تجسمی
آخرین مجموعه چهره‌ها
مریم زندی درباره نمایشگاه چهره‌های موسیقی ایران می‌گوید
مریم زندی بیش از 40سال است که با دوربینش به ثبت و ضبط زندگی ایرانی مشغول است. عکس‌های بسیاری از او در حافظه تاریخی عکس ایران ماندگار شده است، چه مجموعه عکس‌هایی که از طبیعت ایران گرفته است و به شکل کتاب و تقویم چاپ شده‌اند، چه عکس‌هایی از اتفاقات تاریخ معاصر ایران گرفته و در کتاب انقلاب 57 چاپ شده است، چه عکس‌هایی که از چهره‌های فرهنگ و ادبیات و هنر معاصر ایران به ثبت رسانده است. چهره‌ها یکی از معروف‌ترین پروژه‌های عکاسی مریم زندی است که تا‌کنون 4جلد از آن منتشر شده است؛ چهره‌های ادبیات در 2جلد، نقاشان در یک جلد و هنرمندان سینما و تئاتر نیز در یک جلد. چهره‌ها این بار به اهالی موسیقی رسیده است. آیین افتتاح نمایشگاه چهره‌ها از روز جمعه اول دی در گالری ایوان آغاز شده است. همزمان با نمایشگاه جلد پنجم چهره‌ها نیز رونمایی شد. علاوه بر این مجموعه عکس‌های چهره‌ها در 5جلد به چاپ رسیده و در نمایشگاه عرضه می‌شود.
از آنالوگ تا دیجیتال
مریم زندی درباره پروژه عکاسی از چهره‌های موسیقی می‌گوید: «من این پروژه را سال 1380 با دوربین آنالوگ آغاز کردم و در سال 1396با دوربین دیجیتال به پایان رساندم. مجموع عکاسی از این چهره‌ها 16سال طول کشید اما در حقیقت شاید از شکل‌گیری ایده تا رسیدن به نمایشگاه نزدیک به 20سال زمان برده است.»
دیر به سراغ بعضی‌ها رفتم
به عکس‌های نمایشگاه نگاه می‌کنم. فرهاد فخرالدینی با چوب رهبری ارکستر در دست به دوربین نگاه می‌کند، شهرام ناظری سه‌تاری در دست دارد و چشم‌هایش را بسته است، لوریس چکناواریان برخلاف همیشه با صورتی خسته، دست روی پیشانی گذاشته است، کیهان کلهر کمانچه در دست می‌خندد، محمدرضا شجریان به دوربین خیره شده است. جای بعضی از چهره‌های موسیقی ایرانی در دهه‌های گذشته در میان عکس‌ها خالی است. خانم زندی می‌گوید: «در این عکس‌ها چهره‌های موسیقی سنتی و موسیقی کلاسیک ایرانی مدنظرم بوده است. برای همین خیلی از چهره‌های گونه‌های دیگر موسیقی نیز در آن حاضر نیستند.» اما در میان چهره‌های موسیقی سنتی نیز جای خالی بعضی‌ها به چشم می‌خورد. خانم زندی در توضیح این غیبت‌ها می‌گوید: «از بعضی چهره‌ها هم نتوانستم عکس بگیرم. بعضی‌ها نخواستند در جلوی دوربین من هم حاضر شوند. دیر به سراغ بعضی چهره‌ها رفتم و متأسفانه فوت کرده بودند.»
هنرمندان سفیدپوش
ارزش کتاب‌های چهره‌ها به مرجعیت هنری آن است. می‌شود گفت که کمتر هنرمند تأثیرگذاری در سه چهار دهه اخیر است که جلوی دوربین خانم زندی نرفته باشد. مجموعه پرتره‌ها کتابی است که به مرور زمان ارزش بیشتری پیدا می‌کند، به‌ویژه در کشور ما که بسیاری از آدم‌ها و اتفاقات به‌درستی ثبت و ضبط نمی‌شوند. نکته‌ای که در این پرتره‌ها جلب توجه می‌کند، پس‌زمینه سفید عکس‌هاست و لباس سفیدی که پرتره‌ها به تن کرده‌اند. مریم زندی درباره ایده عکاسی با پس‌زمینه سفید می‌گوید: «ایده من این بود که عکاسی به شکلی انجام شود که صورت هنرمند و دست و ساز او بیشتر دیده بشود. برای همین همه چهره‌ها با لباس سفید جلوی دوربین حاضر شدند و پس‌زمینه عکس‌ها هم سفید است.»
این گوی و این میدان
بعضی از منتقدان کارهای مریم زندی می‌گویند که خیلی وقت‌ها پرتره‌هایش معمولی است و جا دارد که متناسب با هنرمندان رشته‌های گوناگون فضاسازی بیشتری انجام شود تا پرتره‌های هنرمندان حوزه‌های مختلف متفاوت‌تر از کار دربیاید. اما خانم زندی در پاسخ به این انتقادها می‌گوید: «توان من در همین حد بوده است. هر کس می‌تواند برود بهترش را انجام بدهد. همین مجموعه عکس‌ها را بگیرد یا اصلا برود این پروژه را با هنرمندان دیگر ادامه دهد. این گوی و این میدان.» از مریم زندی می‌پرسم که مجموعه بعدی چهره‌ها به چهره‌های کدام رشته هنری خواهد پرداخت. پاسخ خانم زندی شوکه‌ام می‌کند: «این آخرین مجموعه چهره‌هاست. مجموعه دیگری در کار نخواهد بود.»
