محلاتی با 3500سال قدمت

پیام مومنی-سردبیرهمشهری محله

بیشتر مردم تاریخچه تهران را با زمان قاجار و سؤال تهران چگونه پایتخت شد؟ هم سنگ می‌دانند. این تصور از آنجا نشأت می‌گیرد که بیشتر ابنیه قدیمی تهران مربوط به زمان قاجار است. بناهایی چون کاخ گلستان، کوشک احمد شاهی، کاخ صاحبقرانیه، باغ فردوس و محلاتی چون عودلاجان و بازار تهران در زمان قاجار شکل گرفت و ساخته شد. به همین لحاظ تصور عمومی بر تاریخ تهران روی همین زمان متمرکز شده است. حال آنکه کمتر می‌دانیم تهران در زمان زندیه، افشاریه، صفویه و حتی بسیار پیش از آنها در 3500سال پیش سکونتگاه مردمی بوده که در جای جای این شهر زندگی می‌کردند. حتی قبل از قیطریه آثار هفت هزار ساله‌ای در منطقه مولوی تهران کشف شد که نشان می‌داد، تاریخ تهران به هفت هزار سال می‌رسد.
داستان از حفر یک چاه فاضلاب در منطقه مولوی آغاز شد. به‌دنبال کشف قطعه سفال‌های متعلق به حدود 400سال پیش در اوایل آذرماه 93در منطقه‎ مولوی تهران، پژوهشکده‌ باستان‌شناسی مجوز انجام مطالعات باستان‌شناختی در این منطقه را صادر کرد. کار حفر فاضلاب متوقف و عملیات باستان‌شناسی در این منطقه آغاز شد تا اسکلت زنی متعلق به هزاره پنجم قبل از میلاد سر از دل خاک بیرون آورده و موجب شگفتی جهانیان شد. در همان روزها بازارچه صندوق‌سازان مورد حفاری باستان‌شناسی قرار گرفت و 3 قطعه سفال نیز ازآنجا به‌دست آمد. قدمت این سفال‌ها شگفتی‌ساز بود؛ هر کدام 6757، 5373و 4950سال قدمت داشتند.
در سال 1347بود که یکی از مالکان قیطریه برای ساخت ملک خود مجوز گرفته و آغاز به گودبرداری کرد.  هنگام تسطیح زمین در تپه‌های قیطریه بود که اشیای باستانی آشکار شد. کاوش‌ها در تپه‌های قیطریه منجر به کشف 350گور باستانی با آیین‌های تدفین تک نفره و دو نفره شد و تعداد زیادی اشیای فرهنگی به‌دست آمد. وجود آثاراشیای کشف شده در کنار مردگان اثبات می‌کرد ساکنان تپه قیطریه به زندگی بعد از مرگ اعتقاد داشتند. کشف این آثار اثبات می‌کرد تپه قیطریه نزدیک به 3500سال به‌عنوان سکونتگاه قدمت دارد. جز قیطریه محلات تهران در جای جای خود این تاریخ را یدک می‌کشند. رود دره‌های تهران که امروزه با نام محلات آنها را می‌شناسیم جزو چنین سکونت‌گاه‌هایی بوده‌اند. محله فرحزاد، محله دارآباد، محله کن، محله اوین، محله درکه، محله تجریش و جز این روددره‌ها، محله مهران در نزدیکی رسالت و تپه واوان در نزدیکی فرودگاه امام(ره) در تاریخ تهران نقش داشته‌اند.
تهران در زمان صفویه دیگر مبدل به شهری با محلات 14‌گانه شده بود. شاه طهماسب صفوی دستور داد دور تهران حصاری بکشند تا از گزند دشمنان دور باشد. این حصار با ۱۱۴ بارو به نشان عدد سوره‌های قرآن ساخته شد. حصار تهران ۶۰۰۰ قدم طول داشت. برای ساخته شدن حصار تهران از دو محله تهران گودبرداری شد تا خاک مورد نیاز برای ساختن حصار تامین شود.