جنگ سرد جدید در آفریقا

آفریقا برای مدت‌ها منطقه‌ای کم‌اهمیت به‌شمار می‌رفت که در آن قدرت‌های بین‌المللی کمتر وارد رقابت می‌شدند. در واقع جذابیت آفریقا در مقایسه با دیگر مناطق کمتر به‌نظر می‌رسید، اما در چند سال اخیر، روسیه و چین در کنار کشورهای اروپایی و آمریکا تمرکز بیشتری بر توسعه روابط با کشورهای آفریقایی گذاشته‌اند. وب‌سایت GIS که گزارش‌های تحلیلی و آماری از روند تحولات بین‌المللی ارائه می‌دهد، آفریقا را صحنه رقابت‌های بین‌‎المللی در جنگ سرد جدید میان قدرت‌های جهانی می‌داند و اهمیت آفریقا را با توجه به جمعیت در حال رشد و منابع معدنی آن در توسعه انرژی سبز مهم می‌داند.
سند استراتژی2022 آمریکا در قبال آفریقا اهمیت این قاره را در 3حوزه می‌داند: نخست آنکه آفریقا تا سال2050 بیش از 15درصد از جمعیت جهان را در اختیار خواهد داشت؛ آفریقا همچنین 30درصد از ذخایر معدنی حیاتی جهان را در اختیار دارد و از نظر سیاسی نیز کشورهای این قاره 28درصد از رأی‌دهندگان در سازمان ملل و دیگر سازمان‌های جهانی را تشکیل می‌دهند.
آمریکا پس از حملات 11سپتامبر2001، حضور نظامی خود در آفریقا را تحت عنوان جنگ علیه تروریسم تقویت کرد و همچنان دارای پایگاه نظامی دائمی در جیبوتی به‌عنوان منطقه مهم شاخ‌آفریقا و دیگر مناطق این قاره است. واشنگتن اما در سال‌های اخیر برای ایفای نقش در آفریقا با برخی رقبای بین‌المللی قدرتمند روبه‌رو بوده است.
اتحادیه اروپا، چین و روسیه مهم‌ترین رقبای آمریکا در آفریقا به‌شمار می‌روند. درحالی‌که حجم تجارت جهانی آمریکا با آفریقا تنها یک‌درصد از تجارت خارجی آمریکا را تشکیل می‌دهد، اما اتحادیه اروپا و چین دارای مراودات تجاری بیشتری با کشورهای آفریقایی هستند و به‌نظر می‌‌رسد که آمریکا برای رقابت با چین و اروپا در آفریقا به یک چارچوب تجاری مؤثرتر و گسترده‌ نیاز دارد. آمریکا و اتحادیه اروپا هر دو خواهان حفظ نظم لیبرال غربی در آفریقا و همکاری در برخی زمینه‌ها مانند دمکراسی و آب‌وهوا هستند، اما دوطرف در برخی از دیگر زمینه‌ها مانند تجارت خارجی در حال رقابت هستند.
بسیاری از کشورهای آفریقایی با ناپایداری اقتصادی و مبالغ کلان بدهی مواجه هستند و این وضعیت شرایط مساعدی برای وام‌دهندگان کلیدی مانند چین ایجاد کرده تا از طریق اعطای وام‌های بلندمدت نفوذ و حضور آمریکا در آفریقا را به چالش بکشند. در آفریقا، پکن بیشتر بر همکاری اقتصادی از طریق ارائه تسهیلات اعتباری متمرکز است؛ هرچند نفوذ و اهداف چین در آفریقا فراتر از حوزه اقتصادی است. در واقع هدف پکن از حضور در بسیاری از حوزه‌‎‌های بین‌المللی تغییر سیستم بین‌المللی از درون است و کشورهای آفریقایی با پیوستن به نهادهای مالی تحت حاکمیت پکن مانند بانک توسعه زیرساخت آسیا به‌طور فزاینده‌ای با مواضع چین در نهادهای بین‌المللی همسو هستند. روسیه نیز مانند چین برای نفوذ در آفریقا با آمریکا و اتحادیه اروپا در حال رقابت است. روسیه در آفریقا تازه‌وارد نیست و بسیاری از نخبگان و مقامات نظامی و سیاسی آفریقا در دهه‌های گذشته در اتحاد جماهیر شوروی آموزش دیده‌اند. در عین حال از سال2019 روس‌ها با درک اهمیت آفریقا استراتژی جدید خود را با برگزاری نخستین نشست روسیه و آفریقا آغاز کردند. شمال آفریقا یک منطقه استراتژیک مهم برای مسکو به‌شمار می‌رود و مسکو این منطقه را که با کشورهای عضو ناتو در جنوب اروپا هم‌مرز است، مکانی استراتژیک در تقابل با اروپای غربی می‌داند. از سوی دیگر روسیه 44درصد از تسلیحات مورد نیاز کشورهای آفریقایی را تامین می‌کند.