در میدان مشق

«آنتوان سوریوگین» عکاس معروف قاجار زمانی که عکس مراسم اعدام میرزا رضای کرمانی، قاتل شاه صاحبقران را ثبت کرد هیچ‌گاه فکر نمی‌کرد این عکس معروف‌ترین عکس دوران حضورش در ایران شود. آنتوان روسی به اهمیت اتفاقی که در میدان مشق تهران در سحرگاه چهارشنبه روزی از روزهای گرم تابستان در حال وقوع بود واقف بود برای همین طوری عکاسی کرد تا سایه خودش به همراه دوربین عکاسی در عکس نمایان شود و مهر نامش را نیز برعکس ثبت کرد. رئیس بریگاد قزاق ایران که طناب دار میرزا رضا کرمانی را کشیده است در خاطراتش می‌نویسد: «در شب ۳۱ ژانویه در میدان مشق داری برپا کردند. هیچ‌یک از ساکنان تهران حاضر نبودند تیر چوبه دار را تحویل نمایند. بالاخره یکی پیدا شد و در قبال ۲۵ تومان تیر لازم را شبانه تحویل داد.» درکتاب «خاطرات عین‌السلطنه» آمده: او با قوت قلب گفت مردم بدانید که من بابی نیستم و مسلمان خالصم. سپس خطاب به میرغضب گفت چوبه دار را به یادگار نگه‌ دارید، من آخرین نفر نیستم. بعد از این وی را اعدام کردند و جسدش برای عبرت سایرین، دو روز بالای دارماند.


سه‌قلوهای افسانه‌ای


برج‌های سه قلوی آ. اس پ، اکنون در ضلع غربی بزرگراه کردستان، شمال غربی محله یوسف‌آباد و جنوب محله شیراز فعلی و در محاصره انبوهی از خیابان‌ها، بزرگراه‌ها و برج‌ها قرار دارند. اما روزگاری نه چندان دور در اوایل دهه ۵۰، این برج‌ها از نخستین ساکنان زمین‌های اطراف بودند؛ روزگاری که نه خبری از بزرگراه‌ها و خیابان‌های شلوغ بود و نه برج‌های بلندمرتبه دیگر.عملیات ساخت این مجتمع‌های مسکونی از سال ۱۳۴۹ آغاز شد. ساخت این برج‌های سه قلو، در زمینی به مساحت ۱۱ هزار مترمربع تا سال ۱۳۵۴ طول کشید و پس از گذشت حدود ۵ دهه هنوز از برج‌های معروف پایتخت به شمار می‌روند. این مجموعه ۲۵۰ واحد آپارتمانی، ۱۲۰واحد ویلایی، ۱۴۰واحد تجاری و ۵۷۰ واحد انباری و پارکینگ دارد.

باغ منیرالسلطنه، تفرجگاه پولدارها

میدانی که این روزها به راسته فروش لوازم ورزشی معروف است در زمان قاجار از محله‌های اعیان‌نشین تهران بود و حتی نام امروزی‌اش منیریه هم برگرفته از باغ منیرالسلطنه، مادر کامران‌میرزا، پسر سوم ناصرالدین شاه قاجار است. در این منطقه باغی بزرگ بود که کل منطقه منیریه فعلی را دربرمی‌گرفت و تفرجگاه صاحب‌منصبان و متمولین آن دوران به‌حساب می‌آمد. اما این میدان چگونه به بورس لوازم ورزشی تبدیل شد؟ در کوچه‌ای در ضلع جنوبی این میدان باشگاه سعدیان فعال بود، باتوجه به اینکه در آن زمان بسیاری از افراد به باشگاه پولاد و باشگاه سعدیان می‌آمدند یکی  دو فروشگاه لوازم ورزشی‌ در این میدان پا گرفت و همین امر باعث شد که کم‌کم تعداد این فروشگاه‌ها بیشتر و بیشتر شود.

تاج‌گذاری تابستانی در برج‌بادگیرهای معرق

عمارت بادگیر کاخ گلستان، از بناهای تاریخی در قلب تهران است که به دستور فتحعلی‌شاه قاجار در سال ۱۱۹۲ شمسی ساخته شد. او آن را به ظل‌السلطان علیشاه میرزا، فرزند خود، بخشید و پس از او بنا به پسرش سیف‌الدوله میرزا، رسید. وجه تسمیه نام عمارت بادگیر، وجود چهار بادگیر است که در چهارگوشه عمارت قد علم کرده‌اند. در گذشته در بخش زیرین عمارت بادگیر، یک اتاق تابستانی بزرگ قرار داشته که با جریان باد چهار برج بادگیر و با کمک حوضخانه میانی که آب قنات شاهی در آن جاری بود، خنک می‌شد. به همین دلیل تاج‌گذاری مظفرالدین شاه در سال ۱۲۷۴ شمسی که مصادف با تابستان و گرمای شدید تهران بود در تالار همین عمارت روی تخت طاووس برگزار شد. فقط این برج‌بادگیرها در ایران با معرق تزیین شده است.



تماشاخانه صدساله لاله‌زار

یک قرن از راه‌اندازی تئاتر نصر تهران در خیابان لاله‌زار می‌گذرد. تئاتر نصر، ابتدا «تئاتر باقراُف» نام داشت. دلیلش هم به مالک اولیه آن یعنی مدیر «گراندهتل»، «آقاسیدنصرالله» معروف به «باقراُف» برمی‌گردد. چند سال بعد هم اسم «گراندهتل» را به‌خود گرفت و بعدتر هم «تماشاخانه تهران» نامیده شد؛ جایی که زمانی محل گذر مهم‌ترین هنرمندان ایران بود.  ناصر حبیبیان  و  محیا آقاحسینی  در کتاب «تماشاخانه‌های تهران از ۱۲۴۷ تا ۱۳۸۹» نوشته‌اند: «بعد از آغاز کار هنرستان هنرپیشگی، از اول دی‌ماه سال ۱۳۱۹ شمسی، این تالار که حدود ۶۰۰ نفر ظرفیت داشت توسط سیدعلی‌خان نصر، عنایت‌الله شیبانی و احمد دهقان، به نام تماشاخانه تهران افتتاح شد و بعد از مرمت سالن، اغلب شاگردان هنرستان هنرپیشگی در این تالار شروع به فعالیت کردند.» در این دوره، کارگردان‌هایی مانند نصر، رفیع حالتی، مهدی نامدار، علی دریابیگی، علی‌اصغر گرمسیری، فضل‌الله بایگان و استپانیان در تماشاخانه تهران فعالیت می‌کردند.