چتر حامی شهر بر سر زنان آسیب‌دیده

فرناز محمدزاده؛ روزنامه نگار

هوا گرم باشد یا سرد، از آسمان باران ببارد یا آتش، فرقی نمی‌کند، مجبور هستند شب را به هر نحوی که شده تا صبح در پارکی، خیابانی، زیر پلی یا هر جای دیگری سپری کنند؛ چراکه نه سرپناهی دارند که به آن پناه ببرند و نه آشنایی برایشان باقی مانده که بتوانند از آنان یاری بجویند. درواقع به ته خط رسیده‌اند؛ آنقدر ته که حتی راه بازگشت هم گاهی ندارند. زنان آسیب‌دیده شهر منظور  صحبت‌های ماست؛ همان زنانی که روزگار روی خوش خود را نشانشان نداده و مردانه‌وار مجبورند به زندگی خود ادامه دهند. پس اگر بگوییم امداد به این زنان آسیب‌دیده شهر از اوجب‌واجبات است، حرف بی‌راهی نزده‌ایم؛ چراکه زیبنده پایتخت جمهوری اسلامی ایران نیست که زنانی باشند که نه‌تنها غرق در اعتیاد و تجاهر به آن هستند، بلکه هیچ سرپناه و آلونکی ندارند که بتوانند در آن زیست کنند. گشت‌های حامی شهر در دوره فعلی مدیریت شهری فعال شده تا افراد آسیب‌دیده را از گوشه و کنار این خیابان‌ها جمع و به سرپناه‌های شهرداری منتقل کنند. در همین رابطه با پیمان ضیائی، معاون حمایت‌های اجتماعی سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران گفت‌وگو کرده‌ایم.

در ابتدا اقداماتی را که در گشت‌های حامی شهر انجام می‌دهید، شرح دهید.
واحد گشت فوریت‌های اجتماعی سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران متشکل از مددکار اجتماعی، ضابط قضایی و خودروی گشت است که به طور شبانه‌روزی در 3شیفت اجرایی نسبت به شناسایی، جذب، انتقال و ساماندهی افراد در معرض آسیب و آسیب‌دیده سطح شهر تهران بامشارکت شهروندان از طریق سامانه 137یا سرکشی واحدهای اعزامی گشت از کلونی‌ها، پاتوق‌ها و معابر اصلی و فرعی مناطق 22گانه سطح شهر تهران اقدام می‌کند و روزانه به‌صورت میانگین در فصول گرم سال 30واحد و در فصول سرد سال با اجرای طرح گشت حامی شهر مناطق 22گانه تا 60واحد گشت به سطح شهر تهران اعزام می‌شود که به ساماندهی افراد جامعه هدف شامل افراد کارتن‌خواب و بی‌خانمان، متکدیان، معتادان متجاهر، درراه‌ماندگان، خانواده‌های بی‌سرپناه، کودکان فرار، کار و خیابان، دختران در معرض آسیب و زنان آسیب‌دیده، سالمندان طردشده از خانواده، معلولان رها شده در سطح شهر و دیگر افراد در معرض آسیب و آسیب‌دیده اجتماعی خدمت‌رسانی می‌کند.
شهرداری تهران برای زنان آسیب‌دیده و معتاد متجاهر و کارتن‌خواب چه کارهایی انجام داده است؟
شهرداری تهران در دوره جدید مدیریت شهری با تغییر رویکرد نسبت به وضعیت و شرایط افراد آسیب‌دیده سطح شهر دغدغه ویژه‌ای داشته و برای تمامی گروه‌های آسیب‌دیده نیز برنامه اجرایی دارد؛ ازجمله در حوزه معتادین متجاهر(زنان و مردان) با اینکه متولی جمع‌آوری و ساماندهی این گروه ستاد مبارزه با مواد‌مخدر و فراجاست، اما براساس مسئولیت اجتماعی و کمک به افراد آسیب‌دیده، شهرداری تهران با ایجاد 9مجتمع تربیتی، آموزشی و درمانی یاورشهر نسبت به پذیرش، درمان، نگهداری و حرفه‌آموزی معتادان متجاهر اقدام کرده که برخی از این افراد تحت عنوان منع پذیرشی در سنوات گذشته هیچ سازمان یا نهادی نسبت به پذیرش‌شان برنامه‌ای نداشته است؛ بنابراین زنان آسیب‌دیده، درصورت تجاهر به اعتیاد برای طی مراحل سم‌زدایی، درمان و حرفه‌آموزی با حکم ضابط قضایی به مراکز یاورشهر شهرداری ارجاع داده خواهند شد، اما زنان کارتن‌خواب یا بی‌خانمان به مددسراهای ویژه زنان جهت دریافت خدمات حمایتی و مددکاری ارجاع می‌شوند.
شیوه ساماندهی این زنان به چه صورت است؟
سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران 27پایگاه خدمات‌اجتماعی در نقاط آسیب‌خیز شهر تهران ازجمله پایانه‌های مسافربری، حرم‌مطهر حضرت امام(ره) و مناطق 22گانه شهرداری تهران با هدف شناسایی و ارائه خدمات مددکاری و حمایتی به افراد جامعه هدف راه‌اندازی کرده است که این گروه‌های هدف شامل کودکان فرار (دختر یا پسر زیر 18ساله‌ای که بدون اجازه خانواده از منزل خارج شده) و زنان آسیب‌دیده بوده است. طی گزارش‌های واصله و کارشناسی صورت‌گرفته توسط این سازمان در سنوات گذشته، یکی از محل‌های تردد و اقامت کودکان فرار پایانه‌های مسافربری شهرداری تهران بوده است که زنان آسیب‌دیده و دختران فرار در این مکان‌ها توسط مددکاران اجتماعی مستقر در پایگاه‌های پایانه‌های مسافربری غرب، جنوب و شرق تهران شناسایی و با مشارکت سازمان بهزیستی ساماندهی یا ارائه خدمت شده‌اند.
زنان آسیب‌دیده هنگام مواجهه با گشت‌های شما چه برخوردی دارند؟
مددکاران واحدهای گشت فوریت‌های اجتماعی ضمن گذراندن دوره‌های تکمیلی و ضمن خدمت به‌صورت حرفه‌ای نسبت به جذب گروه زنان آسیب‌دیده اقدام می‌کنند، اما معمولا زنان معتاد متجاهر به دلیل نیاز به تردد شبانه‌روزی در سطح شهر برای تامین مواد‌مخدر و اطلاع از نگهداری اجباری و طولانی‌مدت اقامت در مراکز یاورشهر مقاومت‌هایی هنگام جذب و پذیرش دارند، اما سایر زنان آسیب‌دیده به جهت مساعدت و حمایت اجتماعی که در فرایند شناسایی و جذب از سطح شهر از مددکاران اجتماعی دریافت می‌کنند، بااستقبال و مشارکت خودشان ساماندهی می‌شوند.
آماری از زنانی که تاکنون توسط گشت‌های حامی ساماندهی شده‌اند، دارید؟
به‌جهت عدم‌وجود اوراق هویتی و شناسنامه‌ای افراد بی‌خانمان و همچنین عدم‌درخواست مدارک توسط مددکاران اجتماعی هنگام شناسایی و جذب افراد آسیب‌دیده، آمار دقیقی از تعداد زنان آسیب‌دیده شهر تهران در دسترس نیست، اما به‌صورت کلی در سال1401 و 3‌ماه ابتدایی امسال تعداد 7990 خدمت‌رسانی به زنان آسیب‌دیده شهر تهران در قالب گشت فوریت‌های اجتماعی، گشت حامی شهر مناطق، پایگاه‌های خدمات‌رسانی اجتماعی سازمان و پایگاه‌های خدمات اجتماعی مناطق 22گانه به زنان آسیب‌دیده ارائه شده است.
مقصد گشت‌های حامی بیشتر کدام نقاط و پاتوق‌هاست؟
به‌صورت کلی زنان آسیب‌دیده در تمام نقاط شهر قابل رویت هستند، اما بسته به نوع آسیب مبتلابه آن، پاتوق‌های جداگانه‌ای ازجمله مناطق 11، 8، 4، 2 و... کلونی زنان خیابانی، مناطق 11،۱۲،۱۶،۱۹و... کلونی زنان معتاد متجاهر و همچنین مناطق ۲،۱۳،۱۶و۲۰ دختران فراری با وجود پایانه‌های مسافربری و ورودی‌های شهر فراوانی بیشتری دارند.