جهاد فیبرنوری

عمادالدین قاسمی‌پناه-روزنامه‌نگار

شواهد و قرائن حاکی از آن است که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات عزم خود را برای واگذاری 20میلیون پورت فیبر نوری تا پایان 1404 جزم کرده است. اگرچه این پروژه از سال‌ها پیش در دستور کار بوده و فعالیت‌هایی هم صورت گرفته، اما شاید اکنون مهم‌ترین نشانه برای تکمیل این پروژه راهبردی و ملی، پای کار آمدن اپراتورهای مطرح باشد. اکنون همراه اول، ایرانسل، مخابرات، آسیاتک و تعدادی دیگر از اپراتورها بخشی از کار را آغاز کرده‌اند. شاید عنوان «نهضت فیبر نوری» چندان بی‌تناسب برای شرایط فعلی نباشد، درست مانند نهضت گازکشی در دهه70 که بخش عمده کشور با یک مدیریت قابل‌قبول، از این موهبت خدادادی بهره‌مند شد. با توسعه فیبر نوری در کشور و برخورداری مردم، کسب‌وکارها و حاکمیت از اینترنت پرسرعت و پایدار بسیاری از هزینه‌ها کاهش می‌یابد و توسعه و امنیت در همه ابعاد آن برای کشور قابل تصور خواهد بود.

تفاوت فیبر با ADSL و وایمکس
شاید بارزترین تفاوت فیبر نوری با ADSL در کابل‌کشی باشد. به‌عبارت دیگر، ADSL از طریق خط تلفن یا همان سیم مسی است که توان فراهم کردن سرعت بالا را ندارد. این در حالی است که فیبر نوری نیاز به حفاری و کابل‌کشی دارد. در وایمکس، اینترنت پرسرعت از طریق امواج رادیویی و آنتن‌های شبکه مستقل وایمکس به مودم انتقال می‌یابد و برخلاف ADSL نیاز به خط تلفن نیست. اما اکنون مزیت فیبر نوری، سرعت بالای آن است. هیچ‌یک از تکنولوژی‌های ADSL و وایمکس در سرعت توان رقابت با فیبرنوری را ندارند. در تست سرعت اولیه فیبرنوری ایران سرعت دانلود ۹۳۹مگابیت‌ بر ثانیه و آپلود ۴۹۲مگابیت بر ثانیه تجربه شد. وزیر ارتباطات هم وعده داده با تکمیل این پروژه سرعت دسترسی مردم به اینترنت ۸۰ برابر شود.

زیرساخت حیاتی
فیبر نوری، مانند لوله کشی آب و گاز به‌عنوان زیرساخت شناخته می‌شود. توسعه فیبر نوری در سراسر کشور تأثیر مستقیم و قابل توجهی در ارتقای اقتصاد دیجیتال دارد و به همین‌خاطر می‌توان آن را شریان حیاتی کشور دانست. این فناوری صرفا اقتصاد را متحول نمی‌کند، بلکه بر شاخص‌هایی چون سلامت و فرهنگ هم تأثیرگذار است. درحالی‌که اینترنت سیار به‌علت ویژگی‌های فنی خاص در حال اشباع شدن است، فیبر نوری می‌تواند سرعت بالا و یکنواخت و پایداری اینترنت را برای کاربران و کسب‌وکارها ایجاد کند. همچنین برای توسعه فناوری 5G نیاز به فیبر نوری به‌عنوان زیرساخت اصلی است. جراحی‌های از راه دور، اینترنت اشیا و بسیاری از موضوعات دیگر نیاز به فناوری 5G دارند که لازمه آن توسعه فیبر نوری است.

اشباع شبکه سیار
آخرین گزارش رگولاتوری نشان می‌دهد که تعداد مشترکان پهن‌باند سیار (اینترنت موبایل) به بیش از 105میلیون اشتراک رسیده است، درحالی‌که تعداد مشترکان پهن باند ثابت (اینترنت ثابت) کمی بیش از 11میلیون اشتراک بوده است. این تفاوت نشان می‌دهد که شبکه اینترنت سیار در حال اشباع است و در مواقع خاص می‌تواند تبدیل به بحران شود. در دوره‌ای مثل کرونا که اینترنت برای آموزش و بخشی از حوزه سلامت، حیاتی محسوب می‌شد، بار مضاعف روی شبکه باعث کندی اینترنت می‌شد. درحالی‌که در کشورهای توسعه یافته، اینترنت ثابت به‌عنوان اینترنت اصلی مورد استفاده کاربران قرار می‌گیرد، این موضوع در کشور ما معکوس است.

تحول در دسترسی به محتوا
با توسعه فیبر نوری، وضعیت دسترسی به اینترنت پرسرعت به‌طور کلی متحول می‌شود. درحالی‌که عده‌ای تصور می‌کنند که اینترنت سیار جوابگوی نیاز آنهاست، با توسعه فیبر نوری دانلود محتوای حجیم مانند فیلم‌های 4K به‌سرعت امکان‌پذیر می‌شود. از سوی دیگر، مصرف بالای اینترنت یکی از شاخص‌های توسعه محسوب می‌شود و اساسا صرفه‌جویی در اینترنت معنی ندارد. قیمت ارزان اینترنت فیبر نوری هم در این میان نقش پررنگی دارد و کاربر در مقایسه با اینترنت سیار به محدودیت فکر نمی‌کند.

حمایت از کاربران
فیبرنوری طی سال‌های گذشته حتی در مناطقی که وجود داشت مورد استقبال مردم قرار نگرفته است. یکی از مهم‌ترین دلایل این است که هزینه گران فیبرکشی از کافو تا واحد، مودم و اشتراک به‌عهده کاربران گذاشته شد. با این حال، اخیرا وزارت ارتباطات اعلام کرده است که هزینه کابل کشی از کافو تا واحد از فهرست هزینه کاربران حذف می‌شود و به‌احتمال زیاد، اپراتورها در فضای رقابتی که ایجاد می‌شود، مودم را به‌صورت قسطی یا امانی در اختیار کاربران قرار خواهند داد. به این ترتیب، کاربران صرفا هزینه اشتراک را پرداخت می‌کنند.