اتوبوس‌های مشهد مجانی می شود؟

محمود مولایی-روزنامه نگار

طرح رایگان شدن اتوبوس در مشهد به‌زودی اجرا می‌شود. بعد از تصویب اعضای شورای شهر مشهد، شهرداری مکلف است در گام نخست 10خط منتهی به حرم مطهر و حاشیه شهر را رایگان و به‌صورت پایلوت اجرا کند. در گام بعدی نیز قرار است طرح کامل از ابتدای سال 1403   اجرا شود. به‌گفته نایب‌رئیس و سخنگوی شورای شهر مشهد، با اجرای طرح رایگان شدن اتوبوس تلاش برای داشتن هوای پاک، کاهش ترافیک، کمتر شدن سوانح رانندگی و کاهش مصرف سوخت صورت می‌گیرد.   موسی‌الرضا حاجی‌بیگلو که طرح رایگان شدن اتوبوس را در صحن شورای شهر ارائه کرده است، در این‌باره به همشهری گفت: «سالانه 30میلیون زائر در مشهد حضور پیدا می‌کنند. با اجرای این طرح خدمات رایگان نیز به آنها ارائه می‌دهیم. در واقع یکی از خدماتی که می‌توانیم انجام دهیم، همین رایگان شدن تردد با اتوبوس‌های شهری است.» ‌‌

موافقان و مخالفان
تصویب طرح رایگان شدن اتوبوس مخالفان و موافقانی به همراه داشت. اگرچه اعضای شورای شهر مصمم به اجرای این طرح هستند، شهردار و سرپرست سازمان اتوبوسرانی شهرداری مشهد مخالف رایگان شدن اتوبوس هستند. به‌گفته شهردار مشهد، مشخص نیست اگر بهای اتوبوس رایگان شود، تقاضا چقدر افزایش پیدا ‌کند. محمدرضا قلندرشریف نگران درآمد پایدار شهرداری از خدمات اتوبوسرانی است.
از آنجا‌ که درآمدهای پایدار در کلانشهرها اهمیت بالایی دارد، سرپرست سازمان اتوبوسرانی مشهد نیز نگران این موضوع است.  محمد غلامی درباره اینکه اجرای طرح رایگان شدن اتوبوس درآمدهای پایدار شهرداری مشهد را کاهش می‌دهد یا نه به همشهری گفت: «در جلسه‌ای که برگزار شد، شهردار و ما مخالفت خود را با اجرای این طرح اعلام کردیم. البته ما تابع سیاست‌های شورای شهر هستیم، اما اجرای این طرح می‌تواند درآمد پایدار را کاهش دهد.»
با اینکه شهرداری مشهد نگران درآمد پایدار از خدمات اتوبوسرانی است اما نایب‌رئیس شورای شهر مشهد معتقد است درآمدزایی از خدمات اتوبوسرانی به قدری پایین است که با رایگان شدن خدمات اتفاق خاصی رخ نخواهد داد. حاجی بیگلو گفت: «با بررسی‌هایی که همراه با کارشناسان و متخصصان حوزه اتوبوسرانی در 6‌ماه گذشته انجام دادیم به این نتیجه رسیدیم که درآمد شهرداری مشهد از اتوبوسرانی نسبت به بودجه سالانه درآمد ناچیز است.» او ادامه داد: «مشهد جزو 9کلانشهر آلوده کشور محسوب می‌شود و در تلاش هستیم برای داشتن هوای پاک، کاهش ترافیک، کمتر کردن سوانح رانندگی و نیز کاهش مصرف سوخت اقداماتی انجام دهیم.»‌



من کارت


اجرای طرح «من کارت» در حوزه حمل‌ونقل عمومی شهر مشهد از سال گذشته آغاز شده است. به‌گفته حاجی‌بیگلو، سال گذشته نزدیک به 6میلیون «من کارت» صادر شد که از این تعداد حدود 800کارت فعال است. سخنگوی شورای شهر گفت: «چه دلیلی دارد که «من کارت» صادر و یارانه‌ای هم بابت آن پرداخت کنیم و فقط 800کارت فعال باشد؟ پس بهتر است اجرای «من کارت» به‌دلیل خروج ارز از کشور و همچنین هزینه بالای نگهداری و سرویس‌دهی حذف شود. همچنین در سال 31هزار میلیارد تومان هزینه مصرف سوخت است که به جای این هزینه‌ها باید ناوگان حمل‌ونقل عمومی را نوسازی کرد و به موازات آن به زائران خدمات رایگان ارائه داد.» او اضافه کرد:‌ «منابع درآمدی شهرداری مشهد از ایستگاه‌های اتوبوس بین 230تا 240میلیاردتومان در سال است.
در واقع این درآمدی نیست که شهرداری نگران خدمات‌دهی به زائران باشد.»  این در حالی است که محمد غلامی با اشاره به تجربه‌های جهانی تأکید کرد با اجرای «من کارت» هزینه کمتری از مسافران نسبت به کشورهای همجوار ایران دریافت می‌شود. سرپرست سازمان اتوبوسرانی شهرداری مشهد گفت: «براساس تحقیقات ما در دنیا طرح fair usage policy (سیاست استفاده منصفانه) اجرا می‌شود. مثلا برای هر سفر 12هزار تومان بهای تمام‌شده مشخص می‌کنند و بعد به اقشار مختلف یارانه می‌دهند. یعنی اگر دانشجو کارت‌بلیت یک ماهه بگیرد، 70درصد مبلغ رایگان می‌شود. در استانبول، دوبی، کوالالامپور و به‌طور کلی در کشورهای اطراف ایران چنین طرحی اجرا می‌شود. این در حالی است که در مشهد مبلغی که از مسافران دریافت می‌شود، زیر 10درصد بهای تمام‌شده بلیت اتوبوس است. در واقع همین حالا با اجرای طرح «من کارت» در مشهد بهای تمام‌شده بلیت اتوبوس پایین‌تر از شهرهای کشورهای همجوار با ایران است.»