گزارش
مجموعه‌ای نفیس و پرآوازه
موزه فرش ایران، گنجینه گرانبهایی از میراث وطن را یدک می‌کشد
پریسا نوری-روزنامه‌نگار
کمی دورتر از شلوغی و ترافیک تقاطع خیابان فاطمی و کارگر، در ضلع شمالی پارک لاله، ساختمان موزه ملی فرش ایران با نمادی از دار قالی دیده می‌شود که در آن گنجینه‌ای از نفیس‌ترین فرش‌های کشورمان از قرن نهم هجری نگهداری می‌شود. بازدید از این موزه حکایت یک تیر و دو نشان است؛ چرا که با مجموعه‌ای از فرش‌های ارزشمند و کمیاب ایرانی در بنایی با نمایی از دار قالی مواجه می‌شوید که همزمان تلفیقی از هنر قالیبافی و معماری گرانقدر ایرانی را به رخ بازدیدکنندگان می‌کشد. در آستانه روز ملی فرش، به این مجموعه سرزدیم.
کلکسیونی ارزشمند
موزه ملی فرش ایران با هدف توسعه هنر فرشبافی و نگهداری از نمونه‌های این هنر سنتی و ارزشمند ایرانی در 22 بهمن سال 1356 در بنایی به وسعت 3 هزار و 400 مترمربع در 2 طبقه افتتاح شد. طبقه همکف مخزن اصلی موزه است که در آن حدود 135 تخته از شاهکارهای قالی ایران، بافت مراکز مهم قالیبافی مانند کاشان،کرمان، اصفهان، تبریز، خراسان و کردستان، اراک و... به نمایش گذاشته شده و طبقه اول هم به طور معمول برای نمایشگاه‌های موقتی و فصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کنار فرش‌ها، تابلو‌فرش‌های نفیس و گرانسنگ از جمله بخش‌های جذاب این موزه هستند. قالیچه‌های تصویری که به شاهنامه بایسنقری معروف است هم از دیگر بخش‌های تماشایی موزه فرش به حساب می‌آید. این قالیچه‌ها نیم‌نگاهی به حماسه‌ها، ادبیات، فرهنگ و مذهب ایرانی دارد.
قالی‌های نفیس
موزه فرش ایران فرش اعلا و ارزشمند کم ندارد، یک نمونه قالیچه دستباف کاشان معروف به قالیچه میرزاکوچک‌خان است. روی این قالیچه نقش میرزا کوچک‌خان جنگلی در لباس نظامی، همراه با تفنگ بافته شده است. اندازه قالیچه دستباف کاشان ۱۳۰ در ۲۲۰ سانتیمتر است. در بالای این قالیچه کتیبه‌ای همراه با اسم ملامحمود نوشته شده که پژوهشگران طبق این عبارت، قالیچه دستباف کاشان را به دوره قاجار تخمین می‌زنند. گلیم حضرت عیسی و حواریون یکی از باارزش‌ترین نمونه گلیم‌های نگهداری شده در این موزه است که در طرح و نقش آن، حضرت عیسی مسیح به رنگ طلایی همراه با 3 تن از حواریون به چشم می‌آید .
منبعی برای پژوهش
علاوه بر کلکسیون بی‌نظیر از فرش‌های اصیل ایرانی و تابلوفرش‌ها، پرنقش‌ونگار ایرانی که پدیده تماشایی هستند که از مرزها فراتر می‌روند؛ طراحی ساختمان بنای موزه که تداعی‌کننده دار قالی و لوازم فرشبافی است، در نوع خود زیبا و تماشایی است. این بنا توسط عبدالعزیز فرمانفرمائیان، یکی از معروف‌ترین معماران ایرانی طراحی و اجرا شده است. همچنین با وجود فرش‌هایی به قدمت چند قرن این موزه یک منبع مناسب برای پژوهش نیز محسوب می‌شود بسیاری از کسانی که درباره صنعت فرش تحقیق و پژوهش می‌کنند با حضور در این موزه به مطالعه و بررسی فرش‌های با ارزش‌اندوخته نفیس به دست می‌آورند.
طراحی دیدنی نمازخانه
یکی دیگر از قسمت‌های جذاب و دیدنی موزه فرش، نمازخانه آن است که در مسیر ورودی موزه و داخل فضای سبز با بنایی به شکل خاص و بدون سقف جانمایی شده. بنای نمازخانه در واقع دیوارهای بتنی در کنار هم به شکل یک مکعب بدون سقف است که در میان هر دیوار یک شکاف وجود دارد. در میان شکاف ورودی، به نشانه تقدس بنا، یک جفت کفش مسی تعبیه شده. با ورود به شکاف اول متوجه وجود مکعب کوچک‌تری در مکعب اصلی خواهیم شد. اضلاع مکعب بزرگ‌تر در 4 جهت اصلی جغرافیایی قرار دارند. اما مکعب کوچک‌تر با کمی چرخش رو به قبله طراحی شده است. در جهت قبله شکاف دیوارهای هر دو مکعب رو به هم افتاده‌اند و از میان آن فضای بیرون قابل رویت است. از میان شکاف این دو دیواره، ستونی به‌نام الله مشخص است که نمایانگر جهت قبله است.سادگی این بنا با توجه به کاربری آن و دور ساختن انسان از محوطه بیرونی آرامش خاصی به مخاطبان می‌دهد. عناصر به کار رفته در فضای این موزه یک فرم خالص و ساده مسجد را شکل داده‌اند.
3500جلد کتاب در این کتابخانه موزه فرش به زبان‌های مختلفی از جمله فارسی، عربی، انگلیسی، آلمانی و فرانسوی موجود است.
135تخته از شاهکارهای قالی ایران، بافت مراکز مهم قالیبافی مانند کاشان،کرمان، اصفهان، تبریز، خراسان و کردستان، اراک‌و ... به نمایش درآمده است.
2 تالار برای نمایش انواع قالی‌های دستباف و گلیم در نظر گرفته شده است.
