پروژه غنی‌سازی میراث تهران
گفت‌وگو با اعضای کمیسیون فرهنگی شورای شهر درباره بازسازی و تغییر کاربری خانه‌های مشاهیر
محمود مولایی:
بعد از افتتاح خانه‌موزه جلال آل‌احمد و سیمین دانشور، اکنون نوبت به راه‌اندازی موزه نقاشی‌های ایران درودی رسیده است. البته موضوع اختصاص موزه‌ای به کارهای درودی ـ نقاش برجسته ایرانی ـ در سال95 مطرح شد اما با روی‌کارآمدن شورای پنجم شهر تهران و تغییرات در مدیریت شهری، این پروسه روند بهتری پیدا کرده است. در روزهای گذشته شورای شهر تهران مجوز واگذاری حق بهره‌برداری از قطعه زمینی در محله یوسف‌آباد در منطقه۶ را به‌منظور احداث موزه ایران درودی صادر کرد؛ بدین‌ترتیب، این نقاش بزرگ ایرانی حالا می‌تواند بیشتر از قبل به سرانجام موزه نقاشی‌هایش امیدوار باشد. محمدجواد حق‌شناس ـ رئیس کمیسیون فرهنگی‌اجتماعی شورای شهر ـ در این رابطه به همشهری می‌گوید: «خانم درودی به‌عنوان یک نقاش شناخته‌شده، چند سال پیش مذاکراتی را با شهرداری شروع کرده بود. خانم درودی پیگیر این موضوع بود که بتواند یک موزه از آثار خود داشته باشد و به این منظور از شهرداری درخواست مشارکت کرده بود. شهرداری با اختصاص زمینی برای شکل‌گرفتن این موزه، مشارکت خود را نشان داد و خانم درودی هم اعلام کرد که با هزینه شخصی خود بنای این موزه را خواهد ساخت. این خانه‌موزه بر اساس طراحی‌های شکل‌گرفته، می‌تواند بعدا تبدیل به یک مرکز فرهنگی شود و آثار هنری ایشان در آنجا به نمایش درآید». عضو شورای شهر ادامه می‌دهد: «در دوره قبلی شهردار تهران نتوانستند زمینه واگذاری قطعه‌زمینی به خانم درودی را فراهم کنند و همه‌‌چیز به اعضای شورای پنجم و شهردار جدید موکول شد. در این دوره این طرح به صحن شورا آمد و بعد از تصویب قرار شد در شمال منطقه6 و خیابان اسدآبادی 2قطعه زمین در اختیار خانم درودی قرار بگیرد».
رویکرد فرهنگی شهرداری و شورا
با روی‌کارآمدن شورای پنجم به نظر می‌رسد که اعضا در بخش فرهنگی، رویکرد جدیدی اتخاذ کرده‌اند. کمیسیون فرهنگی‌اجتماعی شورای شهر در مدت کوتاه فعالیت خود تلاش‌های بسیاری برای قدردانی از مشاهیر و مفاخر تهران انجام داده است؛ چنان که به نظر می‌رسد این کمیسیون با رویکرد پاسداشت مشاهیر و مفاخر، قرار است یادگارهایی به‌یادماندنی در این زمینه به جای بگذارد. حسن خلیل‌آبادی ـ عضو کمیسیون فرهنگی‌اجتماعی ـ به همشهری می‌گوید: «مشاهیر و مفاخر جامعه جزو هویت فرهنگی ما به حساب می‌آیند. در دنیا امروز خانه‌موزه‌ها و حتی موزه‌های هنری را ایجاد می‌کنند و به‌شدت از آنها محافظت می‌شود. ما هم در کشورمان مفاخر و مشاهیر زیادی داریم که خوشبختانه بیشتر این افراد در تهران بوده‌اند یا در این شهر زندگی کرده‌اند؛ لذا شهرداری و شورای شهر تهران در این زمینه کار بسیار حساس و گسترده‌ای دارند».
ولی‌الله شجاع‌پوریان ـ معاون امور فرهنگی و اجتماعی شهرداری تهران ـ در روزهای قبل گفته بود که یکی از رویکردهای اصلی مدیریت شهری جدید و اعضای شورای شهر توجه به موضوعات فرهنگی و به‌ویژه پاسداشت چهره‌های هنری و فرهنگی است. او یادآور شده بود: «این رویکرد هم در میان اعضای شورا محسوس است و هم مدیریت شهری بر آن تأکید دارد. در این راستا اولویت ما خرید و تملک منازل تاریخی و خانه‌های شخصیت‌های مهم تهران به‌ویژه از دوران مشروطه به بعد است که به‌صورت جدی در حال دنبال‌کردن آن هستیم. با مشورت اعضای کمیسیون فرهنگی شورا چند خانه شناسایی شده‌اند که مشغول بررسی و رایزنی هستیم». بدین‌ترتیب، قرار است فضاهای فرهنگی شهرداری در اختیار هنرمندان و مشاهیر ایران قرار بگیرد تا شهروندان از این آثار بهره‌مند شوند.
حق‌شناس با تأکید روی این موضوع عنوان می‌کند: «به نظر من، حفظ این آثار نیاز به یک عزم جدی دارد چون تملک این خانه‌ها و تبدیل و اداره آن نیاز به سرمایه هنگفتی دارد و بودجه قابل‌توجهی می‌خواهد. فعلا با توجه به مشکلات مالی و بدهی‌های به‌جامانده از دوره قبلی شهرداری، ما نمی‌توانیم به طور وسیع در این حوزه سرمایه‌گذاری کنیم». خلیل‌آبادی نیز می‌گوید: «چندین خانه‌موزه تحت نظر شهرداری هستند؛ مانند خانه‌موزه شهید بهشتی، دکتر شریعتی، استاد مطهری، آیت‌الله طالقانی، دکتر محمد معین و... . البته اینها زیر نظر سازمان فرهنگی‌هنری شهرداری هستند و ما هم از این خانه‌ها بازدید و سرکشی کرده‌ایم». او درباره اینکه مانع بزرگ در مورد راه‌اندازی خانه‌موزه‌های مشاهیر و مفاخر در تهران چیست، تأکید می‌کند: «بزرگ‌ترین مانع حفظ آثار، این است که امکانات مالی ما کم است. این البته جزو وظایف شهرداری هم نیست؛ ما داریم کاری فوق‌العاده انجام می‌دهیم. سازمان میراث فرهنگی، سازمان اوقاف، وزارت ارشاد و... باید در این کار به ما کمک کنند اما ما کمتر حمایت آنها را داریم. در راستای حفظ هویت فرهنگی کشور و تهران امیدوار هستیم که این خانه‌موزه‌ها را توسعه دهیم». به گفته خلیل‌آبادی، امسال به دلیل مشکلات مالی شهرداری، حدود 700میلیون تومان به خانه‌های مشاهیر اختصاص یافته است. او تأکید می‌کند: «البته ما مبالغ زیادی را صرف خانه‌موزه‌هایی که از قبل طراحی شده‌اند، کرده‌ایم اما درعین‌حال امیدوار هستیم که این بودجه در سال‌های آینده افزایش پیدا کند».
خرید خانه نیما یوشیج در دستور کار شهرداری قرار دارد که البته هنوز مذاکره با مالک خانه به نتیجه نرسیده است. حق‌شناس تأکید می‌کند: «خانه‌های تاریخی به‌عنوان یکی از سرمایه‌های ملی ما روزبه‌روز با خطر روبه‌رو می‌شوند. اگر آمار خانه‌های تاریخی را داشته باشیم و با امروز مقایسه کنیم، می‌بینیم که درصدی از این بناها متأسفانه با مشکل جدی روبه‌رو شده، خراب شده‌اند یا اینکه توسط وراث یا خریدارانی که به قصد سوددهی، خانه‌های تاریخی را خریداری می‌کنند، به مکان‌های تجاری تبدیل شده‌اند. شهر متأسفانه از نعمت برخی از این خانه‌ها محروم شده است».
