فشن در عهد هخامنشی

جواد نصرتی

وقتی که سربازان یونانی در جنگ‌های ایران و یونان در سال‌های 499 تا 449 پیش از میلاد به چادر فرماندهی ارتش ایران رسیدند، با تجملات و لباس‌های فاخر و زیبایی مواجه شدند که فراتر از تصوراتشان بود.
این آخرین‌بار نبود که فاتحان سرزمین ایران، از حجم توجه ایرانی‌ها به تجملات و زیبایی در زندگی روزمره خود شگفت‌زده شدند، اما نخستین‌بار بود که دنیای خارج از امپراتوری ایرانی‌ها، در جریان جزئیات زندگی باشکوه آنها قرار می‌گرفت. از همان دوره، توجه به سبک زندگی متفاوت دربار ایران شروع شد و نوشته‌هایی در این‌باره به‌جا مانده است. حالا در نمایشگاهی در موزه بریتانیا، لباس‌های ملهم از تجملات مرسوم دوران هخامنشی بازسازی شده و در معرض تماشای مردم قرار گرفته است.
«نمایشگاه تجمل و قدرت؛ ایران تا یونان» بازه زمانی بزرگی را پیش از میلاد مسیح درنظر گرفته و به اثرگذاری لباس به‌عنوان یک ابزار سیاسی در خاورمیانه و جنوب شرق اروپا پرداخته است. دربار هخامنشی، از افغانستان گرفته تا یونان، در جست‌و‌جوی هرگونه اشیای باارزشی بود تا به وسیله آن اقتدار خود را به نمایش بگذارد و این سبک پوشش تجملاتی، از هند گرفته تا مصر، مورد استقبال و استفاده اعیان و اشراف مقامات هخامنشی قرار می‌گرفت.
در طول زمان، این سبک پوشش، به فراتر از این محدوده جغرافیایی هم راه پیدا کرده و در ترکیب با سبک پوشش یونانی، ‌ریشه سبک پوشش اعیانی در غرب هم بوده است.
کارشناسان مستقل گفته‌اند که منبع الهام ساخت و طراحی این لباس‌ها چندان مشخص نیست و حتی در مواردی، لباس‌های ارائه شده می‌توانند مربوط به دوره ساسانی باشند. یکی از منابع اصلی تحقیق درباره سبک پوشش در دوران هخامنشی، آجرهای لعابدار به جا مانده در شوش است. تصاویر سربازان در این کاشی‌ها، دارای جزئیات زیادی از چگونگی پوشش آنهاست؛ هرچند به‌نظر می‌رسد طراحان لباس نمایشگاه موزه بریتانیا، نگاه سهل‌گیری داشته‌اند و از طراحی‌های مختلف در دوره‌ها و مکان‌های مختلفی الهام گرفته‌اند.