از تحریم تا همکاری

علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در سخنرانی خود در نشست وزیران محیط‌زیست، علوم و فناوری گروه 77 و چین که در هاوانا پایتخت کوبا در حال برگزاری است، با اشاره به تأثیر تحریم‌ها بر محیط‌زیست ایران آمادگی کشورمان برای همکاری مؤثر در مسائل تغییرات اقلیمی در جهان را مورد تاکید قرار داد. سرفصل اظهارات او به شرح ذیل است:

تأثیر تحریم از پساب تا واکسن
اعمال تحریم‌های قهری یکجانبه و نامشروع نه‌تنها مانع بزرگی برای توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها محسوب می‌شود بلکه با تحت‌الشعاع قرار دادن اصول مندرج در منشور ملل متحد و قوانین بین‌المللی، حق برخورداری از محیط‌زیست سالم که به پشتوانه انتقال دانش و فناوری و همچنین منابع مالی پایدار، قابل پیش‌بینی و کافی فراهم می‌شود را سلب خواهد کرد. همچنین عدم‌امکان تأمین و خرید تجهیزات و دستگاه‌های سنجش ایستگاه‌های پایش کیفی هوا، آب، فاضلاب و تأمین مواد شیمیایی و تجهیزات آزمایشگاهی و تحقیقاتی، عدم‌امکان خرید دستگاه‌های پایش آنلاین با توجه به هزینه‌ها و ممنوعیت ورود کالا و در نتیجه عدم‌امکان بهینه‌سازی ‌پایش، عدم‌امکان خرید دستگاه‌های بازیابی و تصفیه پساب، عدم‌امکان تأمین داروها و واکسن‌های حیات وحش و... اثرات مخرب تحریم‌هاست.

جای خالی تعهدات بین‌المللی
عدم‌تعهد و پایبندی به اصول حقوقی و علمی در اجرای مصوبات کنوانسیون‌ها، موجب شده است که مطالبات به‌حق مردم از موضوعات حیاتی همچون اجرا نشدن تعهدات برخی از همسایگان درخصوص پرداخت حقابه تالاب‌ها، بیابان‌زایی و تشدید روزافزون پدیده گردوغبار در بستر سیاسی حاکم بر کشورها محقق نشود. به همه این موضوعات فشارهای ناشی از تحریم‌های اقتصادی و بهره‌برداری غیراصولی از طبیعت برای جبران کاستی‌های موجود و کاهش کمک‌های بین‌المللی را باید افزود. مقابله مؤثر با این رویکردها مستلزم مشارکت مؤثر همه کشورها، صدور قوانین و تعهدات الزام‌آور محیط‌زیستی مبنی بر تقویت چارچوب‌ نهادی مناسب و اتخاذ سیاست‌ عمومی مرتبط با این موضوعات در سطح بین‌الملل است.

نقش دولت‌ها در سازگاری اقلیمی
به کارگیری فناوری‌های نوین در جهت اجرای سیاست‌های مقاوم‌سازی و کاهش آسیب‌پذیری و سازگاری با تغییر اقلیم و پیامدهای حاصل از آن الزامی است. استفاده از فناوری‌هایی با اولویت کاهش مصرف آب، حفظ کیفیت و کمیت مؤلفه‌های آب و خاک در سطح مناسب، تولید بیشینه محصولات در مصرف کمینه آب و در نهایت معرفی گونه‌های سازگار و مقاوم با تأکید بر گونه‌های بومی و بهره‌برداری از منابع آب نامتعارف، بهینه‌سازی مصرف انرژی و تاب‌آوری، افزایش راندمان انرژی، کاهش مصرف سوخت و آلاینده‌ها مواردی است که باید در برنامه‌های سازگاری مورد توجه قرار گیرند. جدیت موضوع خسارات و ضرر و زیان‌های ناشی از تغییرات اقلیم بر کسی پوشیده نیست. کشورهای در حال توسعه بیش از سایر کشورها آسیب خواهند دید و لذا به همین دلیل نیاز است اقدامات کشورها، استراتژی‌ها و برنامه‌های اجرایی ملی آنها چه در زمینه کاهش انتشار و چه در زمینه سازگاری براساس اصول تساوی حقوق، شرایط ملی کشورها و باز هم مسئولیت مشترک اما متفاوت ترسیم شود.

«دیپلماسی محیط‌زیست» پیش‌قراول دیپلماسی کشور
یکی از تأثیرات عمده تغییرات اقلیم افزایش کانون‌های گردوغبار در ایران، آفریقا، آسیای میانه، غرب آسیا و خاورمیانه است که اکنون دامنه اثرات نامطلوب این پدیده در سایر مناطق جهان نیز در حال گسترش است، به‌نحوی که معضل بسیار بزرگ محیط‌زیستی، معیشتی و امنیتی را بر کشورها تحمیل کرده است. کاهش اثرات نامطلوب این پدیده‌ها و امکان زیست و معیشت سازگار و پایدار برای جوامع بومی و محلی ازجمله اقداماتی است که نیاز به همکاری مشترک و مسئولانه همه افراد خصوصاً دولت‌ها دارد. ‌‌موضوع گردوغبار نیز در قطعنامه مجمع عمومی سازمان ملل متحد مطرح شد و به سبب آن کنفرانس بین‌المللی مقابله با پدیده گردوغبار در سطح بلندپایه در تاریخ 9و 10سپتامبر سال‌جاری در تهران برگزار خواهد شد.