«داوطلبانه پای کارند و گاه روزها، هفته‌ها و ماه‌ها برای تحقق خواسته‌شان تلاش می‌کنند. حتی مجبور به سفر و ارتباط گرفتن با خیران می‌شوند.» این شیوه کار افرادی است که خواسته‌شان گرفتن رضایت از خانواده مقتولان و جلوگیری از قصاص است. برخی از این افراد خودشان در حرفه‌های مختلف مانند دانشگاه، قضاوت، پزشکی و... مشغول کارند اما زمان کمک که می‌رسد پیشقدم می‌شوند و تا لحظه آخر برای گرفتن بخشش تلاش می‌کنند.
فطرس یاسایی؛ فعال اجتماعی
بازگشت به زندگی در وقت اضافه
کمک به رهایی ۲۶ زندانی از قصاص و سازش در بیش از ۳۰ پرونده محکومیت‌های مالی در ۲ سال اخیر تنها بخشی از فعالیت‌های فطرس یاسایی، بانوی صلح‌یار یزدی است که از سال۱۳۸۸ همکاری‌اش را با شورای حل اختلاف یزد شروع کرد و اکنون در زندان مرکزی یزد فعالیت و پرونده‌های شورای حل اختلاف زندان را بررسی می‌کند. پرونده‌‌هایی که بیشترشان مربوط به قصاص نفس است. در ۹ماه ابتدایی سال گذشته موفق به سازش در ۹ پرونده قصاص نفس شده و گاه پرونده‌‌هایش ۱۰نفر اولیای دم داشته که ۳ماه تابستان فقط برای موفقیت درجلب رضایت آنان تلاش کرده است. به‌گفته خودش زمان شروع کار تجربه‌ای در زمینه کمک نداشته اما حالا شیوه برخورد را می‌داند؛«به اولیای دم می‌گویم حق دارید و اصلاً نمی‌خواهیم از حق شرعی و قانونی خود بگذرید، اما حقوق بشر کلا با اعدام مخالف است و اینکه گرفتن جان یک انسان دیگر، شما را آرام نمی‌کند پس بهتر است با صبوری گذشت کنید.» سخت‌ترین پرونده او مربوط به زندانی‌ای است که غیرعمد با شخص متوفی سر پول بحث کرده و منجر به فوت شده بود. او می‌گوید: «۱۸سالگی وارد زندان شد و پس از 18سال با پیگیری مستمر و پرداخت دیه ۱۰۰ میلیون تومانی در نهایت آزاد شد.»
سید محمدعلی صادقی‌تکیه؛ استاد دانشگاه
ارزش حال خوب بیشتر است
سال ۱۳۹۲ پرونده‌ای در کنگاور در گروه حقوق‌دان‌ها مطرح و مبلغی برای ایجاد سازش تعیین شد اما خانواده، 700میلیون تومان کم داشتند. همین موضوع کافی بود تا سیدمحمدعلی صادقی‌تکیه، استاد دانشگاه و حقوق‌دان راهی کنگاور و روستای کارخانه‌کند تا گپی با خانواده مقتول بزند و زمینه صلح را فراهم کند. از همانجا هم فعالیت صادقی در قالب کمک به مردم و صلح‌یار شروع شد. او در این سال‌ها توانسته در پرونده‌های زیادی دخالت و زمینه بخشش از قصاص بسیاری را فراهم کند، بدون اینکه ریالی بگیرد. او می‌گوید: «علاقه به کمک و همراهی برای زنده ماندن حتی یک نفر، هم باعث شده در این راه وارد شویم، گرچه برخی مواقع برای مسافرت‌ها و رفتن به جلسه‌های صلح و سازش افراد خودشان هزینه می‌کنند، اما ارزش حال خوبی که در انسان ایجاد می‌شود، بیشتر است. در جلسه‌های سازش زمانی که اولیای‌دم رضایت می‌دهند تا محکومان آزاد شوند، لحظه بخشودگی برای ما ارزش معنوی بسیاری دارد و صلح‌یاران این حال خوب را با هیچ مبلغی عوض نمی‌کنند. البته اجر اخروی آن را درنظر می‌گیرند.»
حسن بابایی؛ کشاورز
کسب رضایت برای هم‌سلولی‌ها
حدود 9سال به اتهام قتل در زندان بود اما پیش از اجرای حکم قصاص و در واپسین لحظه اولیای دم از قصاصش گذشتند و به او فرصت زندگی دوباره دادند. او هم بعد از آن تصمیم گرفت برای نجات افرادی با سرنوشت مشابه‌خودش تلاش کند؛ افرادی که بدون قصد قبلی و ناتوانی در کنترل خشم و عصبانیت منجر به قتل و به قصاص محکوم شده‌اند. حسن بابایی این روزها سراغ خانواده‌های مقتولان در پرونده‌ها می‌رود تا با پادرمیانی از آنها رضایت بگیرد. او در یک مزرعه آفتابگردان در روستایی حوالی قزوین کار می‌کند و کشاورز است و گرچه حقوق بالایی ندارد اما از وقتی که آزاد شده، هر‌ماه بخشی از درآمدش را در اختیار خیران قرار می‌دهد تا بتوانند با پرداخت دیه، زندانیان به آغوش خانواده‌هایشان برگردانند. بابایی می‌گوید: «روزی که شنیدم اولیای دم مرا بخشیده‌اند انگار خواب بودم، پس از آزادی از زندان، فعالیتم را برای نجات زندانیان از مرگ شروع کردم. ابتدا فکرم را برای 2نفر از هم‌سلولی‌هایم متمرکز کردم که سرنوشتی مشابه من داشتند. در نخستین تجربه روند سختی را گذراندم. بارها به مقابل خانه‌هایشان رفتم و هربار ناامیدانه برگشتم اما به تلاشم ادامه دادم، تا اینکه دل اولیای‌دم 2پرونده به رحم آمد و به شرط دریافت دیه قاتلان را بخشیدند.»
کاظم شاهرخ‌نیا؛ کارمند سازمان زندان‌ها
از هر دوقاتل یکی بخشیده شد
کارمند سازمان زندان‌هاست و از روزی که عضو شورای حل اختلاف زندان بندرعباس شده، توانسته واسطه بخشش حدود 50زندانی محکوم به قصاص شود. کاظم شاهرخ‌نیا می‌گوید: «در بندرعباس در 2سال گذشته حدود 100نفر به اتهام قتل دستگیر و به قصاص محکوم شده‌اند که در این مدت با تلاش همکارانم موفق شدیم رضایت اولیای‌دم حدود 50پرونده را جلب کنیم. به این معنا که از هر 2 قاتل یکی بخشیده شده و این موفقیت بزرگی برای من و همکارانم در دادگستری و سازمان زندان‌های استان هرمزگان است.» با پیگیری او و دوستانش، جوان‌های زیادی از پای چوبه‌دار نجات یافته‌اند. نمونه‌اش هم خرداد‌ماه سال گذشته بود. در آن سال مرد جوانی که حدود 14سال قبل در یک جدال خونین در بندرلنگه مرتکب قتل شده بود با رضایت خانواده مقتول از طناب‌دار نجات یافت. این جوان در زمان جنایت 23ساله بود. تا اینکه با پیگیری‌های شاهرخ‌نیا و دوستانش، 2هفته قبل، اولیای‌دم از قصاص گذشتند و درخواست کردند که قاتل پسرشان باید آنجا را برای همیشه ترک کند.
اینها زندگی خود را وقف پادرمیانی کرده‌اند
رضایت بگیران بی‌مزد و منت
در همینه زمینه :
چهره روز
گشتی در اقتصاد ایران
گرینویچ
