ایران چه زمانی عضو رسمی پیمان شانگهای می‌شود؟
نشست سازمان شانگهای در 2022میلادی یکی از رویدادهایی بود که در عرصه جهانی هیاهوی زیادی به پا کرد. علاوه بر حضور روسیه در این نشست پس از آغاز جنگ اوکراین، یکی دیگر از دلایل اهمیت آن پذیرفته شدن درخواست عضویت دائم جمهوری اسلامی ایران در این سازمان بود. این اعلام عضویت از قضا توسط نخست‌وزیر ازبکستان به‌عنوان میزبان نشست انجام شد، کشوری که پیش‌تر از مخالفان پیوستن تهران به سازمان شانگهای بود.
به‌رغم گذشت یک سال از انتشار خبر پذیرفته شدن عضویت ایران، طولانی شدن فرایند امضای نهایی این عضویت باعث برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر احتمال تبلیغاتی بودن این اقدام شده است؛ غافل از اینکه طی کردن مراحل اداری آیین‌نامه داخلی سازمان همکاری شانگهای نیز پروسه‌ای فنی و طولانی است. نمونه آن هم تجربه پیوستن هند و پاکستان به این سازمان است. پذیرش عضویت دائمی دهلی‌نو و اسلام‌آباد گرچه در سال 2015میلادی به‌طور رسمی اعلام شد اما سال ۲۰۱۷ بود که عضویت آنان رسمی و نهایی شد.
یکی از نکات مهم این است که برای پذیرش عضو جدید در سازمان شانگهای باید همه اعضا موافق باشند. مثلا در سال‌های 2006و 2016یکی از دلایل رد درخواست ایران مخالفت برخی کشورها چون ازبکستان بود. از جهت اداری و حقوقی نیز باید شرایط و مقررات دوجانبه میان سازمان و کشور متقاضی عضویت فراهم و حدود ۲۸ سند حقوقی میان طرفین امضا شود. بر این اساس، تجربه نشان داده که عضویت نهایی ممکن است حداقل 2 تا 3 سال زمان ببرد.
شانگهای از نظر داخلی، ساختاری پیچیده دارد و هدف اصلی تشکیل آن با توجه به ایفای نقش اصلی روسیه و چین، برقراری موازنه در برابر نفوذ آمریکا و پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) در منطقه بود و اینکه گرچه هنوز یک معاهده دفاعی چندجانبه به‌شمار نمی‌رود اما توانسته در بسیاری از معادلات منطقه‌ای و جهانی نقش مؤثری ایفا کند که اهمیت این سازمان را نشان می‌دهد.
سازمان شانگهای در سال ۲۰۰۱ با هدف همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی از سوی رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان تشکیل شد. مغولستان، پاکستان، هند و بلاروس بعدها به این سازمان پیوستند. ۶ کشور آذربایجان، ارمنستان، پادشاهی کامبوج، نپال، ترکیه و سریلانکا نیز از شرکای گفت‌وگوی این سازمان به شمار می‌روند. بسیاری بر این باورند که حضور ایران به‌عنوان عضو دائم در این سازمان با توجه به فعالیت‌ها و همکاری‌های گسترده اعضای آن در حوزه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی، بازرگانی، پولی - بانکی، انرژی و فرهنگی، به‌طور قطع فضای مناسب‌تری را برای تعاملات بین‌المللی کشورمان فراهم خواهد آورد.
با این وصف، تاریخ دقیق پیوستن ایران به این پیمان به‌صورت رسمی اعلام شده است. طبق گفته «بختیار حکیموف» نماینده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در امور سازمان همکاری شانگهای، ورود ایران به این سازمان اقتصادی به‌عنوان یک عضو کامل یکی از تصمیم‌های اصلی در نشست بعدی در دهلی‌نو است. این نشست در 13تیرماه برگزار خواهد شد.
