهادت دروغ بنیان خانواده‌ای را زیرورو می‌کنند. بدتر اینکه شهادت دروغ امروز در جامعه اسلامی ما تبدیل به شغلی شده که منفعت زیادی را از آن دلالان سودجو می‌کند؛ حقیقت تلخ و گزنده‌ای که متأسفانه واقعیت دارد. شاهدان قلابی جلوی همه دادگاه‌ها پرسه می‌زنند و اگر از بد روزگار کسی گذرش به یکی از دادگاه‌های شهر بیفتد، آنها را می‌بیند که در قالب پخش‌کننده تراکت تبلیغاتی، به صف ایستاده‌اند و مشتری جذب می‌کنند. محدوده کاری شاهدان قلابی گسترده است و برای شهادت دروغ جهت ندادن مهریه و حضانت تا تصادف، ضرب و شتم و دعاوی مالی و حتی جنایی در دادگاه حاضر می‌شوند. بعضی‌شان وقاحت را از حد گذرانده و به طمع دریافت پول‌های آنچنانی بی‌هیچ واهمه‌ای دست روی قرآن هم می‌گذارند. خبرنگار همشهری برای تهیه گزارش از شاهدان قلابی مسیر پرفراز و نشیبی را طی کرده که خواندنش خالی از لطف نیست.
باید معرف داشته باشید
درباره شهود قلابی زیاد شنیده بودم و اینکه زوجین برای گرفتن طلاق غیابی یا فرار از مهریه و گرفتن حضانت گاهی اوقات متوسل به شهود قلابی می‌شوند. با تصور اینکه شاهدان قلابی فقط در این زمینه فعالیت می‌کنند، به شلوغ‌ترین دادگاه خانواده (دادگاه شهیدمحلاتی) می‌روم. دادگاه شلوغ است و قدم به قدم خیابانی که دادگاه در آن واقع شده، تعداد زیادی کارت‌پخش کن ایستاده‌اند و کارت تبلیغاتی وکلا را به‌دست مردم می‌دهند. یکی‌شان کارتی به دستم می‌دهد. می‌گویم: «دنبال شاهد هستم.» اعتماد نمی‌کند و
من‌من‌کنان می‌گوید: «نمی‌شناسم. شاید جلوی دادسرا بتوانید پیدا کنید. دادسرا 100قدم آن طرف‌تر است.» راهم را به‌سوی دادسرا کج می‌کنم. از مرد جوانی که کارت پخش می‌کند، می‌پرسم: «فردا وقت طلاق دارم، دنبال شاهد می‌گردم. خانواده‌ام برای شهادت نمی‌آیند. شما شاهد می‌شناسید؟ گفتند جلوی در دادسرا شاهد هست. هر چه پول بخواهند هم پرداخت می‌کنم.» مرد جوان من‌من‌کنان می‌گوید: «باید معرف داشته باشید وگرنه خود را نشان نمی‌دهند. حق هم دارند. تا یکی، دو هفته پیش همه‌شان اینجا به خط می‌ایستادند. حراست دادسرا با آنها برخورد کرد و چند نفرشان هم که دلال بودند را دستگیر کردند. حالا مخفیانه کار می‌کنند. تا دلتان بخواهد جلوی دادسرا و دادگاه حضور دارند، اما معمولا به خانم‌ها کمتر اعتماد می‌کنند.»
شاهد، نفری 5/1میلیون تومان
از اینجا چیزی دستگیرم نمی‌شود. به مجتمع قضایی شهید باهنر می‌روم. در محدوده این دادگاه حداقل 10دفتر طلاق وجود دارد و تا چشم کار می‌کند تابلوی وکلای دادگستری است که به طرفین پرونده‌های دعاوی، مشاوره می‌دهند. از بین کارت‌پخش‌کن‌ها مرد جوانی نجواکنان می‌گوید: «وکیل خوب، مشاوره رایگان، شاهد هم داریم.» با شنیدن نام شاهد انگار به هدفم رسیده باشم، برمی‌گردم. به مرد می‌گویم: «شاهد می‌خواهم.» می‌پرسد؟: «چند نفر؟» و جواب می‌شنود: « 2نفر.»
- طلاق غیابی؟
- بله
- برای کی؟
- دوشنبه. ساعتش را به شما می‌گویم.
- همسرت خبر دارد؟ روز دادگاه اینجا نیاید که برای ما دردسر می‌شود. دیروز خانمی می‌خواست طلاق غیابی بگیرد. گفت همسرم نمی‌آید. سربزنگاه شوهرش رسید و جنجالی به‌پا شد.
- نمی‌آید. ترکیه است.
شماره تلفنش را می‌دهد و می‌گوید: زمان دقیق را پیامک کن. نفری 1.5میلیون تومان می‌شود. مشکلی نیست؟ می‌گویم: «خیر. هر قیمتی باشد فقط من بتوانم جدا شوم.»
پیشنهاد شرم‌آور
روز دوشنبه به آقای شاهد قلابی زنگ می‌زنم. خودم را معرفی می‌کنم که همان خانمی هستم که می‌خواست طلاق غیابی بگیرد. بعد از کلی توضیح دادن بالاخره متوجه می‌شود چه کسی هستم. می‌گویم: «کسی به همسرم خبر داده و او دیشب از ترکیه برگشته است. برای همین نتوانستم در دادگاه حاضر شوم. دیگر نمی‌توانم با او زندگی کنم. او مرا طلاق نمی‌دهد و به قدری در خانه بدرفتاری می‌کند که دچار ناراحتی روانی شده‌ام. راهی جلوی پای من بگذارید که بتوانم به این زندگی خاتمه دهم.» او پیشنهاد شرم‌آوری می‌دهد. می‌گوید: «این کار هزینه سنگینی در بر دارد، اما مهم‌تر اینکه باید روشی را در پیش بگیرید که رفتار غیراخلاقی شما برای او محرز شود. چند شاهد هم در دادگاه می‌آورم که این امر را تأیید کنند. خود من هم می‌توانم نقش کسی را بازی کنم که شما با او... . مردها نسبت به این موضوع حساسیت زیادی دارند. این راه را به چند نفر دیگر هم نشان داده‌ام، نتیجه گرفته‌اند.»
شهادت دروغ برای انتقام‌گیری از همسر
برای دانستن اینکه چرا شهود قلابی به‌راحتی جولان می‌دهند سری به دفتر وکالت «حمیده سهرابی» می‌زنم. وکیل پایه یک دادگستری است. او پرده از ماجرای دیگری برمی‌دارد و اینکه شهادت دروغ فقط مختص طلاق نیست و شاهدان قلابی برای دعاوی مالی و جنایی هم در دادگاه حاضر می‌شوند. او می‌گوید: «برای جاری شدن طلاق حضور شهود الزامی است؛ چون به طلاق اعتبار می‌بخشد. منع قانونی هم ندارد. حال، بعضی از زوجین خودشان شهود می‌آورند و بعضی‌ها ناچارند از افراد غیرآشنا کمک بگیرند. در این میان هستند کسانی که شاید وجهی هم بگیرند که شهادت دهند، اما دلال‌هایی هستند که کارشان معرفی شاهد است. خیلی‌شان متخصص در ارائه شهادت دروغ در دادگاه هستند؛ به‌طور مثال مرد قادر به پرداخت مهریه نیست یا قصد انتقام از همسرش را دارد. 2نفر را اجیر می‌کند که برای خلاف اخلاقی همسرش شهادت دهند؛ یا برعکس. در مورد مسائل مالی هم شهادت دروغ می‌دهند؛ به‌طور مثال فردی برای بدهی مالی از شریک یا همکارش شکایت می‌کند که او با توجه به رفع مشکل مالی بدهی خود را پرداخت نمی‌کند و از شاهد قلابی کمک می‌گیرد که خود را ورشکسته اعلام کند. گاهی مراسم قسامه هم برگزار می‌شود و این افراد از گذاشتن دست روی قرآن هم ابایی ندارند.» اینکه چرا افراد بدون صلاحیت به‌راحتی در دادگاه‌ها حضور پیدا می‌کنند و نظارتی بر کار آنها نیست، خود جای سؤال است.
نوچه‌های اصغر سیبیل
با توضیحات حمیده سهرابی، وکیل پایه یک دادگستری مبنی بر شهادت دروغ در مورد مسائل کیفری و حقوقی به مجتمع قضایی شهید مدرس می‌روم، اما از آنجا که آقایان برای حل دعاوی مالی، ضرب و شتم و نقد کردن چک و سفته بهتر می‌توانند اعتماد شاهد قلابی را جلب کنند، از این‌رو همکارم وارد عمل می‌شود و در نقش فردی مالباخته خودش را به شاهد معرفی می‌کند. مرد جوانی که کارش همین است، مشکل او را می‌پرسد و همکارم توضیح می‌دهد: «بر سر تکه‌زمینی که میراث اجدادی‌مان است با عموزاده‌هایم به مشکل برخوردم. عمویم حق پدرم را پایمال کرده و عموزاده‌هایم ادعا می‌کنند از این زمین سهمی ندارم. من هم به‌دنبال گرفتن حقم هستم و نیاز به شاهد دارم. چقدر می‌گیری در دادگاه شهادت بدهی؟» مرد جوان می‌گوید: «من کاره‌ای نیستم. ما برای کس دیگری کار می‌کنیم. باید با او هماهنگ کنم و قیمت را به شما اطلاع دهم.» بعد هم شماره تلفن او را می‌گیرد تا عصر با او تماس بگیرد. مرد جوان، نوچه اصغر سیبیل است. به‌گفته او، آقای اصغر آدم‌های زیادی دارد که برای دعاوی مختلف در دادگاه حاضر می‌شوند. همکارم سر دوستی را با شاهد قلابی باز و سعی می‌کند با تعریف و تمجید اطمینانش را جلب کند. شاهد ادامه می‌دهد: «هر دادگاهی که بروید یک نفر سردسته وجود دارد که آدم‌های زیادی برای او کار می‌کنند. برای هر مشتری که جور می‌کنیم پورسانت می‌گیریم.» مرد جوان 2ساعت بعد تلفن می‌کند و می‌گوید: «برای کارت 2شاهد نیاز داری و هر نفر 600هزار تومان پول می‌گیرند.» بعد هم اشاره می‌کند: «فیش حقوقی، سند و شرخر هم داریم اگر خواستی کافی است به من تلفن کنی.»
مکث
شاهد باید عاقل، صادق و عادل باشد
مجید مطلبی، وکیل پایه یک دادگستری:احراز هویت شاهد و درستی یا نادرستی شهادت بر عهده دادگاه است که به باور مجید مطلبی، وکیل پایه یک دادگستری دادگاه‌های ما وارد این جزئیات نمی‌شوند. او معتقد است: «مشکلات اقتصادی و ضعیف شدن باورهای مذهبی باعث شده شهادت دروغ به‌یک شغل پردرآمد تبدیل شود. درواقع حضور شاهد برای این است که فرد بتواند برای اثبات حرف خود از شاهد کمک بگیرد؛ به‌طور مثال پولی بین دوطرف رد و بدل شده و چون مدرکی در کار نیست فرد بدهکار از
پس دادن بدهی خود استنکاف می‌کند و طلبکار نیاز به شاهد ماجرا دارد. در این موارد گاه پیش می‌آید فرد برای احقاق حق متوسل به شهود قلابی شود و به‌اصطلاح قانون را دور بزند. دادگاه باید از شاهد سؤال کند که اطلاعات خواهان یا خوانده را از کجا آورده است. اما جای تعجب است که دادگاه اسم شهود را هم نمی‌داند؛ این در صورتی است که در قانون و شرع آمده شاهد باید بالغ، عاقل، مومن، عادل و حلال‌زاده باشد و از این ماجرا نفعی عایدش نشود. اگر هم نیاز به اجرای مراسم قسامه باشد، لازم است فرد به خدا سوگند بخورد که جز راستی چیزی نگوید. پس می‌توان گفت شهود قلابی هیچ‌گونه رسمیتی برای شهادت دادن ندارند.» بد نیست بدانید طلاق، وصیت، دعاوی مالی مثل وقف و اجاره و تمامی جرائم با 2شاهد مرد قابل اثبات است به جز موارد اخلاقی (زنا) که باید 4شاهد مرد داشته باشد. مطلبی ادامه می‌دهد: «برابر ماده 650 قانون مجازات اسلامی هر کس در دادگاه نزد مقامات رسمی شهادت دروغ بدهد به 3ماه و یک روز تا 2سال حبس و پرداخت جزای نقدی محکوم می‌شود و مهم‌تر اینکه اگر اثبات شود کسی به دروغ در دادگاه شهادت داده از سوی قاضی مجازات می‌شود.»
مکث
دادگاه باید هویت شاهدان را بررسی کند
مهران بخشی، وکیل پایه یک دادگستری: حضور شاهدان قلابی جلوی دادگاه‌ها را تأیید می‌کند و متذکر می‌شود هر دادگاهی باند مخصوص خودش را دارد. او برای اعتراض به این مشکل بارها به مسئولان قوه قضاییه نامه‌نگاری و از حضور این دلالان بی‌هویت شکایت کرده است؛ حتی طرحی را هم به آنها ارائه داده که با اجرای آن جلوی تخلفات اینچنینی را می‌توان گرفت. بخشی توضیح می‌دهد: «سال82 به قوه قضاییه طرحی را مبنی بر احضار شهود به دادگاه ارائه دادم. اینکه سامانه‌ای تعریف شود که مشخصات شاهد و کد ملی آن در سامانه وارد شود. متأسفانه بر هویت آنها نظارتی نمی‌شود. چطور ممکن است فردی در یک گوشه از تهران شاهد درگیری و در گوشه دیگر شاهد کلاهبرداری باشد؟ در حالت عادی شاید هر کدام از ما یک‌بار گذرمان برای شهادت به دادگاه افتاده باشد. برای خیلی‌ها هم اصلا پیش نیامده است. اما حالا شهادت دروغ منبع درآمدی شده است. آمار شهادت قابل استعلام است و می‌تواند اعتبار شاهد مشخص شود.» به‌گفته بخشی بسیاری از شاهدهای قلابی برای جذب مشتری، به دفاتر وکالت مراجعه می‌کنند که اگر موکل شما نیاز به شاهد داشت، ما سراغ داریم. او ادامه می‌دهد: «جالب اینجاست که لیستی دارند که هزینه شهادت برای هرکدام از دعاوی در آن مشخص شده است؛ به‌طور مثال شهادت تصادف که بتوانند از بیمه پول بگیرند، برای 100میلیون، 10میلیون هزینه دارد. پرونده خانوادگی، حضانت، تصادف، ضرب و شتم و... هر کدام یک قیمت دارند.» بخشی معتقد است، شهادت مقدس‌ترین دلیل برای دادگاه اسلامی است، اما شهادت دروغ باعث می‌شود حقی ناحق جلوه داده شده و حکم واقعی به حکم بدلی تبدیل شود و همین بذر بی‌اعتمادی را در جامعه می‌پاشد و سلامت نظام قضایی را به اضمحلال می‌کشاند.
در همینه زمینه :
