توفان ریزگرد در سیستان و بلوچستان

آزاده سلطانی؛ روزنامه‌نگار

درحالی‌که زابل لقب گرم‌ترین شهر زمین با گرمای بیش‌ از ۵۳ درجه را گرفته، وزش باد شدید همراه با گرد و خاک را نیز باید به گرما اضافه کرد.
به گزارش همشهری، رئیس گروه پیش‌بینی و هشدار هواشناسی سیستان و بلوچستان از وزش باد شدید همراه با گرد و خاک با شدت بیشتر در نیمه شمالی تا دوشنبه هفته جاری خبر می‌دهد.
علی ملاشاهی می‌گوید: «در این چند روز سرعت وزش باد به حدود ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت خواهد رسید که علاوه بر افزایش ذرات معلق در هوای منطقه، کاهش دما را به
 همراه دارد.»
در زمان توفان در جاده‌های ارتباطی روستایی و مرزی منطقه سیستان کاهش دید سبب کندی عبور و مرور می‌شود. علی ملاشاهی ادامه می‌دهد: «تا روز دوشنبه در مناطق مرکزی و جنوبی سیستان و بلوچستان برخی ساعات وزش باد و افزایش غبار پیش‌بینی می‌شود.»
محسن حیدری، مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان وزش باد شدید روز گذشته (3تیر) را تا بیشینه ۱۰۱ کیلومتر بر ساعت عنوان می‌کند و می‌گوید: «در پی گردوغبار حاصل از وزش باد شدید، شعاع دید افقی در منطقه فرودگاهی به 1200متر کاهش یافت.» 
در شهرستان «زهک» سیستان و بلوچستان هم بیشینه‌ سرعت باد به ۷۶ کیلومتر بر ساعت رسید و دید افقی در ایستگاه هواشناسی این شهر تا ۶۰۰ متر کاهش یافت.

ممنوعیت تردد غیرضروری 
توفان و ریزگرد از آخر هفته گذشته در 5 شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز واقع در شمال سیستان و بلوچستان آغاز و به‌گفته مدیرکل ستاد بحران سیستان و بلوچستان تا دیروز (3تیر) گزارشی از خسارات وارد شده در پی ‌ وقوع توفان گرد و خاک و پراکنده شدن ریزگرد گزارش نشده است، اما ۱۷۲ نفر از مردم منطقه سیستان راهی بیمارستان شده‌اند.
مجید محبی در توضیح بیشتر می‌گوید: «در مجموع ۱۴۶ نفر به‌صورت سرپایی از خدمات درمانی بهره‌مند و از بیمارستان مرخص شدند و ۲۶ نفر همچنان بستری هستند.» 
توصیه می‌شود در زمان توفان افراد به‌ویژه کسانی که بیماری‌های قلبی و تنفسی دارند از تردد غیرضروری در فضای باز خودداری کنند.

بادهای موسمی 
بادهای موسمی ۱۲۰ روزه از زمان شکل‌گیری سیستان در شمال سیستان و بلوچستان با این منطقه همزاد بوده و هر سال با آغاز آن در اوایل تابستان مردم منطقه شاهد گردوغبار و آلودگی هوا بعضا تا چند برابر حد استاندارد نیز هستند. این بادها اقتضای طبیعت منطقه است و وزیدن آن به‌صورت طبیعی دمای هوا را کاهش می‌دهد اما به سبب خشک شدن تالاب بین‌المللی هامون گاه با وزش شدید بادهای ۱۲۰ روزه دمای هوا در منطقه سیستان تا میزان زیادی افزایش می‌یابد. سیستان با 5 شهرستان زابل، هیرمند، زهک، نیمروز و هامون در شمال سیستان و بلوچستان واقع شده است.
ویژگی‌های توپوگرافی نوار غرب افغانستان و شرق ایران در شکل‌گیری این پهنه بادی وسیع تأثیر زیادی دارد به‌طوری که این شرایط سبب شده تا هسته وزش بادهای شدید آن به‌صورت کانالی از شمال شرق به جنوب شرق ایران جریان یابد. این شرایط با وجود دشت بودن منطقه، نبود عوارض طبیعی مانند کوه و شیب ملایم زمین سبب می‌شود تا وزش این بادها منطقه سیستان را به یک کانون مملو از بحران‌های اقلیمی تبدیل کنند.
به‌گفته مدیرکل هواشناسی سیستان و بلوچستان، تعداد روزهای با سرعت باد بیشتر و مساوی ۵۴کیلومتر در سال ۱۴۰۱برای منطقه سیستان ۲۱۰روز بوده که نسبت به سال ۱۴۰۰، ۱۶روز کاهش و نسبت به بلندمدت ۹۲ روز افزایش داشته است.

حل معضل ریزگرد در اولویت باشد
نماینده شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، نیمروز و هامون درباره وزش بادهای ۱۲۰ روزه و مشکلاتی که برای اهالی آن منطقه ایجاد کرده است، می‌گوید: «مسئله ریزگردهای ناشی از بادهای۱۲۰ روزه سیستان باید طی سال‌های گذشته مورد بررسی قرار گرفته و حل می‌شد تا شاهد گستردگی آن در کل کشور نباشیم، اما چون در گذشته اولویت‌های دیگری نسبت به حل معضل ریزگردها وجود داشته این مسئله مغفول مانده است.»
به‌گفته محمد سرگزی، حل مسئله ریزگردهای استان‌های مرزی همچون سیستان و خوزستان در اولویت مسئولان گذشته نبوده است که امروز این گردوغبار از مرزها عبور کرده و تا مرکز کشور و پایتخت هم رسیده و به معضل ملی تبدیل شده است.
وی با هشدار نسبت به افزایش مهاجرت ‌ساکنان استان‌های مرزی به مرکز کشور، تأکید می‌کند: «مهاجرت و خالی از سکنه شدن استان‌های مرزی همچون سیستان و خوزستان از نتایج بی‌توجهی به طغیان ریزگردها در این استان‌های مرزی است که پیامدهای شدید امنیتی در استان‌های مذکور و سایر استان‌های کشور را به همراه داشته است.»