جامعه
پیلهها در خواب
ترکمن‌های خراسان شمالی خواستار توجه به شغل در حال افول پرورش کرم ابریشم هستند
نوغانداری (پرورش کرم ابریشم) از مشاغل اصلی در بین ترکمن‌های استان خراسان‌شمالی بخصوص شهرستان رازوجرگلان است.
به گزارش عصر اترک، مردم ترکمن به خصوص بانوان ترکمن با تهیه تخم کرم ابریشم و نگهداری از آن به مدت یک ماه تا۴۰روز آن را تبدیل به کرم ابریشم می‌کنند و این شغل در بهبود اقتصاد این منطقه محروم و مرزی نقش بسزایی ایفا می‌کند.
نوغانداری و پرورش کرم ابریشم صنعتی است که زمینه‌ساز و مکمل صنایع و مشاغل دیگر نیز می‌شود. با ایجاد توتستان‌ها که غذای اصلی کرم ابریشم است، گام بلندی در توسعه مشاغل روستایی برداشته خواهد شد. اهمیت نوغانداری سبب گسترش و احیای توتستان‌ها می‌شود. البته با تولید پیله کرم ابریشم و تولید نخ ابریشم می‌توان صنعت فرش دوروی منطقه را نیز رونق بخشید؛ صنعتی که منحصر به این منطقه است.
نیاز به بیمه و آموزش
بانو «بی‌بی تاج جاوید» از روستای ترکمن‌نشین امانلی از تولیدکنندگان برترسال ۹۵ است که بیشترین تولید را در این سال داشته و نمونه معرفی شده است. این نوغاندار سال گذشته نیز جزو 3 کاندیدای کشوری انتخاب شده است. او می‌گوید: ۵۱ سال سن دارم و از کودکی پرورش کرم ابریشم را در خانواده پدری آموخته‌ام. بعد از ازدواج نیز به همراه خانواده همسرم کرم ابریشم پرورش داده‌ام و هم‌اکنون۲۰ سال است که مستقل این کار را انجام می‌دهم.
وی با بیان اینکه برای پرورش کرم ابریشم نیاز به مکان مناسب، تمیز، بدون بو و گرم است، اظهار می‌کند: یک کرم ابریشم از همان ابتدا که شروع به بیرون آمدن از تخم می‌کند مانند نوزادی می‌مانند که تازه به دنیا آمده و هر لحظه باید مراقب آن بود تا آسیب نبیند.
این بانوی پرورش‌دهنده کرم ابریشم با بیان اینکه هزینه هر جعبه تخم در حدود ۱۰ هزارتومان است، می‌گوید: مهم‌ترین نکته در پرورش کرم ابریشم، مراقبت از کرم‌ها و تهیه برگ درخت توت است. او در مورد مراحل تولید کرم ابریشم می‌گوید: مرحله اول بیدار کردن کرم با گرم نگه داشتن تخم‌هاست. وقتی که کرم از تخم در آمد، روزی 3 بار به آن‌ها برگ می‌دهیم. سپس در 4 تا 5 مرحله کرم‌ها اقدام به تکثیر می‌کنند که بعد از هر بار تکثیر، آن‌ها را در کارتن‌ها تقسیم می‌کنیم. آخرین مرحله پیله بستن و سپس جمع‌آوری پیله‌هاست.
این تولیدکننده برتر درباره میزان برداشت خود نیز می‌گوید: هر جعبه تخم ابریشم وقتی به خوبی پرورش داده شود در حدود ۵۵ کیلوگرم می‌تواند تولید داشته باشد که ما توانستیم۵۴ کلیوگرم را از هر جعبه تولید کنیم. وی از مسئولان انتظار دارد در زمینه بیمه کردن نوغاندارن اقدام کنند.
اشتغال‌زایی برای روستاییان
«آنه کیک کوهی» از روستای «یکه سعود» مادربزرگی ٧٧ ساله و دارای ۵ فرزند دختر و پسر است که به همراه نوه‌هایش گوشه‌ای از خانه خود را تبدیل به کارگاه ابریشم بافی کرده است. او می‌گوید: از 10 سالگی این کار را از مادر خود آموختم و حالا به دختر‌ها، عروس‌ها و نوه‌های خود نیز آموزش داده‌ام و برای 20 نفر نیز شغل ایجاد کرده‌ام. وی با ابراز تاسف از کم بودن بافنده و تولیدکننده نخ ابریشم می‌گوید: در گذشته زنان ترکمن پارچه مورد نیاز برای تهیه لباس را با دستگاه‌های محلی سنتی می‌بافتند و در صورتی که الیاف ابریشم بود از مرحله پرورش پیله تا استخراج الیاف، موم زدایی و رنگرزی الیاف و بافت پارچه را خود بر عهده داشتند ولی امروزه فقط در چند نقطه رازوجرگلان تولید نخ انجام می‌شود. وی ادامه می‌دهد: در ماه حداقل 2 پارچه به قیمت 850 هزار تومان سفارش داده می‌شود که آماده کردن نخ‌ها و طی کردن مراحل بافت ۴ تا ۵ ماه طول می‌کشد. کوهی از ایجاد اشتغال برای مردم منطقه جرگلان نیز می‌گوید: برای ۲۵ نفر در جرگلان و 3 نفر در بجنورد شغل ایجاد شده است. همچنین به ۲۵ نفر از مددجویان نیز با دعوت کمیته امداد آموزش تولید نخ را داده‌ایم. درحال انعقاد قرارداد با یک شرکت از کانادا هستیم که اگر محقق شود به ۲۰۰ نیرو نیاز
خواهیم داشت.
بدون دستگاه پیله خشک‌کن
تنها تعاون‌دار حوزه نوغانداری می‌گوید: شرکت تعاونی خدمات کشاورزی و مکانیزاسیون یکه سعود جرگلان شهرستان راز و جرگلان تنها تعاونی این شهرستان است که سال 76 شروع به کار کرد. «نورمحمد تقوایی» ادامه می‌دهد: هر ساله این شرکت در حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ جعبه تخم نوغان برحسب تقاضا بین نوغانداران توزیع می‌کند که از هر جعبه فقط ۵۰۰ تومان سود می‌بریم که با فرصتی که برای توزیع این مقدار تخم جعبه که ۳۰ الی ۴۰ روز طول می‌کشد به هیچ عنوان به صرفه نیست. تقوایی همچنین توزیع همزمان تخم نوغان از سوی سازمان جهاد کشاورزی در جرگلان را از دیگر موارد به صرفه نبودن ادامه این صنعت می‌داند.
به گفته او نوغانداری در منطقه به صورت سنتی و قدیمی انجام می‌شود و نوغانداران از علوم روز عقب هستند. نوغانداری نیازمند بازنگری در شیوه‌های رایج با ارائه آموزش از سوی جهاد کشاورزی است. تقوایی می‌گوید: نابودی توتستان‌های منطقه براثر خشکسالی‌های پی در پی از عوامل تهدیدکننده نوغانداری در منطقه است. در نوار مرزی توسط جهاددانشگاهی توتستان ایجاد شده، که امیدواریم به زودی در اختیار پرورش‌دهندگان گذاشته شود. کارگاهی با ظرفیت ریسندگی 5 تن پیله ایجاد شده اما مشکل بزرگ، نبود دستگاه‌های خشک‌کن در منطقه است. به همین دلیل پیلهها به صورت خام به مشهد یا تربت حیدریه فرستاده می‌شود تا پس از خشک شده دوباره به جرگلان بازگردانده شوند. تقوایی با اشاره به اینکه بیشترین سود صنعت نوغانداری به جیب دلالان می‌رود، ادامه می‌دهد: قطع شدن دست دلالان، تبدیل پیله به ابریشم در منطقه و ایجاد مسیرهای بازاریابی فروش در داخل و خارج از کشور، مهم‌ترین اقدامات برای رشد و توسعه نوغانداری و ایجاد اشتغال برای منطقه است.
