حمل‌ونقلی که محدود به شهر تهران نیست

سعیده مرادی

با توسعه شهر تهران و افزایش جمعیت، ساخت شهرهای اقماری و هدایت جمعیت به سمت آنها، مورد تأکید سیاستگذاران کشور قرار گرفته است. به‌تبع این سیاستگذاری، افزایش امکانات مورد نیاز در حوزه‌های مختلف به‌ویژه حمل‌ونقل مورد توجه قرار دارد. به‌طوری که خطوط مترو از شهر تهران فراتر رفته و متروهای اقماری شکل گرفته‌اند. اگرچه برخی از این خطوط در کش‌وقوس اختلافات دولت‌ها‌ و شهرداری‌ها با تأخیر در بهره‌برداری مواجه شده‌اند، اما با راه‌اندازی و افتتاح آنها از حجم ترافیک‌های جاده‌ای و آلودگی هوا کاسته شده و به تردد شهروندان سهولت می‌بخشند.

تهران -کرج
خط۵ متروی تهران یکی از خطوط برون‌شهری مترو است که سال‌ها وظیفه حمل‌ونقل شهروندان از تهران به سمت کرج و بر عکس را برعهده دارد. این خط مترو دارای ۶۷٫۵کیلومتر طول است که با ۱۳ایستگاه(۱۲ایستگاه فعال) نخستین خط متروی بهره‌برداری‌شده در کشور است. خط۵ مترو از ایستگاه متروی تهران(صادقیه) نخستین ایستگاه در خط5 و خط۲ متروی تهران واقع در ضلع جنوب‌غربی فلکه دوم صادقیه شروع می‌شود و در ایستگاه متروی شهر جدید هشتگرد(مهستان) به پایان می‌رسد. این خط در سال۱۳۷۷ ابتدا بین 2ایستگاه متروی صادقیه و ایستگاه متروی کرج به بهره‌برداری رسیده بود. در سال‌های بعد به‌تدریج ایستگاه‌های دیگر خط افتتاح شد. طرح توسعه خط۵ به سمت غرب از ایستگاه متروی گلشهر به شهر جدید هشتگرد به طول ۲۵٫۸کیلومتر افتتاح شد. از 6ایستگاه پایانی این خط، از طرف سازمان حمل‌و‌نقل ریلی کرج به‌عنوان خط‌یک متروی کرج نیز نام‌برده شده است. قرار است، به‌زودی خط۵ به شهر قزوین توسعه یابد.

هشتگرد - قزوین
متروی هشتگرد - قزوین به‌عبارتی توسعه خط۵ متروی تهران است که در ادامه مسیر متروی گلشهر- هشتگرد توسعه می‌یابد. درخواست اجرای این طرح به طول ۷۵کیلومتر و با اعتباری بالغ بر ۳هزار و ۵۷۰میلیارد ریال اواخر دهه80 وارد فاز عملیاتی شد. قرار بود ساخت این خط در ۵ایستگاه نظرآباد، آبیک، شهرک صنعتی کاسپین، محمدیه و در نهایت قزوین از سال۸۹ آغاز شود و در یک‌بازه زمانی ۵ساله به اتمام برسد، اما طرح با تغییراتی روبه‌رو شد و درنهایت ۳۰شهریور سال۹۲ این پروژه با ۷ایستگاه و با مشارکت یک شرکت چینی آغاز به‌کار کرد. در نهایت ولی پروژه متوقف شد و هنوز هم متوقف است. دولت سیزدهم در تلاش است که این پروژه از اول شروع شود. با افتتاح متروی هشتگرد- قزوین، در هر ساعت ۳۵۰۰شهروند از مترو استفاده خواهند کرد. کمک به تهران در مواقع بحران و بلایای طبیعی، رونق اقتصادی، کاهش ۲ تا ۵برابری هزینه سفرهای عمومی و صرفه‌جویی در زمان و جایگزینی نیروی برق به‌جای سوخت فسیلی از دیگر مزیت‌های مهم خط انتقال مترو به قزوین است.

اسلامشهر
ایستگاه متروی میدان نماز، یکی از ایستگاه‌های اقماری در دست ساخت خط۳ متروی تهران است که در شهر اسلامشهر قرار دارد. متروی اسلامشهر به طول ۱۵٫۵کیلومتر به‌صورت یکپارچه در مرحله حفاری تونل قرار دارد که بیش از ۸۰درصد پیشرفت داشته است. عملیات اجرایی این خط دوم بهمن۱۴۰۰ آغاز شد و قرار است بعد از بهره‌برداری به مردم اسلامشهر و جنوب‌غرب تهران خدمت‌رسانی کند. به‌گفته حسین حبیبی، فرماندار اسلامشهر، با ساخت متروی اسلامشهر طبق برآوردی که صورت گرفته روزانه بیش از ۱۱۰هزار نفر از مردم این شهرستان، بهارستان و رباط‌کریم از این خط استفاده خواهند کرد. اسلامشهر دروازه ورودی حرکت شهروندان ساکن در شهرهای پرند، شهریار، قدس و جنوب‌غرب استان تهران همچون بهارستان و رباط‌کریم به سمت تهران است.

پردیس
۱۵بهمن۱۳۹۹ طرح متروی شهر جدید پردیس با هدف اتصال این شهر به کلانشهر تهران به طول حدود ۲۵کیلومتر با برآورد تقریبی ۴هزارمیلیارد تومان به‌تصویب هیأت دولت رسید و قرارداد آن با پیمانکار منعقد شد. سال۱۳۹۶ بود که اعلام شد مطالعات متروی پردیس در حال انجام است و با خروج پروژه قطار شهری هشتگرد از ردیف بودجه، عملیات اجرایی متروی پردیس آغاز می‌شود. این در حالی است که بیش از 2سال از افتتاح متروی هشتگرد می‌گذرد، اما هنوز پروژه متروی تهران- پردیس از فاز مباحث فنی و تکنیکالی بیرون نرفته است. گاهی هم جلسات هماهنگی میان مدیران شرکت عمران شهرهای جدید با مسئولان شهری و سرمایه‌گذاران پروژه انجام می‌شود. اخیرا هم طرح متروی پردیس یک‌بار دیگر بازمهندسی شده است.

تهران- ورامین
کلنگ طرح قطار حومه‌ای تهران- ورامین در پی درخواست‌های مکرر مردم از دهه80 به زمین خورد. اجرای این طرح، ابتدا در اختیار شرکت راه‌آهن قرار گرفت ولی با پیگیری و اعتراض مسئولان ورامین، این طرح ملی به شرکت متروی تهران واگذار و مقرر شد تا در 3فاز شهرری تا قرچک، قرچک تا ورامین و ورامین تا پیشوا انجام شود. پس از گذشت چند سال از اجرای این طرح و به‌دلیل اجرا در حریم راه‌آهن سراسری تهران- مشهد، مجری عملیات از شرکت مترو به شرکت راه‌آهن تغییر کرد و در پایان دولت دهم، بار دیگر این طرح به شرکت مترو سپرده شد. در سفر وزیر وقت راه و شهرسازی به شهرستان ورامین، بار دیگر موضوع تبدیل وضعیت این سیستم به راه‌آهن مطرح و مقرر شد که کل طرح توسط شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی اجرا شود. بر سر اجرای این طرح معارضان متعدد و پل‌های روگذر و زیرگذر زیادی وجود دارد که تا‌کنون تمام این معارضان رفع نشده و این امر باعث شده که طرح ملی قطار حومه‌ای تهران- ورامین پس از ۱۳سال تکمیل نشود.