آپشن یا باتلاق؟

آنچه در قرارداد خیلی از ستاره‌ها و حتی مهره‌های معمولی لیگ برتر به‌شدت جلب توجه می‌کند، آپشن‌های قرارداد است. به‌نظر می‌رسد فوتبال ایران خودش نوع تازه‌ای از آپشن‌های قرارداد را «اختراع» کرده که در همه دنیا بی‌نظیر و بی‌سابقه به‌نظر می‌رسند. این آپشن‌ها از چه زمانی در فوتبال ایران باب شدند؟ چرا تلاشی برای جلوگیری از آنها صورت نمی‌گیرد؟ عجیب‌ترین آپشن‌ها در قرارداد بازیکن‌های ایرانی چه چیزهایی هستند؟ آیا این مدل از آپشن در فوتبال اروپا نیز وجود دارد؟ به‌نظر می‌رسد این ماجرا به مرور زمان به یک مسئله بسیار جدی برای لیگ برتر ایران تبدیل شده است.

  آپشن؛ قراردادی در دل قرارداد
به‌نظر می‌رسد آپشن قرارداد درحقیقت خودش یک قرارداد پنهان است. با توجه به اینکه در چند سال گذشته حساسیت‌هایی در مورد رقم قرارداد ستاره‌ها به‌وجود آمده، این آپشن‌ها در حقیقت راهی برای کمتر جلوه‌دادن رقم قرارداد هستند. برای مثال قرارداد بیرانوند با پرسپولیس 12میلیارد تومان است اما در حقیقت این قرارداد با آپشن‌های بسیار ساده‌ای که در آن گنجانده شده به 18میلیارد تومان می‌رسد؛ آپشن خودش 50درصد رقم قرارداد است! منظور از آپشن ساده چیست؟ مثلا بازی در 50درصد نبردهای فصل. خب معلوم است گلری مثل بیرانوند در 50درصد بازی‌های فصل به میدان می‌رود؛ یعنی فقط این بند در قرارداد گنجانده شده تا رقم بیشتری به این سنگربان تعلق بگیرد. جالب اینکه در فوتبال ایران بازیکنان برای قهرمانی لیگ و بردن بازی‌های حساس، پاداش جداگانه دریافت می‌کنند و همزمان در قراردادشان نیز بندی برای جایزه گرفتن درصورت قهرمانی وجود دارد. اگر این بند در قرارداد گنجانده شده، دیگر آپشن برای چیست؟ اگر آپشن برای بازیکنان لحاظ شده، دیگر پاداش برای چیست؟

  رضایت «زودرس» مدیرعامل
بندهای جالب‌تری هم در بین آپشن‌های قرارداد دیده می‌شود؛ مثلا رضایت مدیرعامل! آیا در فوتبال ایران مدیرعاملی هم وجود دارد که بتواند نارضایتی‌اش از عملکرد یک بازیکن را در قرارداد لحاظ کند؟ آیا این بند برای این درنظر گرفته شده که بازیکنان در طول فصل مدام مشغول تعریف و تمجید از عملکرد مدیرعامل تیم شوند؟ اصلا مدیرعامل تا پایان فصل صبر می‌کند که این بند را فعال کند یا از همان شروع فصل متوجه رضایتش از بازیکن می‌شود؟ معلوم است که بندی شبیه به این نیز اصلا قابل استناد نیست و باز هم رقمی بی‌دردسر را نصیب بازیکنان مختلف می‌کند.

  ممنون که گل می‌زنی آقای مهاجم!
معلوم نیست چرا در فوتبال ایران برای بدیهی‌ترین اتفاق‌ها نیز آپشن درنظر می‌گیرند. مثلا مهاجم به ازای هر گل، رقمی دریافت می‌کند و گلر به ازای هر کلین‌شیت، پاداش می‌گیرد. خب مگر کار مهاجم غیراز گل زدن و کار گلر، چیزی غیراز گل نخوردن است؟ این نوع آپشن‌ها فقط درصورتی به‌کار می‌آیند که یک بازیکن خارجی حقوق دریافت نکند و به‌ازای هر نمایش، پولی از باشگاه بگیرد. چرا بازیکنانی که قرارداد سنگین دارند، باید به ازای انجام وظایف اولیه و تعهدشان در قبال آن قرارداد نیز از باشگاه پول بگیرند؟

  از گلِ خالی تا توپ طلا
تقریبا همه باشگاه‌های اروپایی آپشن‌های بسیار سختگیرانه‌ای برای بازیکنان دارند. برای مثال اگر بازیکن بهترین گلزن فصل شود یا توپ طلا ببرد، آپشن قراردادش فعال می‌شود، نه اینکه یک بازیکن به‌خاطر گل زدن، رقم جداگانه‌ای از تیم دریافت کند. این وسط البته باشگاه‌هایی مثل پی‌اس‌جی هستند که حتی برای عکس یادگاری گرفتن با هوادارها هم به بازیکن‌ها آپشن می‌دهند اما آن مسئله، یک داستان کاملا اقتصادی با مشارکت اسپانسر باشگاه است. به هر حال نوع این آپشن‌ها در قراردادهای اروپایی بسیار محدود و بسیار خاص هستند.
 
  این قانون کافی نیست!
در قانون جدید نقل‌وانتقالات، قرار شده رقم آپشن قرارداد نهایتا به 20درصد رقم قرارداد اولیه برسد. این قانون خوب است اما کافی به‌نظر نمی‌رسد. شاید بهتر باشد راهی برای جلوگیری از ثبت آپشن‌های ساده‌ای مثل گل زدن یا گل نخوردن یا رضایت مدیرعامل وجود داشته باشد تا باشگاه به لحاظ قانونی نتواند با استفاده از این آپشن‌ها رقم بیشتری را به یک بازیکن بدهد. همین بازیکن اگر به یک تیم اروپایی برود، هرگز از چنین امتیازهایی برخوردار نخواهد شد و چنین فرصت‌هایی برای درآمدزایی از ساده‌ترین کارهای ممکن را به دست نخواهد آورد.