عسل نمدار‍؛ سوغات گلستان

زهرا خورشیدکلایی| گرگان ـ خبرنگار:

عسل نمدار محصول بسیار باکیفیت گلستان است که فقط به دلیل رطوبت بالای منطقه ما کمی رقیق است و می‌تواند به عنوان سوغات گلستان معرفی شود. 
گلستان به دلیل اقلیم متنوع، منطقه مناسبی برای پرورش زنبور عسل است. پرورش زنبور عسل از دیرباز به صورت سنتی در گلستان رایج بوده است که به تدریج و با افزایش زنبورداران از بومی به کمی مدرن‌تر تبدیل شده است. وجود 149 هزار کلنی زنبور عسل در استان که توسط 3038 پرورش‌دهنده پرورش و نگهداری می‌شوند اهمیت این محصول را دوچندان کرده است.

 سال گذشته 1517 تن عسل در استان تولید شد که البته مسئولان استانی از افزایش ظرفیت این محصول در سال‌های آینده نیز سخن گفته‌اند. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های عسل تولیدی در کوهستان‌ها و مناطق جنگلی گلستان ارزش دارویی و طبیعی بودن آن است. امروزه بیشتر تولیدات به صورت سنتی و در بازارهای خانگی به فروش می‌رسد که به دلیل وجود عسل‌های غیرطبیعی و استاندارد مردم کمتر برای تهیه عسل به مراکز عرضه مراجعه می‌کنند. از طرفی به دلیل اینکه قانون مدونی برای متخلفان این بخش تدوین نشده است برخی از سودجویان عسل‌های غیرطبیعی و غیراستاندارد عرضه می‌کنند. 


عرضه عسل تقبلی 

یکی از تولیدکنندگان عسل طبیعی در این خصوص می‌گوید: از آنجایی که نظارت زیادی بر محصولات تولیدی وجود ندارد افراد متخلف با عرضه انواع عسل‌های تقلبی و فروش آنها به عنوان عسل طبیعی و عسل کوهپایه علاوه بر به خطر انداختن سلامت افراد، به تولیدات و دسترنج تولیدکنندگان واقعی نیز ضربه می‌زنند. «علی محمدزاده» ادامه می‌دهد: نظارتی بر عرضه عسل وجود ندارد و افراد به راحتی می‌توانند در کنار خیابان و بازارچه‌های محلی اقدام به فروش کنند. اگر قانونی در خصوص برخورد با عرضه‌کنندگان عسل تقلبی وجود داشت و با متخلفان برخورد می‌شد، هرکسی به خود اجازه نمی‌داد که این‌گونه سلامتی مردم را به خطر بیندازد. 

وجود انواع بیماری‌ها یکی از چندین مشکلات زنبورداران است لذا اقدامات پیشگیرانه و مداوای به موقع آنها می‌تواند از آسیب‌های جدی جلوگیری کند. این در حالی است که برخی از پرورش‌دهندگان زنبور عسل از کمبود و گرانی داروها گله‌مندند، زیرا در سال‌های اخیر کمبود برخی از داروها باعث شده است زنبورداران با ضرر و زیان مواجه شوند. محمد‌زاده که 15 سال است زنبورداری می‌کند، می‌گوید: از آنجا که برای تولید عسل اصل به وجود انواع گل وگیاه نیاز است، لذا وجود مراتع و جنگل‌ها در روند تولید نقش بسیار مهمی دارد. 

این زنبوردار می‌گوید: ورود دام‌ها به زمین‌هایی که زنبوردار باید در آن کندوهای خود را بگذارد و از بین رفتن گل‌ها و گیاهان آن یکی از مشکلات اصلی زنبورداران است. از طرفی افراد بومی منطقه نیز اجازه نمی‌دهند زنبوردار کندوها را در جاهای خاصی بگذارد و برای آن محل نیز اجاره‌های سنگینی می‌گیرند. وی ادامه می‌دهد: برای تولید عسل دارویی و اصل، زنبوردار باید در هر فصلی به دنبال گل و گیاهان دارویی آن فصل باشد و نمی‌تواند در یک مکان به صورت ثابت زندگی کند. 

زنبورداران در فصول مختلف به ویژه در بهار و تابستان برای گرفتن عسل‌های طبیعی مرغوب به دامنه دشت‌ها و جنگل‌ها و کوهستان‌ها می‌روند. یکی از موضوعات مهم در مورد عسل بسته‌بندی آن است. برخلاف بسیاری از محصولات که بسته‌بندی زیبا و مناسب آن خریدار را جذب خود می‌کند اما در خصوص عسل این موضوع برعکس است، چراکه اکثر خریداران با مواجه شدن با این‌گونه عسل‌ها آن را تولید کارخانه و مصنوعی فرض می‌کنند و رغبتی برای خرید آن ندارند.  این تولیدکننده عسل ادامه می‌دهد: به علت نبود مرجعی برای تفکیک عسل‌های طبیعی و غیرطبیعی زنبورداران با این مشکلات مواجهند که باید به این موضوع رسیدگی شود. 


افزایش 6 درصدی تولید عسل 

مدیر امور زنبورداری و طیور جهاد کشاورزی استان در خصوص وضعیت زنبورداری استان می‌گوید: 149 هزار کلنی زنبور عسل در استان وجود دارد که 3038 پرورش‌دهنده از آنها نگهداری می‌کنند. امسال این زنبورداران 1517 تن عسل تولید کرده‌اند که نسبت به سال گذشته 6 درصد افزایش داشته است و همچنین نسبت به برنامه نیز 5/3 درصد افزایش را شاهد بودیم. 
«غلامعلی هلاکو» با بیان اینکه متوسط مصرف سرانه استان 900 گرم است، می‌افزاید: همچنین امسال توسط این زنبورداران 435 کیلوگرم ژله رویال، 2600 کیلوگرم گرده گل، 11 هزار تن موم و 680 کیلو بره موم تولید شد. 

وی می‌گوید: رتبه تولید عسل استان در کشور 10 است و از زمانی که اتحادیه زنبورداران استان تشکیل شده است این نهاد توانسته است در بحث توزیع نهاده‌ها بین زنبورداران و پیگیری مطالبات و مشکلات آنها قدم‌های خوبی بردارد. 

مدیر امور زنبورداری و طیور جهاد کشاورزی استان بیان می‌کند: یکی از مزیت‌های تشکیل اتحادیه زنبورداران جمع‌آوری اطلاعات زنبورداران در قالب بانک اطلاعاتی و ارائه خدمات یکپارچه به آنان است. ضمن اینکه سیاست‌های عمده سازمان جهاد در قبال زنبورداران فعال‌سازی تشکل‌های زنبورداری است که در صورت فعال بودن از صندوق حمایت از توسعه صنعت زنبورداری استفاده می‌کنند و از طرفی مسئولیت بازار را در موضوع عسل برعهده می‌گیرند و عسل‌ها را از لحاظ کیفیت درجه‌بندی می‌کنند. 


برندسازی عسل در دستور کار جهاد استان است

هلاکو می‌افزاید: یکی از مشکلات ما این است که کمتر در حوزه عسل برندسازی شده است. در این زمینه آزمایشگاه تخصصی تشخیص عسل سالم از تقلبی توسط اتحادیه زنبورداران کشور تشکیل شده است که بتوانند با همکاری اداره کل استاندارد این محصول را سنجش کنند. در استان گلستان نیز چند برند مشغول کار هستند که حرکت خوبی است. 

مدیر امور زنبورداری جهاد استان در خصوص رویکردهای سازمان جهاد کشاورزی گلستان در خصوص زنبورداری می‌گوید: افزایش بهره‌وری و افزایش کمیت تولید عسل در هر کندو از جمله رویکردهای ماست که با اصلاح تغذیه زنبور و اقدامات دیگر درصدد تحقق این موضوع هستیم. افزایش مقاومت در برابر آفات نیز راهکار دیگر افزایش بهره‌وری در تولید عسل است. همچنین تغییر رویکرد از سنتی به صنعتی و تبدیل زنبورداران کوچک به بزرگ و عمده نیز از دیگر رویکردهای ماست که ارائه تسهیلات به زنبورداران گامی در این زمینه است. در سال جاری به منظور اعطای تسهیلات 200 پرونده به بانک ارسال شده است. 

هلاکو تنوع‌بخشی محصولات و تولید کیفی و همچنین توسعه برندینگ و صنعت بسته‌بندی را از جمله رویکردهای مهم این صنعت در استان عنوان می‌کند. 
او ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد گلستان با تنوع وسیع اقلیمی از مستعد‌ترین استان‌ها برای تولید عسل با کیفیت باشد که در صورت حمایت مسئولان و تلاش برای صنعتی کردن این محصول می‌توانیم به افزایش اشتغال و رونق این صنعت امیدوار باشیم. به گفته کارشناسان، زنبورداری در صورت حمایت می‌تواند زمینه اشتغال بسیاری را در استان با توجه به تنوع محصولاتی که دارد ایجاد کند. 


افتتاح فروشگاه عرضه مستقیم عسل

مدیر امور زنبورداری و طیور جهاد کشاورزی استان بیان می‌کند: سال گذشته اتحادیه زنبورداران توانست با همکاری صندوق توسعه زنبورداران کشور تسهیلات لازم را به زنبورداران متقاضی پرداخت کند. هم‌اکنون نیز برای اینکه هم‌استانی‌ها بتوانند از عسل مرغوب استفاده کنند در صدد است فروشگاهی برای عرضه مستقیم عسل در شهرستان گرگان دایر کند. همچنین سال گذشته این اتحادیه برای آموزش زنبورداران استان دوره‌های ژل رویال، تغذیه زنبور عسل و توسعه اصلاح نژاد ایرانی را برگزار کرد که زنبورداران نیز از این دوره‌های آموزشی استقبال کردند. 
«غلامعلی هلاکو» در ادامه با بیان اینکه صنعت زنبورداری در استان از حالت سنتی و عمومی خارج و به حالت صنعتی و تخصصی وارد شده است، می‌گوید: این فضای تخصصی باید میان کارشناسان، رسانه‌ها و همه دست‌اندرکاران این صنعت وجود داشته باشد تا بتوانیم به توسعه در این بخش امید داشته باشیم.