مورد عجیب آن سوی ابرها

مسعود میر/ خبرنگار
موضوع خیلی ساده است: آخرین فیلم مجید مجیدی کارگردان تحسین شده سینمای ایران و جهان در اکران با یک شکست هولناک مواجه شده است. «آن سوی ابرها» در هند ساخته شد و برخی عوامل که مجیدی را در این پروژه همراهی می‌کردند آنقدر درجه یک بودند که کسی گمان نمی‌کرد حالا لابه‌لای هزار و یک قصه سینمای ایران، قصه‌ای هم به افق تاریک فروش «آن سوی ابرها» ختم شود.



سقوط روی ابرها

مجید مجیدی بعد از 8سال دلمشغولی برای ساخت فیلم «محمد رسول‌الله(ص)» که پروژه‌ای عظیم و تاریخی بود دوباره به سینمای محبوب خودش رجوع کرد. او برای فیلم «محمد رسول‌الله(ص)» بودجه زیادی را صرف کرد و برحسب آمارهای منتشره بیش از 15 میلیارد تومان در تهران و شهرستان‌ها‌فروش داشت که طبعا هزینه‌های تولید فیلم رامستهلک نکرد . فیلم «محمد رسول‌الله(ص)» البته  پروژه ویژه‌ای برای سینمای ایران به شمار می‌رفت و نماینده بی‌رقیب ایران در اسکار شد. مجیدی اما بعد ازآن در هندوستان فیلم آخرش را کلید زد. او آنقدر اعتبار داشت که بتواند خیلی زود چند تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار بین‌المللی را با خودش همراه کند و پروژه‌اش را در بمبئی کلید بزند. مجید مجیدی برای فیلم هندی خود از بازیگران هندی هم غافل نشد. او برای نقش‌های اصلی فیلمش سراغ «ایشان خاطر»(برادر جوان‌تر بازیگر معروف بالیوود شاهد کاپور که برای اولین بار جلوی دوربین می‌آمد) و مالاویکا موهانان رفت و وقتی ای.آر.رحمان آهنگساز اسکاری بالیوود و هالیوود هم خبر از همکاری با مجیدی در فیلم آن سوی ابرها داد امیدها برای درخشش دوباره مجیدی در عرصه‌های جهانی افزایش یافت.

آن سوی ابرها ساخته شد و در یکی دو جشنواره بین‌المللی ازجمله جشنواره فیلم لندن به نمایش درآمد. مجیدی همزمان با نمایش فیلمش در این جشنواره تأکید کرده بود که «آن سوی ابرها» ادامه اعتقادات سینمایی‌اش است و البته نخستین تجربه ساخت فیلمش در خارج از کشور که بسیار برای محقق شدنش مشتاق بوده است.



اکران پشت ابرها

اواخر زمستان سال قبل بود که خبر اکران آن سوی ابرها منتشر شد. حرف از بلیت فروشی ویژه در یک پردیس سینمایی بود و حضور کارگردان و البته محمدرضا گلزار در نمایش افتتاحیه فیلم. این خبر اما خیلی زود با منتفی شدن اکران عمومی فیلم بیات شد تا اینکه انتخاب عجیب آن سوی ابرها به‌عنوان فیلم افتتاحیه سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر دوباره نام این فیلم را بر سر زبان‌ها انداخت. بعد از نمایش اردیبهشتی در جشنواره جهانی فجر، فیلم بالاخره به‌طور رسمی اکران شد. اکرانی که خیلی‌ها منتظر بودند تکرار یک تجربه موفق در نمایش فیلم هندی در سینمای ایران باشد اما آنقدر بد پیش رفت که کم‌کم به یک موضوع تعجب‌برانگیز در سینمای ایران بدل شد. اگر بخواهیم وضعیت فیلم آن سوی ابرها را خیلی دقیق روی کاغذ آنالیز کنیم این عددها بسیار مهم خواهند بود:«5و 12و 190». اطلاعات بیشتر اینکه آن سوی ابرها با 5هفته اکران در 12سالن سینما مجموعا 190میلیون تومان فروش داشته است. چنین مبلغی برای فیلمی با این مشخصات تولید، چیزی شبیه فاجعه است. یافتن چرایی این فاجعه اما موضوع مهمی است. باید بپذیریم که مجیدی در کار خودش استاد است و انصافا هم فیلم سختی ساخته که نسبت به استانداردهای فیلمسازی خودش و سایر همکارانش در ایران معدل قابل‌قبول و رو به‌رشدی دارد.


کارگردان «باران» حتی خیس هم نشد

«نمی‌شود به آب زد ولی انتظار داشت پایت خیس نشود.» این مهم‌ترین دلیل عدم‌فروش فیلم مجید مجیدی از نگاه حسین فرح‌بخش به‌عنوان یکی از تهیه‌کنندگان سینمای بدنه است. او به همشهری می‌گوید:« مشکل سینمای ما در این سال‌ها حضور بازیگران خارجی نیست بلکه مشکل اصلی داستان و درام ضعیف است. مگر می‌شود کسی به تماشای فیلم هندی علاقه داشته باشد اما فیلم بدون رقص و آواز را دوست داشته باشد؟» این کارگردان و تهیه‌کننده سینما همچنین به یک مثال مشخص برای توضیح این استدلال اشاره می‌کند و می‌گوید:« همه ما فیلم قیصر را دیده‌ایم و می‌دانیم محور اصلی بروز آن اتفاقات یک تجاوز است. سؤالم اینجاست که اگر جلال پیشوائیان مثلا فقط مزاحم آن خانم می‌شد اصلا منطقی بود که این‌همه اتفاق از پی هم روایت شود؟ می‌خواهم بگویم جواب یک مزاحمت یک توگوشی از طرف قیصر بود نه این‌همه اتفاق. حالا حکایت فیلم آقای مجیدی است که گویی براساس همان مزاحمت ساخته شده درحالی‌که موضوعی مثل تجاوز باعث می‌شود انسان متعصب و باوجدان عصیان کند. در آن سوی ابرها محوریت قضیه به سمت موضوع کوچکی چرخیده است و در نتیجه آن تلاش‌ها و آوازها هیچ تأثیری روی مخاطب ندارند.»  کارگردان آب نبات چوبی همچنین معتقد است مجیدی می‌خواهد در فیلمش یک داستان 10دقیقه‌ای را به فیلمی طولانی و جذاب تبدیل کند که متأسفانه در این مسیر شکست خورده است. به گفته او داستان فیلم جدی نیست و هر فیلمی چه کمدی، چه اکشن، چه ملودرام و چه وحشت باید جدی باشد چون هیچ موضوع غیرجدی مخاطب را جذب نمی‌کند. اینگونه است که همه عوامل خوب فیلم هم نمی‌توانند فیلم را نجات دهند.


فیلمی که  مهجور ماند

« متأسفانه فیلم مخاطبش را پیدا نکرد. من نمی‌دانم که گروه تبلیغاتی فیلم «آن سوی ابرها» چقدر درباره تبلیغات این فیلم برنامه داشتند اما می‌دانم که منتفی شدن برنامه اولیه اکران این فیلم باعث شد این فیلم ضربه سنگینی در اکران عمومی بخورد.» این حرف‌های علیرضا رضا‌داد مدیر باسابقه سینمایی کشور است. او در گفت‌وگو با همشهری اکران فیلم در ‌ماه رمضان را هم یکی دیگر از دلایل ضعف فروش آن سوی ابرها معرفی می‌کند و ادامه می‌دهد: «‌نمی‌توان درباره این مسائل با قطعیت حرف زد و تمام موارد در حد گمانه‌زنی باقی می‌ماند. مثلا عده‌ای معتقدند که سلیقه مخاطب به سمت فیلم‌های سطحی گرایش پیدا کرده است ولی از سوی دیگر با فروش قابل‌قبول فیلم‌هایی مانند به وقت شام و لاتاری این نکته پیش کشیده می‌شود که مخاطب صرفا فیلم سطحی را نمی‌پسندد.» مشاور رئیس سازمان سینمایی البته در کنار فیلم مجید مجیدی به تعجب‌برانگیز بودن استقبال کم از فیلم «عصبانی نیستم» هم اشاره می‌کند.