رئیس قوه قضاییه از بدو انتصاب به این مسئولیت خواهان سامان دادن به وضعیت کارشناسی پرونده‌های قضایی شد و بارها گلایه‌هایی را درباره بی‌مبنا بودن برخی کارشناسی‌ها و وارد شدن خسارت‌های زیاد از این ناحیه به مردم و بیت‌المال مطرح کرده بود. اکنون با گذشت نزدیک به 2سال از حضور رئیس جدید قوه قضاییه و تأکیدات وی در‌این‌باره، رویکردهای کارشناسی در این قوه به شکل محسوسی تغییر کرده است. تغییراتی که منجر به رضایت مردم و کارشناسان شده است. اما این موفقیت چگونه اتفاق افتاده است و نقش سامانه‌های هوشمند در این زمینه چه بوده است؟
هوش مصنوعی در قوه قضاییه
حذف مداخلات انسانی از برخی مراحل پرونده‌های قضایی عامل مهمی برای کاهش اطاله دادرسی و اتقان آرا و تحقق عدالت قضایی است. اکنون دستگاه قضا با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین توانسته است مداخلات انسانی را با استفاده از هوش مصنوعی به حداقل ممکن برساند.
معضل جدی قوه؛ اختلاف در کارشناسی‌ها
رئیس قوه قضاییه درنشست با اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس در7شهریور 1401وجود تناقضات و اختلافات در کارشناسی برخی پرونده‌ها که از علل اطاله دادرسی و تحمیل هزینه به مردم و دادخواهان محسوب می‌شود را به‌عنوان یکی از معضلات قوه قضاییه معرفی کرد.
لزوم ساماندهی کارشناسی‌های قضایی
محسنی اژه‌ای 19آبان 1401در دیدار با صنعتگران، تولیدکنندگان و کارآفرینان خراسان جنوبی از همکاری دولت، مجلس و قوه قضاییه برای ساماندهی کارشناسی‌های قضایی خبر داد و بر اصلاح روندهایی که منجر به اطاله دادرسی و تضییع حقوق مردم در این بخش می‌شود تأکید کرد.
بهره‌برداری از سامانه هوشمند ارجاع
رئیس قوه قضاییه 14دی‌ماه 1401در بازدید میدانی از مرکز آمار و فناوری اطلاعات قوه‌قضاییه خواستار تکمیل سامانه‌های ناظر برساماندهی فرایند کارشناسی‌های قضایی برای رفع اطاله در رسیدگی‌ها شد. پس از تأکیدات انجام شده، سامانه ارجاع هوشمند به کارشناس، راه‌اندازی و مورد بهره‌برداری قرار گرفت.
مزیت‌های سامانه ارجاع هوشمند
کاهش اطاله دادرسی، اتقان آرای قضایی، حذف مداخلات انسانی، کارشناسی‌های تخصصی و دقیق، ارائه اطلاعات دقیق به قاضی برای صدور رأی عادلانه با هدف استحکام در انشای رأی و مبنای حقوقی رأی صادر شده از سوی قاضی، جلوگیری از بروز تأخیر در ارائه نظریه کارشناسی به قاضی ازجمله مزیت‌های این سامانه است.
حذف گلوگاه فساد در کارشناسی‌ها
حذف مداخلات انسانی در انتخاب کارشناسان از بروز بسیاری از آلودگی‌ها، کجروی‌ها و فساد در این حوزه جلوگیری می‌کند. در این روند، هرگونه خطای کارشناسی در بدو وقوع شناسایی می‌شود. در این روند افراد متخلف به سرعت شناسایی و از فعالیت آنان جلوگیری می‌شود.
جلوگیری از تضییع حقوق کارشناسان
در گذشته ارائه پرونده به کارشناسان براساس نوبت‌بندی خاصی نبوده است و به این دلیل عدالت درتقسیم پرونده کارشناسی میان کارشناسان رعایت نمی‌شد. با راه‌اندازی سیستم هوشمند‌سازی ارجاع به کارشناس، عدالت درتقسیم پرونده‌ها میان کارشناسان رعایت شده است.
تخصصی شدن کارشناسی‌ها
سامانه ارجاع قادر است 93رشته کارشناسی را پوشش دهد. از این‌رو، پرونده‌ها برای کارشناسی صرفا در اختیار کارشناسان خبره و متخصص در آن حوزه قرار می‌گیرد و از ازجاع پرونده به کارشناسان غیرتخصصی جلوگیری می‌شود. علاوه براین، سامانه پرونده را به کارشناسانی که پرونده‌ای در دست ندارند و فرصت کافی کارشناسی دارند ارجاع می‌کند.
امتیاز بیشتر؛ کار بیشتر
در گذشته ارجاع کار کارشناسی به کارشناسان براساس شهرت افراد بود اما، برای جلوگیری از ایجاد فضای غیرشفاف هر کارشناسی با درنظر گرفتن شاخص‌هایی مانند رضایت طرفین، زمان رسیدگی به پرونده، نبود نیاز برای ارجاع به کارشناس دیگر، حضور بموقع در مراحل دادرسی از سوی سامانه رتبه‌بندی و براساس رتبه بهتر، کارشناسی بیشتری به فرد ارجاع می‌شود.
پایان ماجرای کارشناس پروازی
معضل کارشناسان پروازی که از استانی به استان دیگر برای کارشناسی سفر می‌کردند و روند کارشناسی آنان با خطای زیادی همراه بود درسیستم ارجاع هوشمند برطرف شده است. فعالیت کارشناسان در این سامانه براساس 3صلاحیت استانی، شهرستانی و حوزه قضایی محدود شده است و کارشناسان تنها در محدوده‌های تعیین شده امکان فعالیت دارند.
یک هوشمند‌سازی ساده!
در همینه زمینه :
