روی دیگر یک فناوری

زهرا خلجی-روزنامه‌نگار

هوش مصنوعی، پررنگ‌ترین کلیدواژه دنیای فناوری امروز است. اگرچه هوش مصنوعی در مسیر درست می‌تواند در خدمت انسان باشد و زندگی را آسان‌تر کند، اما پیشرفت‌های فوق سریع این فناوری تبدیل به نگرانی اخیر مردم دنیا شده است. اینکه شاهد به حقیقت پیوستن دنیای تخیلی فیلم‌های علمی تخیلی هستیم هم هیجان‌انگیز است و هم ترسناک. نیمه پر لیوان این است که هوش مصنوعی به پیشرفت زندگی بشر کمک می‌کند، اما باید به نیمه خالی هم نگاه کرد؛ نیمه‌ای که با حملات سایبری، آسیب‌های سلامتی، جعل واقعیت و از دست رفتن بسیاری از مشاغل انسانی همراه است.



آسیب به سلامت
پزشکان و کارشناسان بهداشت عمومی می‌گویند که هوش مصنوعی می‌تواند به سلامت میلیون‌ها نفر آسیب برساند و تهدیدی برای بشریت باشد؛ به همین دلیل خواستار توقف توسعه هوش مصنوعی عمومی تا زمان قانونگذاری برای آن شده‌اند.
هوش مصنوعی می‌تواند با بهبود تشخیص بیماری‌ها، یافتن راه‌های بهتر برای درمان بیماران و گسترش مراقبت، دنیای مراقبت‌های بهداشتی را متحول کند، اما روی دیگر سکه به‌گفته متخصصان سلامت از بریتانیا، ایالات‌متحده، استرالیا، کاستاریکا و مالزی این است که توسعه هوش مصنوعی پتانسیل ایجاد اثرات منفی بر سلامت انسان را دارد. خطرات مرتبط با پزشکی و مراقبت‌های بهداشتی شامل احتمال خطاهای هوش مصنوعی برای آسیب رساندن به بیمار، مسائل مربوط به حریم خصوصی و امنیت داده‌ها و استفاده از هوش مصنوعی به روش‌هایی است که نابرابری‌های اجتماعی و بهداشتی را بدتر می‌کند. یکی از مصادیق آسیب، استفاده از یک پالس اکسیمتر مبتنی بر هوش مصنوعی است که سطح اکسیژن خون را در بیمارانی که پوست تیره‌‌تری دارند، بیش از حد نشان می‌دهد که باعث اختلال در درمان می‌شود، اما تهدیدهای گسترده‌تری هم وجود دارد. هوش مصنوعی می‌تواند از طریق تعیین‌کننده‌های اجتماعی سلامت از راه کنترل و دستکاری افراد، استفاده از سلاح‌های مرگبار خودمختار و اثرات سلامت روانی ناشی از بیکاری گسترده به سلامت میلیون‌ها نفر آسیب برساند.

دخالت در سیاست
حوادث اخیر در انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه و همچنین کمیته ملی جمهوری‌خواهان آمریکا از ویدئویی که توسط هوش مصنوعی برای انتقاد از جو بایدن ساخته شده بود، نشان می‌دهد که چقدر احتمال دارد هوش مصنوعی انتخابات آینده را متحول کند. پیشرفت‌‌های فناوری دیجیتال ابزارهای جدید و سریع‌تری برای پیام‌‌رسانی سیاسی فراهم می‌کنند و می‌توانند تأثیر عمیقی بر نحوه نگاه رأی‌‌دهندگان، سیاستمداران و خبرنگاران به نامزدها و مبارزات انتخاباتی داشته باشند. ما دیگر در مورد فتوشاپ و تغییرات کوچک در ظاهر یک شخص یا قرار دادن سر کسی روی بدن فرد دیگر صحبت نمی‌کنیم، بلکه به سمت دورانی می‌رویم که در آن محتوای دیجیتال به اشکال مختلفی ایجاد و منتشر می‌شود. سیاستمداران می‌توانند از هوش مصنوعی مولد برای پاسخ فوری به تحولات کمپین استفاده کنند؛ چراکه راه ارزانی برای پاسخ‌های فوری بدون اتکا به مشاوران پردرآمد یا فیلمبرداران خبره فراهم می‌کند، اما نبود نظارت و محافظت از رأی‌دهندگان در برابر اخبار جعلی، اطلاعات نادرست یا روایت‌‌های نادرست از اصلی‌ترین معایب هوش مصنوعی است. از آنجا که سخنرانی مناظرات انتخاباتی یک سخنرانی محافظت شده است، نامزدها می‌توانند تقریبا هر چه می‌خواهند بدون خطر تلافی قانونی بگویند. نه افراد و نه سازمان‌‌ها هیچ‌کدام ملزم به افشای اینکه از هوش مصنوعی مولد برای تولید ویدئوها یا توسعه جذابیت‌های کمپین‌های خود استفاده کرده‌اند، نیستند. احتمال اینکه مردم بدون اینکه از واقعیت یا جعلی بودن محتواها باخبر باشند، بیش از گذشته از ابزارهای جدید محتوایی استفاده کنند، زیاد است و این یکی از مخاطرات هوش مصنوعی است.

جعل واقعیت
دیپ فیک‌ها، ویدئوهای ساختگی هستند که صورت و صدای فرد دیگری بدون امکان تشخیص روی فرد دیگری تقلید می‌شود. اگرچه فناوری دیپ فیک نسبتا ابتدایی است، اما بازیگران بد دنیای مجازی، به‌طور فزاینده‌ای از آن برای اهداف مخرب استفاده می‌کنند. با پیشرفت فناوری، مردم احتمالا به استفاده از آن برای تضییع شهرت، منافع مالی و آسیب رساندن به امنیت دولت ادامه خواهند داد. علاوه بر این، دانشگاهیان و سیاستگذاران با ابراز نگرانی در مورد اینکه چگونه دیپ فیک می‌تواند به جامعه آسیب برساند، هشدار داده‌اند. هنوز غول‌های رسانه‌های اجتماعی و دولت‌‌ها به‌طور جامع به سوءاستفاده از فناوری دیپ‌ فیک نپرداخته‌اند، اما تلاش‌هایی در حال انجام است. دیپ فیک به‌طور بالقوه برای فرد و دولت تهدید‌کننده است. راه‌حل‌های مشکل دیپ فیک احتمالا بین این 2دسته متفاوت خواهد بود؛ زیرا دولت‌ها و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی تأثیر نهایی آن را می‌سنجند. اکثریت قریب به اتفاق تهدیدات برای افراد مربوط به هرزه‌نگاری است. درواقع، اصطلاح دیپ فیک از یک کاربر در پلتفرم دریت با همین نام نشأت گرفته است. این کاربر این فناوری را از طریق ایجاد و به اشتراک‌گذاری فیلم‌های مستهجن معرفی کرد. این ویدئوهای مستهجن جعلی اگرچه تقلبی هستند، عواقب واقعی دارند. اغلب، آسیب‌های روانی به قربانی وارد می‌کنند، قابلیت اشتغال را کاهش می‌دهند و بر روابط تأثیر می‌گذارند. سوءاستفاده‌گران نیز از این تکنیک برای تهدید و ارعاب روزنامه‌نگاران، سیاستمداران و دیگر شخصیت‌های نیمه دولتی استفاده کرده‌اند.

ضربه به امنیت سایبری
تأثیر هوش مصنوعی بر امنیت سایبری به سرعت در حال تبدیل شدن به یک موضوع اصلی است؛ چراکه سازمان‌ها در سراسر جهان رقابت را برای پذیرش فناوری هوش مصنوعی در محصولات، مدل‌‌های تجاری یا برنامه‌های امنیتی خود آغاز می‌کنند. درحالی‌که استفاده از هوش مصنوعی برای مقابله با حملات سایبری مزایای قابل‌توجهی دارد، اما نمی‌توان از معایب و چالش‌های آن گذشت. از آنجایی که هوش مصنوعی در امنیت سایبری نسبتا جدید است، هزینه‌های طراحی و پیاده‌سازی‌ آن ممکن است ارزش سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های کوچک‌تر را نداشته باشد؛ حداقل در این دوره اولیه استفاده از هوش مصنوعی برای کسب‌وکارهای متوسط تا سازمانی، چنین سیستم‌های امنیت سایبری باید ساخته و نگهداری شوند که معمولا مستلزم افزایش هزینه‌های کوتاه‌مدت و مصرف منابع است.  مجرمان سایبری  می‌توانند از هوش مصنوعی برای طراحی و راه‌اندازی حملات سایبری پیچیده‌تر استفاده کنند. در مورد هوش مصنوعی متخاصم، مجرمان سایبری می‌توانند مدل‌‌های یادگیری ماشین را با داده‌های نادرست یا گمراه‌کننده به‌طور مخرب تغذیه کنند تا راه‌های جدیدتری برای مبارزه با افزایش امنیت سایبری ابداع کنند. هوش مصنوعی پیشرفته همچنین می‌تواند از نظر فنی فناوری تشخیص چهره را برای ارتکاب کلاهبرداری یا سرقت بیشتر به خطر بیندازد. برای اطمینان از اینکه امنیت سایبری مبتنی بر هوش مصنوعی جلوتر از حملات مبتنی بر هوش مصنوعی می‌ماند و برای یادگیری روش‌های حمله جدید باید مرتبا به‌‌روزرسانی شود.

مکث
نگرانی جهانی از موج بیکاری
تقریبا اکثریت مردم جهان این روزها با اوج‌گرفتن بحث‌ها درباره هوش‌مصنوعی نگران از دست دادن شغل‌شان در آینده نزدیک هستند. حتی در شرکتی مانند مایکروسافت یک نظرسنجی به‌تازگی نشان داد ۴۹درصد از کارمندان نگران تصاحب شغل خود توسط هوش مصنوعی هستند. شاید به‌نظر بعضی‌ها این نگرانی اغراق‌شده به‌حساب بیاید اما برای بعضی شغل‌ها این ماجرا یک واقعیت است.
در ‌ماه مارس، گلدمن‌ساکس گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد هوش مصنوعی می‌تواند با رقمی معادل 300میلیون شغل تمام‌وقت جایگزین شود. سال گذشته، نظرسنجی سالانه «نیروی کار جهانی» (PwC) نشان داد که تقریبا یک‌سوم از پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که نگران چشم‌انداز ترسناک جایگزینی کار خود با فناوری در 3سال آینده هستند.
با ورود هوش مصنوعی، کسانی که کیفیت کار متوسطی دارند، کنار رفته ولی در کنار آن، افرادی با کیفیت کار بالا، در مشاغل‌شان باقی خواهند ماند. یعنی ما یک نسخه حالت پریمیوم و اعلا از کاری که توسط انسان‌ها انجام می‌شود را خواهیم داشت و یک نسخه خوب و متوسط از کار که توسط هوش مصنوعی انجام خواهد شد و در نهایت، همه اینها منجر به اتفاقات جالبی خواهد شد.