محرومیت‌زدایی ملی با فناوری
شرکت‌های دانش‌بنیان از امروز طی نمایشگاهی از فناوری‌ها و محصولات خود برای استفاده در مناطق محروم رونمایی می‌کنند
عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار
صبح امروز، نمایشگاه فناوری‌ها و محصولات محرومیت‌زدا با حضور شرکت‌های دانش بنیان و خلاق در مصلای تهران افتتاح شد. در این نمایشگاه، فعالان اکوسیستم فناوری و نوآوری، محصولات و فناوری‌هایی را عرضه می‌کنند که در مناطق محروم به‌کار گرفته می‌شوند. شرکت‌های حاضر در این نمایشگاه در حوزه‌های مسکن و زیرساخت‌های توسعه روستایی، کشاورزی، دامپروری و شیلات، ماشین‌آلات کوچک مقیاس، سلامت، بهداشت و توانبخشی و همچنین فناوری‌های نرم و آموزشی فعالیت می‌کنند. این در حالی است که بنیاد مستضعفان، ستاد اجرای فرمان امام(ره) و کمیته امداد امام(ره) با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری به‌عنوان حامیان اصلی نمایشگاه، تسهیلاتی در اختیار شرکت‌های دانش بنیان، شرکت‌های فناور و شرکت‌های خلاق قرار می‌دهند. این نمایشگاه در چارچوب برنامه ملی «آبادیران» تا روز 25خرداد، میزبان علاقه‌مندان و فعالان است.
فناوری خاص؟
روح‌الله دهقانی، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور در نشست خبری این نمایشگاه در پاسخ به سؤال خبرنگار همشهری مبنی بر اینکه ویژگی فناوری‌های مناطق محروم چیست و آیا ما با فناوری خاصی روبه‌رو هستیم، گفت: «قطعا در مناطق محروم یک فناوری خاص به‌کار گرفته نخواهد شد. با این حال، هر فناوری در یک زیست‌بوم مشخص می‌تواند معنا پیدا کند.» دهقانی در توضیح این موضوع با ذکر یک مثال گفت: «پیش از این با توجه به‌وجود فناوری‌های فرآوری معدن، مقرون به صرفه نبود که در معادن کوچک این فناوری‌ها به‌کار گرفته شود. اما اکنون با توجه به ارزان شدن این فناوری‌ها و کوچک شدن دستگاه‌ها و ابزارها می‌توان این فناوری‌ها را در مناطقی به‌کار گرفت که معادن کوچک دارند. او با اشاره به اینکه پیش از این جذابیتی برای سرمایه‌گذاری در این معادن کوچک که در کشور ما هم به وفور یافت می‌شوند، وجود نداشت، ادامه داد: «در دنیا هم این اتفاق در حال شکل‌گیری است. اکنون فناوری‌هایی در حال عرضه هستند که با توجه به کوچک شدن و ارزان شدن ابزارها و بهینه‌سازی انرژی، یک معدن کوچک هم برای بهره‌برداری مقرون به صرفه می‌شود».
تبدیل فرصت‌های کوچک به ارزش
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور این نوع فناوری‌ها را که اجازه می‌دهد فرصت‌های کوچک به ارزش تبدیل شوند، فناوری‌های محرومیت زدا می‌داند. به‌گفته دهقانی «اکنون فناوری‌های خاص در کشاورزی و گلخانه‌ها و همچنین در ماشین‌آلات کوچک توسعه یافته‌اند».
ویژگی‌های فناوری محرومیت زدا
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور 2ویژگی شاخص را برای فناوری‌های محرومیت زدا برمی‌شمارد. آنگونه که دهقانی می‌گوید، نخستین ویژگی فناوری‌های محرومیت زدا این است که با ظرفیت‌های محدود، شرایط منطقه‌ای و شرایط زیست‌محیطی سازگاری دارند. به‌گفته او «دومین ویژگی شاخص فناوری‌های محرومیت زدا اشتغال‌آفرینی است. این فناوری‌ها قطعا در مناطق توسعه یافته هم قابل استفاده هستند، اما فناوری‌هایی که این ویژگی‌ها را دارند با ماموریت اثربخشی در مناطق محروم توسعه می‌یابند».
28دستگاه پای کار هستند
برای اثربخشی چنین پروژه‌ای قطعا دستگاه‌های متعدد تکالیف گوناگونی خواهند داشت. معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور تأکید می‌کند که 28نهاد و دستگاه اجرایی کشور برای پیشرفت، آبادانی، عدالت و پیشبرد این پروژه همکاری می‌کنند. به‌گفته دهقانی «برای این کار ملی که وظیفه دینی و انسانی ماست، ابتدا باید با یکدیگر همصدا شویم. صرف کنار هم قرار گرفتن دستگاه‌ها به‌نظرم برکت بزرگی است که خداوند توفیق آن را به ما داده است».
مزیت اشتغال آفرینی
«بزرگ‌ترین شاخص فناوری‌های محرومیت زدا برتری اشتغال‌آفرینی نسبت به ثروت آفرینی است.» معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور این گزاره را اینگونه توضیح می‌دهد: «ممکن است یک دستگاه فناورانه باعث اشتغال‌آفرینی 500نفر شود و معیشت این افراد را هم تامین کند. در مقابل، ممکن است یک کارخانه صرفا برای 50نفر اشتغال ایجاد کند و سودآوری بالایی داشته باشد. به‌عبارت دیگر، ویژگی فناوری‌های محرومیت زدا این است که عمدتا در آنها اشتغال آفرینی در مقایسه با ثروت آفرینی پررنگ‌تر است.»
ظرفیت مناطق محروم
معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهور معتقد است که سرزمین‌هایی که قابلیت‌هایشان دیرتر کشف شده، اتفاقاً فرصت‌های اقتصادی و توسعه‌ای بیشتری دارند. برنامه ملی «آبادیران» به‌دنبال این است که توجهات علمی، سرمایه‌گذاری و اقتصاد دانش بنیان را به اقصی نقاط کشور که پر از ظرفیت و پتانسیل هستند اما کمتر به آنها توجه شده، ببرند.