چگونه برای اوقات خود برنامه‌ریزی کنیم؟
رؤیایت را به واقعیت تبدیل کن!
شهره کیانوش‌راد- روزنامه‌نگار
«کلافه‌ایم از این همه کلاس‌های آموزشی و ورزشی و... اصلاً از هر چه برنامه‌های اوقات فراغت است خسته و دل‌زده شده‌ایم. گاهی وقت کم می‌آوریم و گاهی هم حوصله‌ی انجام هیچ کاری را نداریم. نمی‌دانیم برای رسیدن به هدفی که در سر داریم چه راهی را باید انتخاب کنیم؟» این‌ها می‌تواند دغدغه‌ی بسیاری از نوجوانان باشد و می‌تواند شما را کلافه و سردرگم کند. بهتر است بدانید داشتن یک برنامه‌ی منظم، شما را از سردرگمی نجات می‌دهد و اعتماد به‌نفس شما را بالا می‌برد تا بتوانید رؤیاهایتان را به واقعیت تبدیل کنید. اما برای استفاده از اوقاتمان چگونه برنامه‌ریزی کنیم که بتوانیم هم توانایی و مهارت‌های فردی و اجتماعی خود را بالا ببریم و هم به تفریح و سرگرمی‌هایی که دلمان می‌خواهد برسیم؟ دکتر«فهیمه‌مردان»، نوروتراپیست ، روان‌شناس و مشاوره نوجوانان، معتقد است مدیریت زمان و برنامه‌ریزی، مهم‌ترین عامل برای ایجاد انگیزه و استفاده از اوقات دوران نوجوانی است. او می‌گوید: «با خود‌باوری و بالابردن مهارت‌های زندگی می‌توان به بهترین وجه از زمان خود استفاده کرد.» با فهیمه مردان، درباره‌ی چگونگی مدیریت زمان و برنامه‌ریزی در دوران نوجوانی گفت‌وگو کردیم و او، راهکارهایی برای رسیدن به اهداف و تحقق رؤیاهای دوران نوجوانی به ما ارائه داد.
خودتان بخوانید
داشتن دفترچه و مکتوب‌کردن برنامه‌ها به شما کمک می‌کند تا طبق زمان‌بندی‌ای که درنظر گرفته‌اید، برای رسیدن به اهداف تعیین‌شده تلاش کنید. برای مثال اگر می‌خواهید در بلندمدت فوتبالیست مشهوری شوید، برای خود زمانی را مشخص می‌کنید تا با شرکت در یک دوره‌ی آموزشی، مهارت خود را در فوتبال افزایش دهید. عضویت در باشگاهی که دوست دارید، تقویت مهارت و آموزش اصول فنی از اهداف کوتاه‌مدت است که طبق زمان‌بندی برای رسیدن به آن تلاش خواهید کرد.
اگر با برنامه‌ریزی و بعد از زمانی که مشخص کرده بودید، توانستید کتاب مورد نظرتان را بخوانید، به مهارت در ورزش دلخواهتان برسید یا یک عادت و رفتار غلط را کنار بگذارید، به‌خودتان جایزه بدهید! لازم نیست جایزه، چیزهای گران‌قیمت باشد؛ خوردن بستنی با دوستان، خریدن خوراکی دل‌خواه و یا هر جایزه‌ی دیگری که حالتان را خوب می‌کند و از داشتن یا انجام آن لذت می‌برید.
خودتان را با هیچ‌کس مقایسه نکنید. شما اهدافتان را براساس علاقه و توانمندی‌هایتان انتخاب کرده‌اید و برای رسیدن به آن تلاش کرده‌اید. خودتان را ارزیابی کنید تا متوجه شوید چه‌قدر در ارزش‌های مدنظرتان پیشرفت کرده‌اید. در دفترچه‌ی خود بنویسید که امروز به نسبت هفته یا ماه قبل چه‌قدر پیشرفت داشته‌اید و تا چه اندازه به اهدف تعیین‌شده، رسیده‌اید.
داشتن تمرکز برای درس خواندن یا فعالیت‌های ورزشی مهم است. عوامل مزاحم را تا حد امکان از خودتان دور کنید. صدای زیاد تلویزیون، سر و صدای خیابان، بی‌نظمی اتاق، نداشتن تهویه‌ی محلی که ورزش می‌کنید و... می‌تواند تمرکز شما را کم کند. اما اگر با حذف عوامل مزاحم باز هم ذهنتان آشفته است و نمی‌توانید تمرکز کنید، بهتر است با یک مشاور صحبت کنید تا راهکارهایی برای تمرکز بیش‌تر به شما ارائه دهد.
زمان‌بندی برای فعالیت‌ها و برنامه‌هایی که مدنظر دارید به شما کمک می‌کند تا زمان خود را مدیریت کنید. یادتان باشد حتماً مراقب تغذیه‌ی خود در سن نوجوانی باشید. خواب به‌موقع، بازی‌های فکری و ورزش‌هایی مانند شطرنج می‌تواند خستگی شما را رفع و تمرکز شما را بیش‌تر کند.
والدین بخوانند
مهارت‌هایی را به فرزندانتان آموزش دهید که به آن علاقه دارند. به آن‌ها بیاموزید که بتوانند انتخاب‌های درستی داشته باشند.
با دادن آگاهی لازم، دانش و مهارت فرزندان دختر و پسر خود را ارتقا دهید تا در انتخاب دوست، دچار مشکل نشوند.
اجازه دهید فرزندانتان، خودشان رشته‌ی تحصیلی، ورزش یا هنر مورد علاقه‌ی خود را انتخاب کنند. می‌توانید در این زمینه از متخصصان استعدادیابی استفاده کنید.
نوجوانان را در تصمیم‌گیری برای برنامه‌های خانوادگی مشارکت دهید.
به هیچ عنوان فرزندتان را با دیگر هم‌سن و سالان مقایسه نکنید.
ثبت‌نام در کلاس‌های مختلف می‌تواند تمرکز فرزندان را برای رسیدن به اهدافشان از بین ببرد.
توجه به مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های ده‌گانه، حل مسئله، تاب‌آوری، کنترل خشم و هیجانات و خودآگاهی
تفکر اعتقادی، تصمیم‌گیری مدیریت استرس و...
پدر و مادر باید روی این مسائل کار کنند. هر وقت این مهارت‌ها را بلد باشند، می‌دانند چگونه بر هیجان‌ها غلبه کنند، تصمیم‌گیری‌های درست انجام می‌دهند و در انتخاب دوست و ارتباط با جنس مخالف چگونه باشند.
هویت نوجوان در حال شکل‌گیری است. گذر از کودکی به نوجوانی مثل گذر از روی پل و جریان شدید آب است که فرد باید از آن‌جا عبور کند.
یادگیری مهارت‌ها، به شما در برنامه‌ریزی کمک می‌کند. بهتر است با حضور در دوره‌های کوتاه آموزشی، اصول ده گانه‌ی مهارت‌های فردی را آموزش ببینید. این مهارت‌ها به شما کمک می‌کند تا بدانید چگونه انتخاب‌های درستی در زندگی داشته باشید و برای رسیدن به آن، برنامه‌ریزی کنید.
3اولویت زندگی خود را مشخص و آن‌ها را شماره‌گذاری کنید. این اولویت‌ها می‌تواند شامل شغلی که می‌خواهید داشته باشید، ارزش‌های اخلاقی و تفریح و سرگرمی باشد.
یکی از راه‌های دانستن ارزش‌ها این است که از خودت بپرسی چه نوع فعالیتی حال تو را خوب می‌کند و به تو انرژی می‌دهد. از خودت چه انتظاری داری و قرار است تا 5سال آینده به چه هدفی برسی؟ آیا حاضری حتی اگر خسته باشی قید خواب و تفریح را بز‌نی؟ آیا حاضری برای آن هزینه کنی و بخش زیادی از وقتت به را به آن اختصاص دهی؟
یک‌سری هدف‌گذاری کنید؛ بلندمدت، میان‌مدت و کوتاه‌مدت
هدف‌های خود را دسته‌بندی کن. اهداف کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت موجب می‌شود که بدانی برای هر کدام از ارزش‌ها و اهدافت چه برنامه‌ای باید داشته باشی. برای مثال اگر قصد داری در آینده پزشک یا فوتبالیست مشهوری شوی، باید برنامه‌ریزی خود را در سه مقطع کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت دسته‌بندی کنی. برای مثال اگر دوست داری در بلندمدت پزشک شوی باید دروس تجربی مانند زیست‌شناسی خود را تقویت کنی، بعد برای شرکت در کنکور، خود را آماده کنی و بعد از آن با ورود به دانشگاه و تحصیل در رشته‌ی مورد نظر به هدفی که می‌خواهی برسی.
عزت نفس و اعتماد به‌نفس خود را بالا ببر. حتماً می‌پرسید‌ی فرق این دو چیست و چگونه باید این کار را کرد؟ برای این‌که این دوتا را از هم متمایز کنی و فرقشان را بدانی، لازم است ابتدا با تفاوت آن‌ها آشنا شوی. عزت‌نفس یعنی من خودم و توانایی‌هایم را دوست دارم و برای خودم ارزش قائلم. به همین دلیل به‌دنبال کسب مهارت‌هایی می‌روم که به رشد فردی و اجتماعی من کمک کند. اکنون که مهارتی کسب کردم، با اعتماد به نفس می‌توانم ابراز وجود کنم و درصورت لزوم، مهارت خود را بدون هیچ‌گونه ترس و اضطرابی ارائه دهم و در میان جمع با اعتماد به نفس کامل درباره ی مهارتی که دارم، صحبت کنم.
