گزارش
استخدام میرشکار برای تعدیل جمعیت گرازها
گله‌های گراز به روستاها و مزارع کشاورزان در یزد و همدان هجوم آورده‌اند
زهرا رفیعی- روزنامه‌نگار
هر جا که مزرعه و باغی باشد، احتمال حمله گراز وجود دارد. امسال کشاورزان همدانی دست به دامن میرشکاران شده‌اند که جمعیت این‌گونه را متعادل کنند. حضور گراز در مزارع در خشکسالی و ترسالی یکسان است؛ خشکسالی باشد به‌دلیل محدودیت منابع غذایی در طبیعت و ترسالی باشد با زادآوری بیشتر باز هم برای تامین غذای بیشتر راهی مزارع و باغ‌ها می‌شوند. همه گونه‌های جانوری در اکوسیستم نقش ویژه‌ای دارند و حذف یک گونه، منجر به طغیان گونه دیگر می‌شود. امسال حمله گرازها بیشتر در استان‌هایی که بارش بیشتری را تجربه کرده‌اند گزارش شده است؛ به‌طور مثال در همدان و یزد هشدارهایی برای مواجهه با این‌گونه همه‌‌چیزخوار در طبیعت صادر شده است؛ تا جایی که همدان ناگزیر از استخدام میرشکارها برای تعدیل جمعیت گرازها شده است.
کشاورزان، نخود و کدو نکارند
مهدی صفی‌خانی، معاون محیط‌زیست طبیعی اداره کل حفاظت محیط‌زیست همدان: دستکاری در طبیعت، تخریب زیستگاه‌ها با تغییر کاربری اراضی و تبدیل زمین‌های کشاورزی به باغ‌ها موجب ورود گونه گراز به محل‌های کار و زندگی بشر ازجمله کشاورزان و جوامع محلی شده است. گونه گراز از ادوار گذشته در نواحی گوناگون استان وجود داشت و به‌عنوان گونه مزاحم تلقی نمی‌شد، اما برخی تغییرات زیست‌محیطی اثر منفی روی طبیعت و زندگی گونه‌های حیات‌وحش گذاشته است. با توجه به تخریب زیستگاه و کاهش غذا، گونه گراز برای به‌دست آوردن غذا با ورود به باغ‌ها و اراضی کشاورزی به آنها خسارت وارد می‌کند؛ بنابراین در زمین‌هایی که احتمال حضور گونه گراز وجود دارد باید نسبت به کاشت گونه‌های خوش‌خوراک مثل نخود و کدو پرهیز کرد. همچنین ایجاد سروصدا و قرار دادن موانع از ورود گراز به‌خصوص در زمین‌هایی که به‌تازگی آبیاری شده‌اند، جلوگیری کرد. شکار گراز به هیچ‌وجه آزاد نشده است و تنها در بخشی از شهرستان‌ها به‌علت افزایش بیش از حد جمعیت گراز نسبت به تعدیل این‌گونه از طریق میرشکار اقدام شده است. گرگ، دشمن توله‌های گراز است؛ بنابراین درصورت حذف این‌گونه از اکوسیستم، به‌دلیل از دست رفتن منبع غذایی گرگ در فصولی از سال، شاهد حمله گرگ به دام‌ها و مردم خواهیم بود؛ از این رو نمی‌توان جمعیت گونه گراز را به‌صورت کامل حذف کرد، بلکه باید به نقش همه گونه‌ها در اکوسیستم احترام گذاشت و جایگاه ارزشمند و مفید گونه‌ها را به رسمیت شناخت.
افزایش جمعیت گراز در یزد
اعظم حبیبی‌پور، معاون حفا ظت محیط‌زیست یزد: مجوز شکار گونه گراز صادر شده است و در تلاش هستیم تا با محدود کردن جمعیت این حیوان، مشکل باغداران را برطرف کنیم. متأسفانه این‌گونه جانوری انعطاف‌پذیری بالایی دارد و به‌شدت تکثیر می‌شود؛ قبلاً تنها در شهرستان خاتم وجود داشت، اما متأسفانه در حال حاضر در شهرستان‌های مهریز و تفت هم گسترش پیدا کرده است. برابر قانون ازجمله اقداماتی که سازمان محیط‌زیست در این زمینه می‌تواند انجام دهد، صدور مجوز شکار است. صدور مجوز شکار گراز با توجه به جمعیت فراوان، تنوع و گستردگی زیستگاه‌ها، همچنین پهنه زیستی قابل‌ملاحظه آن در کشور، وضعیتی متفاوت با سایر چهارپایان که صدور پروانه شکار برای آنها تابع ملاحظات فنی و کارشناسی بسیار سخت‌گیرانه‌تر و پیچیده‌تر است، دارد.
تأثیر خشکسالی و ترسالی بر حمله گراز
رضا فرجی، متخصص محیط‌زیست: هرساله سازمان حفاظت محیط‌زیست با توجه به خسارات وارد شده به مزارع و باغات به‌دلیل طغیان جمعیت گراز مجوز تعدیل جمعیت را صادر می‌کند. از آنجا که گراز حرام‌گوشت است پروانه شکار برای عموم صادر نمی‌شود. در سال‌های دور برای اقلیت‌های مذهبی یا خارجیان مجوز صادر می‌شد، ولی سال‌هاست که از «میرشکاران معتمد محلی» برای تعدیل جمعیت استفاده می‌شود.
گراز همه‌‌چیز خوار است و هرگونه محصول کشاورزی را مصرف می‌کند. برای کنترل جمعیت گراز روش کوتاه‌مدت وجود ندارد و حفاظت از زیستگاه تنها راه‌حل کنترل طبیعی جمعیت است. برای دفع حمله گراز به مزارع، کشاورزان می‌توانند با روشن کردن آتش و ایجاد سروصدا با شلیک تیر هوایی مانع از حمله گراز به مزرعه شوند. حیوانات وحشی تا حد ممکن سعی می‌کنند از انسان دوری کنند، ولی به‌دلیل تخریب زیستگاه و خشکسالی ممکن است تعارض بین کشاورزان و حیات‌وحش رخ دهد. اگر طبیعت، امکان امنیت غذایی را فراهم کند، حیوانات به انسان نزدیک نمی‌شوند. از سوی دیگر در سال‌هایی که میزان بارش‌ها مناسب باشد زادآوری در حیات‌وحش بیشتر می‌شود. در این صورت هم گرازها به مزارع و باغ‌ها خسارت وارد می‌کنند.
بیــمه خسارت گراز نداریم
سیاست کلی سازمان حفاظت محیط‌زیست، تامین بودجه برای جبران خسارات ناشی از تقابل گونه‌های در حال انقراض با انسان است؛ به‌طور مثال به‌صورت جسته و گریخته خسارت حمله پلنگ به دامداران پرداخت می‌شود.
در نتیجه خسارات ناشی از حمله گراز بیمه نیست. در بسیاری از مواقع بیمه‌ها داوطلبانه به‌عنوان مسئولیت اجتماعی با صندوق ملی محیط‌زیست و سازمان حفاظت محیط‌زیست قرارداد منعقد می‌کنند.
در همینه زمینه :