تلاش برای ارتقای جایگاه صادرات فناوری ایران

مرکز پژوهش‌های مجلس، روند توسعه فناوری‌های متوسط و پیشرفته و جایگاه ایران در جهان را طی سال‌های ۱۳۶۹ تا ۱۳۹۹ مورد بررسی قرار داده است. به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، نتیجه این بررسی نشان داد که جایگاه ایران در شاخص‌های فناوری مناسب نیست. مرکز پژوهش‌ها راه‌حل پیشرفت کشور در این مسیر را ورود سیاستگذاران برای نقش‌آفرینی جدی در صادرات غیرنفتی در اقتصاد کشور دانست. بهبود شاخص شدت صنعتی‌شدن، نیازمند شناسایی ظرفیت‌های هر حوزه صنعتی برای به‌روزرسانی و ایجاد تحول در ساخت و تولید است. بررسی دقیق ظرفیت‌های فناورانه موجود یا قابل انتقال در هر صنعت نیز از دیگر موارد راهگشا در این مسیر است.
مرکز پژوهش‌ها همچنین برای بهبود و ارتقای جایگاه صادرات فناورانه پیشنهاد دیگری دارد. ارتقای کیفیت و استاندارد محصولات فناورانه صادراتی، شناسایی بازارهای هدف صادراتی و تمرکز بر محصولات فناورانه قابل صادرات در کنار رفع موانع کلان اقتصادی، از دیگر مسائلی هستند که نیازمند توجه بیشتری از جانب مسئولان مربوطه است. طبق بررسی‌ها و گزارش این مرکز بیش از ۱۰سال است که رشد ارزش‌افزوده سرانه تولیدات با فناوری پیشرفته در کشور متوقف شده است و فقط ۳۳درصد از صادرات صنعتی ایران را محصولات با فناوری متوسط و پیشرفته تشکیل می‌دهد. ایران در سال1399 در شاخص سهم صادرات تولیدات با فناوری متوسط و پیشرفته از صادرات صنعتی، رتبه73 را در میان ۱۵۴کشور از آن خود کرد. این درحالی است که کشورهایی مانند ترکیه با رتبه۵۵ و هندوستان با رتبه۶۱ در جایگاه بهتری نسبت به ایران قرار دارند.
در سال1399 بیش از ۵۴درصد از صادرات صنعتی ایران، محصولات خام و نیمه‌خام بوده است. این درحالی است که تنها حدود 0.5درصد از صادرات صنعتی ایران متعلق به محصولاتی با فناوری‌های پیشرفته و ۳۲.۵درصد آن نیز متعلق به محصولاتی با فناوری‌های متوسط است. بنابراین می‌توان گفت فناوری‌های پیشرفته سهم چندانی از صادرات کشور ندارند. همچنین جایگاه ایران در سال1399 در شاخص کیفیت صادرات صنعتی، رتبه نودودوم بین ۱۵۴کشور است. در این شاخص نیز کشورهای ترکیه با رتبه۴۲ و هندوستان با رتبه۴۷ در جایگاه بهتری قرار دارند.